Το απύθμενο θράσος των εταιρειών βρεφικού γάλακτος

Στο Συμβούλιο της Επικρατείας προσέφυγαν οι εταιρείες που παράγουν βρεφικό γάλα πρώτης (έως 6 μηνών) και δεύτερης (6-12 μηνών) ηλικίας. Επικαλούνται παραβίαση των αρχών της επιχειρηματικότητας, της ελεύθερης οικονομίας, του ελεύθερου ανταγωνισμού (ωραία ακούγονται) για να καταλήξουν στο κερασάκι της τούρτας που είναι ο ισχυρισμός ότι στο μεικτό κέρδος είναι αυθαίρετο και καθορίζει τελική τιμή πώλησης που είναι κατώτερη του κόστους παραγωγής και διάθεσης.

Η κυβέρνηση, βέβαια, δεν είχε πράξει στα τυφλά. Είχε προηγηθεί διεξοδική έρευνα της Επιτροπής Ανταγωνισμού που έδειξε πως ακριβώς το ίδιο προϊόν πωλείται στην Ελλάδα έως και πάνω από 200% ακριβότερο σε σύγκριση με την φτηνότερη τιμή στην Ε.Ε. Ανάλογα με το προϊόν η μικρότερη αύξηση που εντοπίστηκε ήταν 32% και η μεγαλύτερη 213%. Σημειώνεται ότι, για παράδειγμα,  το ίδιο προϊόν πωλείται στην Ελλάδα από 146% έως 197% ακριβότερα, ανάλογα με την χώρα σύγκρισης.

Ο Σύνδεσμος Επιχειρήσεων Παιδικών Τροφών και Ειδικής Διατροφής Ελλάδος (ΣΕΠΤΕΔΕ) κυριαρχείται από τις εταιρείες Friesland Campina, Danone–Nutricia, Nestlé, και Vian (ΒΙΑΝΕΞ ΑΕ). Αυτές αποφασίζουν, οπότε αυτές είναι πλέον υπόλογες στην συνείδηση των πολιτών—ιδιαίτερα αυτών που δεν έχουν να πληρώσουν 40 ευρώ (100 ευρώ το κιλό) για ένα κουτί ειδικού αντιαλλεργικού γάλακτος.

Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι οι καλές εταιρείες (τρεις από αυτές είναι γνωστές πολυεθνικές) θα προσκομίσουν πληθώρα στοιχείων στηρίζοντας την άποψη τους. Φαντάζομαι κούτες ολόκληρες. Είναι παλιά τακτική που χρησιμοποιούν οι δικηγόροι μεγάλων εταιρειών όταν ο ενάγων είναι μικρός και με περιορισμένους πόρους.

Στη διαδικασία εύρεσης στοιχείων που τις υποχρεώνει ο νόμος να παράσχουν, στέλνουν δεκάδες κιβώτια με την λογική πως ο ενάγων δεν έχει τον χρόνο και τα χρήματα να ψάξει να βρει αυτά που είναι υπέρ του.

Με την απλή λογική, όμως, και  με αναφορά στην ελάχιστη διαφορά του +32%, δεν υπάρχει περίπτωση καμία εταιρεία να επιβαρύνει την διάθεση της με αυτό το εξωπραγματικό, από οικονομικής πλευράς, ποσό. Τώρα, πως μπορεί συνολικά η παραγωγή και διάθεση στην Ελλάδα να είναι ακριβότερη από, π.χ., την Σουηδία, είναι κάτι που θα πρέπει να εξηγήσουν και να τεκμηριώσουν.

Είναι σαφές ότι οι διαφορετικές ετικέτες που βάζουν οι εταιρείες στο ίδιο προϊόν αλλά σε διαφορετικές χώρες, μπερδεύει την κατάσταση—σκόπιμα ή όχι.  Η Επιτροπή Ανταγωνισμού προφανώς εξέτασε την σύνθεση και μπόρεσε να ταυτοποιήσει ποια προϊόντα φέρουν μεν άλλη σήμανση, είναι δε ακριβώς τα ίδια.

