Ξαφνικά, ο υπέρμαχος του νεοφιλελευθερισμού αποκάλυψε τα πραγματικά του χρώματα και εμφανίστηκε ως (μερικώς τουλάχιστον) υποστηριχτής του κρατικού καπιταλισμού ή κάποιας εν πάση περίπτωση υβριδικής μορφής του. Διότι η θέση του Τραμπ κατά της δημοσίευσης τριμηνιαίων εταιρικών οικονομικών εκθέσεων βρίσκει αντίθετους αριστερούς που θεωρούν ότι θα μειώσει την διαφάνεια και ταυτόχρονα τους δεξιούς που θεωρούν πως θα περιορίσει την ακατάσχετη προσπάθεια της μεγιστοποίησης των άμεσων κερδών. Στο μεταξύ η κυβέρνηση των ΗΠΑ επενδύσει στην Intel!
Ως συνήθως ο Τραμπ κινείται ωφελιμιστικά και ταυτόχρονα ρεαλιστικά (να δουλεύουν περισσότερο στην παραγωγή αντί να ασχολούνται με την ατέλειωτη προετοιμασία λογιστικών κατατάξεων, δηλώνει), αδιαφορώντας για την ιδεολογία. Από κοντά έσπευσε να συμφωνήσει ένας άλλος κατεξοχήν εκπρόσωπος του ελεύθερου καπιταλισμού, ο καπετάν Τσάκος. Διότι, πιο ένθερμους υποστηρικτές του συστήματος από τους Έλληνες εφοπλιστές δύσκολα βρίσκεις—όχι πως έχουν άδικο από την πλευρά τους.
Η ιστορία είναι βέβαια παλιά. Η δημοσίευση τριμηνιαίων ισολογισμών ξεκίνησε το 1934 στις ΗΠΑ, ως αποτέλεσμα της μεγάλης Ύφεσης. Η μεγάλη αλλαγή, όμως, ήρθε το 2004 με το Transparency Directive της Ε.Ε. που αρχικά προέβλεπε τριμηνιαίες εκθέσεις αλλά το κατάργησε υπέρ της εξαμηνιαίας το 2013. Καλά όλα αυτά αλλά σημασία έχει τι γίνεταιι στην πράξη σήμερα. Διότι, όσο κι αν προωθεί (εξαιρετικά αμφίβολο) την διαφάνεια, αυτό που συμβαίνει έχει ταυτόχρονα αλλάξει την μορφή του καπιταλισμού. Κι αυτή η αλλαγή είναι που σε σημαντικό βαθμό ερμηνεύει τόσο τον εξαιρετικά χαμηλό ρυθμό αύξησης της παραγωγικότητας όσο και την μεγάλη υποβάθμιση των υποδομών μίας χώρας.
Η διαδικασία είναι απλή, ακολουθείται από όλες τις εισηγμένες και την παρουσιάζουμε ακόμη πιο απλοποιημένη για να είναι απόλυτα κατανοητή. Ας θεωρήσουμε ότι ξεκινάμε από το σημείο μηδέν και μία εταιρεία ανακοινώνει τα αποτελέσματα της για το πρώτο τρίμηνο του έτους στην πληθώρα των αναλυτών που δουλεύουν για τους επενδυτές όλων των μορφών. Με βάση τις ανακοινώσεις και τις ευρύτερες πληροφορίες για το επιχειρηματικό και μακροοικονομικό περιβάλλον καθώς και για τις πολιτικές εξελίξεις, οι αναλυτές εκτιμούν την πορεία της μετοχής της εταιρείας για το επόμενο τρίμηνο, δίνουν τιμή-στόχο για την μετοχή και ταυτόχρονα υποδεικνύουν αν η μετοχή είναι για παρακράτηση, αγορά ή πώληση. Τρεις μήνες μετά η εταιρεία συγκαλεί νέα συνάντηση και ανάλογα με την πορεία της σε σχέση με τις προβλέψεις που είχαν γίνει οι αναλυτές αποφασίζουν για την …τύχη της μετοχής και της εταιρείας. Η ιστορία επαναλαμβάνεται κάθε τρίμηνο.
Το αποτέλεσμα είναι πως η διοίκηση της εταιρείας ενδιαφέρεται πρωταρχικά για τα κέρδη και γενικά για τις ροές κεφαλαίων, που θα δείξει στο τρίμηνο και πολύ λιγότερο για επενδύσεις που θα αποδώσουν (ή όχι) σε βάθος χρόνου. Αυτός είναι ο σύγχρονος καπιταλισμός—που ταυτόχρονα ενισχύει τις ανισότητες, διότι τα κέρδη συσσωρεύονται σε μικρό αριθμό μετόχων πλειοψηφίας, οι δε ζημιές διαχέονται στο σύνολο της οικονομίας –π.χ. μέσω συρρίκνωσης- απολύσεων που καθίστανται σχεδόν υποχρεωτικές αν η εταιρεία δεν «πιάνει» τους στόχους της και η τιμή της μετοχής πέφτει.
Μπορεί η αρχική πρόθεση για μεγαλύτερη διαφάνεια να έγινε με απόλυτη καλοπιστία. Δυστυχώς, όμως, στην καλύτερη περίπτωση λειτούργησε ο νόμος των μη αναμενόμενων αποτελεσμάτων. Ουσιαστικά, η έμφαση στην πορεία της μετοχής κάθε τρίμηνο και ο πειθαναγκασμός να δηλώνονται κέρδη κάθε τρίμηνο, αφαιρεί την μακρόχρονη διάσταση της παραγωγικής επένδυσης από την «ηθική» της εταιρείας και την εκτρέπει ακόμη και σε λογιστικά κόλπα για να δείξει ότι ικανοποιεί τις προβλέψεις των αναλυτών. Στην ίδια λογική οι αμοιβές της διοίκησης είναι σχεδόν πάντα πλέον συνδεδεμένες με την άμεση πορεία της μετοχής – οπότε το ενδιαφέρον για μεσοπρόθεσμες ή μακροπρόθεσμες επενδύσεις υποβαθμίζεται τραγικά.
Το θέμα δεν είναι μόνο να καταργηθούν οι τριμηνιαίες και εξαμηνίες εκθέσεις και να επιστρέψουμε τουλάχιστον στις ετήσιες. Το θέμα είναι πως θα περιοριστεί η παντοδύναμη αυτοκρατορία των αναλυτών. Σήμερα φοβόμαστε για την προκατάληψη και μεροληψία που μπορεί να ενσωματωθεί στην τεχνητή νοημοσύνη. Για την αντίστοιχη ανθρώπινη προκατάληψη και αμεροληψία των αναλυτών δεν απασχολείται κανείς εδώ και καιρό.
Διαβάστε επίσης:
Το αναγκαίο αλλά τολμηρό στοίχημα Μητσοτάκη-Παπαχρήστου
Λοβέρδος στο τραπέζι, Πάγκαλος junior στο σαλόνι… σαν απρόσκλητο σόι – Αρθρο παρέμβαση
ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΣΗΜΕΡΑ
