Τώρα, τα χρήματα δεν πέφτουν από ελικόπτερο αλλά από “βομβαρδιστικά Β-52”

Με αυτά τα δεδομένα, δεν είναι διόλου απορίας άξιο το γεγονός ότι αρκετοί οικονομολόγοι μιλούν για μαζική διαγραφή χρεών.

Η ζήτηση για τα ευρωπαϊκά ομόλογα ξεπέρασε κάθε προσδοκία. 

Η έκδοση ήταν για 17 δισ. ευρώ, μέρος του πακέτου των 750 δισ. ευρώ του Ταμείου Ανάκαμψης και ειδικά του προγράμματος των 100 δισ. ευρώ του προγράμματος SURE για την επιδότηση θέσεων εργασίας. 

Οι προσφορές (ζήτηση για τα ομόλογα) έφτασαν τα 233 δισ. ευρώ με πραγματική απόδοση -0,26%.  

Μετά την αρχική, λόγω πανδημίας, φυγή από τα κρατικά ομόλογα, οι επενδυτές επέστρεψαν και απορροφούν όποια έκδοση, όποιας διάρκειας, χωρίς σκέψη. 

Η χώρα μας, δανείστηκε για έντοκα γραμμάτια με αρνητικό επιτόκιο, ενώ η πρόσφατη έκδοση των 2 δισ. ευρώ με 15ετή ομόλογα έγινε με κάτι λιγότερο από 2%. 

Οι Ιταλικές και οι Γαλλικές εκδόσεις κινούνται σε παρεμφερή επίπεδα με απόδοση 0,63% και 0,77% αντίστοιχα για τα 10ετή ομόλογα τους.

Πως δικαιολογείται το φαινόμενο;

Μία εξήγηση είναι ότι οι επενδυτές αισθάνονται ασφάλεια στα ευρωπαϊκά ομόλογα. 

Οι Βρυξέλλες δε έχουν πάνω από 50 δισ. ευρώ σε δάνεια και το δημοσιονομικό έλλειμμα τους (δηλαδή των 19 κρατών που αποτελούν την ευρωζώνη) εκτιμάται ότι θα συγκρατηθεί στο 1 τρις. ευρώ –δηλαδή στο περίπου 9% του ΑΕΠ. 

Στο παρελθόν το ποσοστό αυτό θα θεωρείτο απαράδεκτο. 

Λόγω του κορωνοϊού θεωρείται σχεδόν επιτυχία. 

Αν θα επιτευχθεί τελικά αυτός ο στόχος-εκτίμηση είναι άλλο θέμα. 

Παράλληλα, η πολιτική που έχει ακολουθήσει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) προσφέρει αίσθημα ασφάλειας  στους επενδυτές. 

Με τον πληθωρισμό (core inflation δηλαδή τον βασικό πληθωρισμό  που αντιπροσωπεύει τη μακροπρόθεσμη τάση στο επίπεδο των τιμών.) στο 0,2% για τον Σεπτέμβριο, η αγορά εκτιμά ότι, παρά την σχετική απουσία της των τελευταίων μηνών, η ΕΚΤ θα επεκτείνει το πρόγραμμα ΡΕΡΡ (pandemic emergency purchasing program) του 1,35 τρισ. ευρώ και θα κάνει πάλι αισθητή την παρουσία στα ομόλογα. 

Η επικεφαλής οικονομολόγος της Παγκόσμιας Τράπεζας Carmen Reinhart δήλωσε ότι πρώτα ασχολείσαι να κερδίσεις τον  πόλεμο και μετά με το πώς θα τον πληρώσεις.» 

Η ΕΚΤ, δηλαδή, προσφέρει κατά την γνώμη των επενδυτών δίκτυ ασφαλείας για τους αγοραστές των κρατικών ομολόγων. 

Ταυτόχρονα, μεταξύ του δολαρίου και του ευρώ βρίσκεται τώρα σε εξέλιξη μία μορφή πολέμου. 

Οι ΗΠΑ επιδιώκουν να κρατήσουν την συναλλαγματική ισοτιμία του νομίσματός τους σε χαμηλά επίπεδα. 

Αυτή η πολιτική δημιουργεί ανοδική πίεση στο ευρώ, γεγονός που με την σειρά του εξασθενίζει την ευρωπαϊκή ανάκαμψη. 

Η κεντρική τράπεζα των ΗΠΑ (FED) έχει υλοποιήσει ένα τεράστιο πρόγραμμα αγοράς κρατικών και ιδιωτικών τίτλων και διατηρεί τα πραγματικά βραχυχρόνια επιτόκια σε αρνητικά επίπεδα. 

Η προοπτική εκλογής του Biden, όμως, δημιουργεί τάση για άνοδο των μακροχρόνιων επιτοκίων, καθώς θεωρείται ότι θα επιδιώξει γρήγορη ανάκαμψη, ενώ η Ε.Ε. θα επιδιώκει να κρατήσει τα επιτόκια χαμηλά. 

Σε παγκόσμιο πλαίσιο, η συνολική παρέμβαση για την αντιμετώπιση της πανδημίας είναι της τάξης των 112 τρισ. δολαρίων. 

Μία άνοδος των επιτοκίων θα αύξανε το κόστος των κεντρικών τραπεζών, δηλαδή του δημοσίου χρέους. Η τάση λοιπόν, θα είναι να συνεχίσουν οι μεγάλες εκδόσεις και τα επιτόκια να παραμείνουν σε χαμηλά επίπεδα. 

Εκτιμάται ότι το 2021 η  Ε.Ε. θα εκδώσει ομόλογα αξίας τουλάχιστον 200 δισ. ευρώ. Η επέκταση του προγράμματος της ΕΚΤ υπολογίζεται κοντά στα 350-500 δισ. ευρώ. 

Και οι ΗΠΑ συζητούν για ένα σούπερ-πρόγραμμα των 3 τρισ. δολαρίων. 

Η προηγούμενη κρίση είχε φέρει «τα χρήματα από το ελικόπτερο» –helicopter money. 

Η παγκόσμια οικονομία είχε τεράστια ρευστότητα. 

Τώρα, τα χρήματα δεν πέφτουν από ελικόπτερο αλλά από “βομβαρδιστικά Β-52”. 

Η ρευστότητα υπάρχει και αναζητά απόδοση. 

Όταν η Ελλάδα προσφέρει 2% και η Γερμανία αρνητική απόδοση, φυσικά ο επενδυτής θα προτιμήσει την Ελλάδα. 

Ως πρόβλεψη, τα επιτόκια θα παραμείνουν χαμηλά.  

Αυτή θα είναι η εικόνα τουλάχιστον στο άμεσο μέλλον. 

Με αυτά τα δεδομένα, δεν είναι διόλου απορίας άξιο το γεγονός ότι αρκετοί οικονομολόγοι μιλούν για μαζική διαγραφή χρεών – όταν και εφόσον η πανδημία τεθεί υπό έλεγχο.