Οι εταιρείες μπορούν να ισχυριστούν ότι λειτουργεί ο ανταγωνισμός καθώς στην αγορά διατίθενται δεκάδες βρεφικά γάλατα σε διαφορετικές τιμές. Και πράγματι έτσι είναι, αλλά δεν είναι αυτό το θέμα όμως.

Απλά, κατά τύχη ή όχι, όλες οι εταιρείες πουλάνε το βρεφικό γάλα στην Ελλάδα πολύ ακριβότερα απ’ ότι στην υπόλοιπη Ευρώπη. Ο ανταγωνισμός ζει και βασιλεύει – απλάελε γίνεται σε υψηλότερο επίπεδο τιμών.

Άφησα τελευταίο το θέμα της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης—στην περίπτωση του βρεφικού γάλακτος οι εταιρείες που αλλιώς ξοδεύουν εκατομμύρια για να πείσουν ότι έχουν κοινωνική ευαισθησία, μάλλον φαίνεται ότι την έχασαν.

Καταρχάς είναι αστείο να επικαλούνται τις αρχές του επιχειρείν, της ελεύθερης οικονομίας και του ελεύθερου ανταγωνισμού (αλήθεια, τι θα πει αυτό; Υπάρχει… ανελεύθερος ανταγωνισμός?) Για δεκαετίες τώρα τα οικονομικά ως σώμα γνώσεων και η συντριπτική πλειοψηφία των οικονομολόγων (εκτός από τους ακραιφνείς νέο-φιλελεύθερους) αναγνωρίζουν ότι οι αγορές παρουσιάζουν στρεβλώσεις (externalities). Δηλαδή, κόστη του ιδιωτικού τομέα που τα επωμίζεται ο δημόσιος, οφέλη του δημόσιου τομέα που απολαμβάνει χωρίς να πληρώνει γι’ αυτά ο ιδιωτικός.

Για δεκαετίες τώρα έχει αναγνωριστεί ότι δεν υπάρχει πλήρως ελεύθερη οικονομία και πραγματικός ανταγωνισμός, απλά διότι —μεταξύ άλλων— δεν υπάρχει πλήρης πληροφόρηση.

Για δεκαετίες τώρα έχει αναγνωριστεί ότι ένας κρίσιμος ρόλος του κράτους είναι να διορθώνει τις externalities παρεμβαίνοντας σε όφελος του κοινωνικού συνόλου.

Ελάτε τώρα κύριοι των πολυεθνικών. Η στρατηγική με το transfer pricing είναι πασίγνωστη—ας είναι καλά και τα royalties. Η τακτική με τις κοσμητικές αλλαγές στα προϊόντα επίσης. Ο υπολογισμός του κόστους παραγωγής έχει στοιχειοθετηθεί χωρίς αμφισβητήσεις. Πόσο κοστίζει η διάθεση επιτέλους;

Το κράτος είχε κάθε υποχρέωση, κάθε ηθικό και νομικό δικαίωμα να επέμβει. Η δική σας προσφυγή στο ΣτΕ προφανώς είναι νόμιμη, στερείται όμως, κάθε ηθικού ερείσματος. Δεν είναι λαϊκισμός, όπως έμμεσα φαίνεται ίσως πως υπαινίσσεστε, να προσπαθεί μία κυβέρνηση να βοηθήσει τους πιο ευάλωτους, επειδή το βρεφικό γάλα είναι το απόλυτα μονοπωλιακό προϊόν!

Για την εικόνα σας και μόνο, για την φήμη σας, η προσφυγή είναι αδόκιμη. Σε άλλη γλώσσα είναι θρασύτατη.

Διαβάστε επίσης:

Δημοσιονομική αυτοσυγκράτηση και αμυντικές δαπάνες

ΣΥΡΙΖΑ και ΠΑΣΟΚ ως ανεπίδεκτα μαθήσεως

Οικονομία σε βάση πολέμου