Πάνος Λασκαρίδης, Επιστροφή στα Αντικύθηρα
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Αρχίζει σήμερα στα Αντικύθηρα με την υποστήριξη του Ιδρύματος Αικατερίνης Λασκαρίδη η φετινή, υποβρύχια αρχαιολογική έρευνα στο περίφημο ναυάγιο του 1ου π.Χ. αιώνα, που μετέφερε θαυμαστά αγάλματα αλλά και τον μοναδικό Μηχανισμό των Αντικυθήρων, τον πρώτο αναλογικό υπολογιστή του κόσμου.
Πρόκειται για ένα από τα σπουδαιότερα αρχαία ναυάγια στις ελληνικές θάλασσες με ευρήματα, στην πρώτη και καθοριστική φάση των ερευνών στην αρχή του 20ού αιώνα, που είναι σπουδαία έργα τέχνης και κοσμούν σήμερα το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο.
Η επιστροφή στα Αντικύθηρα στον 21ο αιώνα, με την χρήση σύγχρονων τεχνολογιών κατάδυσης πραγματοποιείται από το υπουργείο Πολιτισμού με την σταθερή υποστήριξη του Ιδρύματος Αικατερίνης Λασκαρίδη και προσωπικά του Πάνου Λασκαρίδη, ενώ για μια ακόμη χρονιά παραχωρείται από το Κοινωφελές Ίδρυμα Αθανασίου Κ. Λασκαρίδη το ερευνητικό σκάφος «Typhoon», απαραίτητο για την διενέργεια της ανασκαφής. Επικεφαλής είναι η δρ Αγγελική Σίμωση, Έφορος Αρχαιοτήτων Ευβοίας αλλά επί χρόνια διευθύντρια της έρευνας στα Αντικύθηρα, ενώ συμμετέχει η Ελβετική Αρχαιολογική Σχολή και ο καθηγητής του Πανεπιστημίου της Γενεύης, Lorenz Baumer.
Η ομάδα, που πλαισιώνεται από έμπειρους, καταδυόμενους αρχαιολόγους και δύτες θα πραγματοποιήσει έρευνες επί δεκαήμερο σε βάθος 50 μέτρων, όπου έχουν εντοπισθεί τα υπολείμματα του αρχαίου εμπορικού σκάφους. Ιδιαίτερα χρήσιμος μάλιστα για το σκοπό αυτό είναι ο «Typhoon», που πέραν του μεγέθους του, έχει τη δυνατότητα να παραμένει ακίνητος πάνω από οποιοδήποτε σημείο εντοπισμού, επιτρέποντας στους καταδυόμενους αρχαιολόγους να το χρησιμοποιούν ως σταθερή βάση εξόρμησης, ακριβώς επάνω από το αρχαίο ναυάγιο.
Από την έναρξη των νεώτερων ερευνών στα Αντικύθηρα έχουν έρθει στο φως ενδιαφέροντα ευρήματα, σημαντικότερα μεταξύ των οποίων είναι τα τμήματα χάλκινων γλυπτών: Συγκεκριμένα το χέρι από ένα χάλκινο άγαλμα, που σώζεται από τον ώμο ως τα δάκτυλα, ένα κομμάτι από το ένδυμα ενός άλλου, επίσης χάλκινου αγάλματος, δύο δόρατα, αλλά και ένας χάλκινος δίσκος που φέρει παράσταση ταύρου, τμήματα από τη χάλκινη διακόσμηση περίτεχνων ξύλινων επίπλων, ένα χρυσό δακτυλίδι και γυάλινα αγγεία. Επίσης πολλοί αμφορείς αλλά και τμήματα από το σκαρί του πλοίου, ακόμη και αντικείμενα καθημερινής χρήσης των επιβατών του.
Τα σημαντικότερα όμως -ως τώρα τουλάχιστον- είχαν ανελκυστεί το 1900 από σφουγγαράδες από τη Σύμη, οι οποίοι είχαν καταφύγει σε έναν κόλπο το νησιού, προκειμένου να γλυτώσουν την θαλασσοταραχή. Επέστρεφαν από τις ακτές της Αφρικής, το ταξίδι τους δεν είχε πάει καλά κι όταν άρχισαν να κάνουν καταδύσεις για σφουγγάρια και στην ακτογραμμή των Αντικυθήρων εντόπισαν τα αρχαία αγάλματα. Λίγο αργότερα οργανώθηκε επιχείρηση από το υπουργείο Παιδείας και το Βασιλικό Πολεμικό Ναυτικό, οπότε παρά τους τρομερούς κινδύνους που εγκυμονούσε η κατάδυση σε τέτοια βάθη εκείνη την εποχή -τελικά ένας σφουγγαράς πέθανε και δύο έμειναν παράλυτοι- ανασύρθηκαν 36 αρχαία έργα. Ό περίφημος Έφηβος των Αντικυθήρων είναι ανάμεσά τους ενώ χρειάστηκε να περάσουν δυο χρόνια ώσπου να γίνει αντιληπτή η σημασία του σκουριασμένου μπρούτζινου αντικειμένου με τα γρανάζια, που δεν ήταν άλλος από τον Μηχανισμό των Αντικυθήρων.
Μια σφοδρή καταιγίδα είχε τραβήξει στο βυθό, πριν 2000 χρόνια και το ρωμαϊκό πλοίο που μετέφερε από την Ελλάδα στη Ρώμη τα σπουδαία έργα τέχνης. Οι Ρωμαίοι άλλωστε ήταν οι πρώτοι που ανέπτυξαν το εμπόριο των κλεμμένων αρχαιοτήτων. Ούτε ο Κουστώ πάντως, που επιχείρησε κατάδυση το 1976, έμεινε στον βυθό, παρά ελάχιστα. Σήμερα όμως τα πράγματα έχουν αλλάξει και η εξέλιξη της τεχνολογίας είναι τέτοια, που παρέχει πλέον την δυνατότητα παραμονής και έρευνας σε μεγάλα βάθη, χωρίς κινδύνους.
Η σύγχρονη ανασκαφή στα Αντικύθηρα άρχισε το 2014 και συνεχίζεται, πέρυσι και φέτος παρά τις δυσκολίες του covid-19, ενώ δύο πολύ ενδιαφέρουσες εκθέσεις με τα ευρήματα είχαν πραγματοποιηθεί στο Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη
Διαβάστε επίσης:
Γυάλινα και χάλκινα αγγεία σε μία ασύλητη ταφή στα Νέα Στύρα
Ουρανία Εφραίμογλου: Η γυναίκα που έκανε την προσφορά στόχο ζωής
