Αντώνης Κεφαλάς
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Πληθώρα πλέον τα δημοσιεύματα ότι επέρχεται παγκόσμια σημαντική επιβράδυνση της οικονομικής δραστηριότητας και πολλά αυτά που προβλέπουν ύφεση. Αυτή η στήλη (χωρίς να διεκδικεί το μονοπώλιο) έχει προειδοποιήσει γι’ αυτήν την εξέλιξη από το καλοκαίρι. Το ανέφερα τόσες φορές που δεν ταιριάζει να παραθέσω τις ημερομηνίες.
Το αδιέξοδο της οικονομικής πολιτικής που έχει επιβληθεί στα τελευταία 30 – 35 χρόνια φάνηκε καθαρά με τις εξελίξεις στην Αγγλία. Η απόφαση της πρωθυπουργού Λιζ Τρας να εφαρμόσει μία ακραία νέο-φιλελεύθερη πολιτική τρόμαξε ακόμη και τις αγορές – που κατά κανόνα στηρίζουν αυτές τις κατευθύνσεις. Το βασικό θέμα ήταν το υπερβολικό χρέος που θα υποχρεωνόταν να φορτωθεί το Η.Β.. Υπό άλλες συνθήκες μόχλευση αυτής της μορφής είναι εφικτή. Τώρα, όμως, σε περιβάλλον αύξησης των επιτοκίων θεωρήθηκε ανεύθυνη.
Φύγε Kwasi Kwarteng, έλα Jeremy Hunt. Προκειμένου να καθησυχάσει τις αγορές – δηλαδή να σταματήσει η πτώση της στερλίνας στις αγορές συναλλάγματος και η άνοδος των αποδόσεων στα κρατικά ομόλογα—ο υπουργός που τώρα αποκαλείται ο de facto πρωθυπουργός περικόπτει δαπάνες και ακυρώνει μειώσεις φόρων. Η χώρα του, δηλαδή, αντιμετωπίζει την κρίση του νέο-φιλελευθερισμού καταφεύγοντας στην δεύτερη μεγάλη απάτη της οικονομικής πολιτικής – την λιτότητα.
Στην τηλεοπτική συνέντευξη της στο CNN, η Marianna Mazzucato ήταν καταπέλτης. Όπως πολλοί οικονομολόγοι που δεν παρασύρθηκαν – τουλάχιστον μόνιμα—στην διπλή παγίδα της χωρίς όρια πίστης στο επιτόκιο και στην λιτότητα, παρατήρησε αυτό που πολλοί υποστηρίζουμε εδώ και μήνες: επειδή η άνοδος του πληθωρισμού δεν οφείλεται σε υπερβάλλουσα ζήτηση, η άνοδος των επιτοκίων σε συνδυασμό με την λιτότητα θα οδηγήσουν το Η.Β. σε στασιμοπληθωρισμό.
Βέβαια, ακούραστες οι αγορές συνεχίζουν το παιγνίδι τους. Είχαν βάλει στοίχημα ότι η Τράπεζα της Αγγλίας θα υποχρεωνόταν να ακολουθήσει επιθετική πολιτική στην αύξηση του επιτοκίου. Εκδόθηκαν τα σχετικά παράγωγα και λήφθηκαν μέτρα κάλυψης του κινδύνου σε περίπτωση που το στοίχημα δεν βγει (swaps). Αυξήθηκε έτσι έτι περαιτέρω η μόχλευση του συστήματος.
Η Τράπεζα της Αγγλίας, όμως, βλέπει μπρος γκρεμό και πίσω ρέμα. Φοβάται την προοπτική του στασιμοπληθωρισμού, οπότε φαίνεται να επιβραδύνει τον ρυθμό αύξησης των επιτοκίων. Παράλληλα, είχε προχωρήσει στην χαλάρωση της νομισματικής πολιτικής με την αγορά κρατικών ομολόγων προκειμένου να αποτρέψει την περαιτέρω άνοδο της απόδοσης τους. Με την πράξη αυτή, σε περιβάλλον αυξανόμενου κόστους του χρήματος, η κεντρική τράπεζα υποχρεώθηκε να ρίξει χρήματα στην αγορά.
Καλά η Αγγλία. Τι γίνεται με την Ε.Ε., τις ΗΠΑ, την Κίνα, την Ρωσία?
Η Ε.Ε. αντιμετωπίζει το ίδιο ακριβώς πρόβλημα με το Η.Β. – χωρίς το λάθος της Truss. Το κόστος ενέργειας φέρει την κύρια ευθύνη για τον πληθωρισμό, οπότε η άνοδος του επιτοκίου απλά χειροτερεύει την κατάσταση.
Στις ΗΠΑ, υπάρχει πίεση από την πλευρά της ζήτησης, οπότε η πίεση για επιθετική αύξηση των επιτοκίων θα είναι σημαντική. Για να μειωθεί ο πληθωρισμός θα πρέπει να περάσει η οικονομία σε ύφεση.
Η Κίνα είναι ήδη σε φάση σημαντικής επιβράδυνσης, με τεράστια προβλήματα στον χρηματοπιστωτικό τομέα της και ειδικά στην τεράστια μόχλευση του τομέα των κατοικιών (που είναι υπό κατάρρευση) και των επιχειρήσεων που έχουν ιδρύσει οι αρχές της τοπικής αυτοδιοίκησης.
Η Ρωσία, με τον πόλεμο και τις φοβέρες του Putin, απλά αυξάνει τον κίνδυνο και αναστατώνει τις εφοδιαστικές αλυσίδες.
Είναι, πλέον, σαφές ότι με την Κίνα και τις ΗΠΑ να μην λειτουργούν ως ατμομηχανές της παγκόσμιας οικονομίας, η παγκόσμια ύφεση πολύ δύσκολα αποφεύγεται. Κι’ αυτή είναι η αισιόδοξη προοπτική. Αυτή η στήλη τείνει στην άποψη ότι η εμφάνιση του στασιμοπληθωρισμού είναι νομοτελειακή.
Διαβάστε επίσης
Μπήκαμε για τα καλά στην ζώνη κινδύνου
