Χριστίνα Παπαδοπούλου: Πέντε έτη Gagosian και Τζέιμς Τουρέλ

Χριστίνα Παπαδοπούλου, Gagosian

Περιεχόμενα

H γκαλερί Gagosian με επικεφαλής στην Ελλάδα τη Χριστίνα Παπαδοπούλου παρουσιάζει το έργο του Τζέιμς Τουρέλ (James Turrell). Η έκθεση τιτλοφορείται Light of the Presence και παραθέτει δύο συνθέσεις του από τη γνωστή σειρά Glass Series (2001–). Πρόκειται για τις Knowing Light (2007) και Rounded Up (2024), που εκτίθενται σε δύο διαφορετικές αίθουσες στο ισόγειο.

Από τη δεκαετία του 1960, ο Τουρέλ εξερευνά φαινόμενα της αντίληψης. , από την αισθητηριακή στέρηση μέχρι τα οπτικά εφέ.

Ξεκίνησε να δουλεύει με το φως το 1966, στο εργαστήριό του στο Ocean Park στην Καλιφόρνια.

Πρώιμα έργα του (Afrum-Proto, 1966), χρησιμοποιούν πεδία φωτός συσχετίζοντάς τα με αρχιτεκτονικές δομές.

Αποτέλεσαν την εκκίνηση για τη διάχρονη επεξεργασία του κτηριακού και του φυσικού περιβάλλοντος. Ο Τουρέλ συνεχίζει να χρησιμοποιεί το φως ως πρωταρχικό υλικό και κυρίαρχη αναζήτηση.

Απλά αλλά και σύνθετα

Σε επίπεδο φόρμας, τα έργα παραμένουν απλά, αλλά επινοούν σύνθετη σύγχρονη τεχνολογία για να εξερευνήσουν τα όρια της όρασης.

Πράγμα ιδιαιτέρως πρόδηλο στη σειρά Glass Series. Στη διάρκεια των τελευταίων δεκαπέντε ετών, ο Τουρέλ έχει στραφεί στην τεχνολογία πάνελ LED που προγραμματίζονται μέσω υπολογιστή. Με αυτόν τον τρόπο προσφέρει πλουσιότερη κλίμακα αποχρώσεων και χαμηλότερα επίπεδα φωτός. Τη συγκεκριμένη τεχνική χρησιμοποίησε πρώτη φορά σε πρότζεκτ για κτήρια -στο σιδηροδρομικό σταθμό Zug στην Ελβετία και στο PSA Peugeot Citroën Design Center έξω από Παρίσι.

Το μνημειώδες έργο Aurora B: Tall Glass (2010) από την Glass Series συμπεριλαμβάνεται στη συλλογή του Μουσείου Καλών Τεχνών (Museum of Fine Arts) στο Χιούστον.

Γεωμετρικές οπές και φως

Το Knowing Light και το Rounded Up στην Gagosian παρουσιάζουν πεδία φωτός που βλέπει ο θεατής μέσα από γεωμετρικές οπές.

Καθώς το χρώμα τους μεταβάλλεται με αργό ρυθμό, οι επιφάνειες αυτές προκαλούν διαδοχικές εντυπώσεις και συναισθήματα. Μοιάζουν λίγο με τον κόσμο των ψευδαισθήσεων και τον παραισθήσεων, των ονείρων. Ορισμένες φορές φαίνονται επίπεδες και άλλες ότι διαθέτουν βάθος. Ο Τουρέλ αμφισβητεί το μονοδιάστατο τρόπο που αντιλαμβάνεται ο θεατής το χώρο και ίσως τον χρόνο. Αποδέχεται τις ψυχολογικές μεταπτώσεις.

Κατά κάποιο τρόπο οι παρατήρηση αυτών των έργων προσομοιάζει καταστάσεις διαλογισμού.

Το φως κάθε σχήματος διαχέεται από το κέντρο του και ενίοτε καταλήγει σε μία μονή, επίπεδη απόχρωση. Ένα μικρό άνοιγμα ανάμεσα στην γυάλινη πρόσοψη του έργου και στον τοίχο της γκαλερί στο οποίον έχει τοποθετηθεί έρχεται να προσδώσει «υλική διαστατικότητα», όπως παρατηρούν οι επιμελητές. Και έτσι διασφαλίζεται ότι η ανταύγεια του χρώματος περνάει στον περιβάλλοντα χώρο, διαφοροποιώντας συνολικά τον τρόπο με τον οποίον βιώνουν οι θεατές το εσωτερικό.

