Μητσοτάκης – Ερντογάν: Μία συνάντηση υψηλού ρίσκου

Μετά τα ακραία σε φρασεολογία και συγκινησιακή εκφορά ξεσπάσματα του Τούρκου προέδρου κατά του Ισραήλ και γενικά της Δύσης και με δεδομένη την διαμετρικά αντίθετη γνώμη και θέση της Ελλάδος, η άφιξη του στην Αθήνα εμπεριέχει μία μορφή αντίφασης.

Ένας τρίτος (μη Έλληνας) θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει και την λέξη «ασυνέπεια». Φαντάζομαι, όμως, ότι αυτές είναι οι απαιτήσεις της realpolitik και σ’ αυτές όλοι υποκλίνονται. Η λογική της εκφράζεται άριστα με την γνωστό Βρετανικό απόφθεγμα «να έχεις τους φίλους σου κοντά σου και τους εχθρούς ακόμη πιο κοντά σου», που πάντως ανάγει την υποκρισία σε προτέρημα.

Ομολογουμένως, η συγκεκριμένη χρονική στιγμή της επίσκεψης καθιστά το όλο εγχείρημα κάπως πολιτικά άβολο, ιδεολογικά θολό και διπλωματικά επικίνδυνο. Στις σχέσεις της με την Ελλάδα, όμως, η Τουρκία του Ερντογάν  είχε ανεβάσει τα ντεσιμπέλ σε απαράδεκτο επίπεδο—ας μην μας διαφεύγει ότι η απόσταση που μας χώριζε από μία πολεμική σύρραξη υπήρξε κάποια στιγμή μάλλον βραχεία. Οπότε, βολικό ή άβολο, επίκαιρο ή άκαιρο, ο διάλογος πρέπει να συνεχιστεί.

Προξενεί εντύπωση, όμως, η μεγάλη σημασία που δίνει ειδικά η Τουρκία στην σημερινή (7/12) συνάντηση—κρίνοντας από τη σύνθεση και το πολυπληθές της αποστολής. Κι αυτό ενώ τα αποτελέσματα της θα είναι στην ουσία πτωχά – όπως ήδη γνωρίζουμε.

Όπως έχει ήδη επισημανθεί από πολλές και διαφορετικές πλευρές, με την συνέντευξη του στην «Καθημερινή», ο Ερντογάν ξεκαθάρισε ότι οι θέσεις της γειτονικής χώρας δεν έχουν αλλάξει ούτε κατά μία μοίρα: συνοπτικά περιγράφονται ως εξής: σε διμερές επίπεδο (δηλαδή η Ελλάδα χωρίς την Ε.Ε.) μπορούμε να παραπέμψουμε όλες τις διαφορές μας (δηλαδή από τα χωρικά ύδατα και τον εναέριο χώρο μέχρι την αποστρατικοποίηση των νησιών και την Τουρκική μειονότητα στην Θράκη) και όχι μόνο το θέμα της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ σε διεθνές δικαστήριο. Δεν θα συζητήσουμε, όμως, το θέμα της Κύπρου – εκεί υπάρχει η Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου ως τετελεσμένο γεγονός.

Η Ελλάδα, βέβαια, λέγει ότι προσέρχεται σε συζήτηση ως μέλος της Ε.Ε., δεν υπάρχει άλλο αντικείμενο παρά μόνο η υφαλοκρηπίδα και η ΑΟΖ και στην Κύπρο υπάρχει ένα ενιαίο κράτος με δύο κοινότητες. Κόκκινες γραμμές και από τις δύο πλευρές.

Στο πλαίσιο αυτό, είναι ερώτημα γιατί θα γίνουν δηλώσεις μετά το πέρας της συνάντησης; Η κακοτοπιά των ερωταπαντήσεων με τους δημοσιογράφους έχει ήδη αποφασιστεί να παρακαμφθεί, αλλά είναι  σίγουρο ότι η δήλωση του Ερντογάν δεν θα χαϊδέψει αυτιά;

Κι εδώ ακριβώς είναι το υψηλό ρίσκο της συνάντησης. Η συνάντηση δεν θα ακουμπήσει, πολύ περισσότερο δεν πρόκειται καν να επιχειρήσει να λύσει, τα μεγάλα θέματα. Τα «φίλε Κυριάκο», λοιπόν,  είναι για…πέταμα στον τελευταίο καλάθι όχι της διπλωματίας αλλά των δημόσιων σχέσεων. Έτσι κι αλλιώς, ο Ερντογάν διανύει την απόσταση από την στενή φιλία στην απόλυτη εχθρότητα με εκπληκτική ταχύτητα και εντυπωσιακή απολυτότητα.

Σε τι χρησιμεύει η συνάντηση, λοιπόν; Η εύκολη και φανερή απάντηση είναι ότι συνεχίζεται και επεκτείνεται ο διάλογος με τον εχθρό, οικοδομώντας μέτρα εμπιστοσύνης (δηλαδή συνεργασίες) σε άλλους τομείς που δεν άπτονται, δεν σχετίζονται, με τις βασικές διαφορές μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Από αυτήν την πλευρά είναι ένα θετικό βήμα που μπορεί να συνεισφέρει στην διατήρηση της νηνεμίας που επικρατεί εδώ και μερικούς μήνες.

Η Ελλάδα δείχνει διαλλακτικότητα στην διμερή σχέση της, χωρίς να υποχωρεί από τις δικές της κόκκινες γραμμές. Αντίστοιχα και η Τουρκία.

Μέχρι εκεί, όμως.

Το ρίσκο εστιάζεται στην πιθανότητα ότι ο Ερντογκάν θα παίξει ένα ακόμη «σκετς Βερολίνου» όπου θα χρησιμοποιήσει προπαγανδιστικά το βήμα της Αθήνας για να προβάλει τις αντί-Δυτικές, προ-τρομοκρατικές, παν-Οθωμανικές θέσεις του. Θα χρησιμοποιήσει την Ελλάδα, όπως ακριβώς την Γερμανία, για να προβληθεί ενώ είναι μέσα από την φωλιά του λύκου ταυτόχρονα και συνειδητά φέρνοντας το έτερο μέρος της συνάντησης σε προσωπική, διπλωματική και έμμεσα εθνική αμηχανία.  Να κάνει επίδειξη της ικανότητας του να ασκεί άκοπα και χωρίς κόστος κριτική από όποιο τόπο/μέρος επιθυμεί και ο ίδιος να μην δέχεται καμία.

Από το Βερολίνο ο Ερντογάν έφυγε με τον Scholtz να θεωρείται πως έχει υποστεί διπλωματική ήττα. Ο γνωστός…ανεμιστήρας τα πέταξε όλα στο πρόσωπο του.  Αν για την επίσκεψη στην Ελλάδα υπάρχει σενάριο και συμφωνία ως προς το φάσμα των ανακοινώσεων  κι αν αυτή τηρηθεί τότε θα έχουμε αποφύγει τα χειρότερα. Αν δεν υπάρχει ή αν δεν τηρηθεί, τότε το ρίσκο να μπούμε στην σειρά μετά την Γερμανία δεν θα είναι ευκαταφρόνητο.

Διαβάστε επίσης

Η Νέα Αριστερά και ο ιδεολογικός αχταρμάς στην Βουλή