Roden Carter

Η Glass Series λειτουργεί αντιστικτικά με το Roden Crater.

Πρόκειται για γιγαντιαίο έργο στη Βόρεια Αριζόνα και συγκεκριμένα στην περιοχή Πέιντετ Ντέζερτ την οποία αναθεωρεί ως ελεγχόμενο περιβάλλον για τη διαλογιστική θέαση του φωτός και του χώρου του ουρανού. Κατασκευάστηκε μέσα σε ηφαιστειακό κώνο σκωρίας. Αποτελεί το απόγειο της έρευνας γύρω από το πεδίο της ανθρώπινης οπτικής και ψυχολογικής αντίληψης όπου ο Τουρέλ έχει αφιερώσει τη ζωή του.

Ας σημειωθεί ότι βρίσκεται σε εξέλιξη μία προσπάθεια συγκέντρωσης κεφαλαίων (crowd funding) με σκοπό την ολοκλήρωση της κατασκευής του έργου και την παρουσίασή του στο κοινό.

Υπερατλαντικά

Η γκαλερί διανύει σήμερα πέντε χρόνια άνθισης στο καινούργιο της κτήριο. Ένα ορόσημο για τη Χριστίνα Παπαδοπούλου που βρίσκεται στο τιμόνι όλα αυτά τα χρόνια, δουλεύοντας αποτελεσματικά με «υπερατλαντικούς» ρυθμούς. Πρόκειται για μία από τις μεγαλύτερες γκαλερί στον κόσμο, με ιδρυτή τον διάσημο Λάρι Γκαγκόζιαν.

Το 2009 η Gagosian της Αθήνας εγκαινιάστηκε στην οδό Μέρλιν, σε ένα μικρό αλλά πολύ κομψό αστικό διαμέρισμα. Επιμελήθηκε αξιοσημείωτες εκθέσεις αλλά περιορισμένης έκτασης.

H επέκταση και εδραίωσή της στην πρωτεύουσα, στο σημερινό art deco κτήριο, οφείλεται στη σχέση εμπιστοσύνης μεταξύ του Λάρι Γκαγκόζιαν και της διευθύντριάς του.

Το 2019 η Χριστίνα Παπαδοπούλου κατείχε τη θέση του sales director της Gagosian στο Λονδίνο.

Εκείνη την εποχή ο διεθνούς φήμης Μπράις Μάρντεν (Brice Marden, που ως το θάνατό του διατηρούσε σπίτι-εργαστήριο στην Ύδρα), επιθυμούσε να παρουσιάσει νέα έργα του στην Ελλάδα.

Έτσι πείστηκε ο Λάρι Γκαγκόζιαν να μεταφέρει τη γκαλερί σε μεγαλύτερο κτήριο (που ανασκεύασε αριστοτεχνικά ο Στέλιος Κόης -Kois αρχιτέκτονες) στην οδό Αναπήρων Πολέμου. Έτσι, οργανικά, η Χριστίνα Παπαδοπούλου πήρε το τιμόνι της Gagosian στην Ελλάδα.

Η Χριστίνα Παπαδοπούλου σε παλιότερη συζήτηση υπογράμμισε το δυναμικό ρόλο που διαδραματίζει η Αθήνα ως λίκνο σύγχρονων καλλιτεχνών.

Επιμελητές και καλλιτέχνες άνοιξαν γραφεία και στούντιο στην Αθήνα. Επέστρεψαν αρκετοί επαγγελματίες από το εξωτερικό, που απέκτησαν εμπειρία σε διεθνή καλλιτεχνικά κέντρα και τώρα μεταλαμπαδεύουν την εμπειρία τους στην Ελλάδα.

Αυτό σίγουρα επηρέασε και την απόφαση του Λάρι Γκαγκόζιαν. Το στιλ με το οποίο διευθύνει η Χριστίνα Παπαδοπούλου δημιουργεί γέφυρες ενότητες και ενσωμάτωσης με την τοπική κοινωνία. Όχι αφ΄υψηλού, όπως έχει τονίσει η Χριστίνα Παπαδοπούλου.

Καμία επιτυχία δεν έρχεται κατά τύχη.