Ο νέος διπολισμός: μη αντιστρέψιμη πλέον η διαμάχη ΗΠΑ- Κίνας

Ενώ στην Ελλάδα ασχολούμαστε με τους σταθμάρχες, καθώς αδυνατούμε να δούμε πέρα από την μύτη μας και να συμφωνήσουμε ως προς τα αναγκαία βήματα προκειμένου να αποκτήσει η χώρα σύγχρονα μέσα μαζικής μεταφοράς εκτός από το αυτοκίνητο με βενζινοκινητήρα εσωτερικής καύσης, στον υπόλοιπο κόσμο συντελούνται ιστορικές γεωπολιτικές ανακατατάξεις.

Αυτήν την εβδομάδα ήταν η συνάντηση Κίνας και Ρωσίας, του Xi Jinping με τον Putin. Την επόμενη είναι το δεύτερο Summit for Democracies που συγκαλούν οι ΗΠΑ του Biden. Οι γεωπολιτικές γραμμές γίνονται κάθε ημέρα πιο ευδιάκριτες, κάθε ημέρα πιο άκαμπτες και μόνιμες.

Πολλές είναι οι φωνές που διαμαρτύρονται για τη νέα εποχή Ψυχρού Πολέμου που ανατέλλει, την αδυναμία ή άρνηση των δύο πλευρών να συζητήσουν, τους κινδύνους που προκύπτουν. Δεν είναι ασήμαντοι οι παρατηρητές που υποστηρίζουν ότι η εσωτερική οικονομική αδυναμία της ΕΣΣΔ περιόριζε την δυνατότητά της να αποτελέσει σοβαρό αντίπαλο των ΗΠΑ – ορθή όπως τελικά αποδείχτηκε εκτίμηση. Οι ίδιοι παρατηρητές, όμως, υπογραμμίζουν ότι αυτό δεν ισχύει για την Κίνα – οπότε οι ΗΠΑ έχουν τώρα να αντιμετωπίσουν έναν πολύ πιο σοβαρό και ταυτόχρονα επικίνδυνο αντίπαλο.

Αντίθετα με τις προβλέψεις, η Κίνα δεν φαίνεται να πρόσφερε στην Ρωσία όπλα αλλά, με μακρόχρονα πολύ μεγαλύτερη σημασία, σωτήριο οικονομικό σωσίβιο. Ο τεράστιος αγωγός “Power of Siberia 2” που θα στέλνει από την Ρωσία στην Κίνα περί τα 50 δισ. πρόσθετα κυβικά μέτρα φυσικού αερίου τον χρόνο  δεν αποτελεί, σύμφωνα με τις πληροφορίες, παρά την κορυφή ενός οικονομικού παγόβουνου που θα ενώσει τις δύο χώρες με ισχυρά οικονομικά δεσμά. Για παράδειγμα, στρατηγικά η Κίνα έχει ανάγκη να μειώσει δραματικά την χρήση άνθρακα, η Ρωσία έχει στρατηγικά την ανάγκη να εξάγει πρώτες ύλες. Σε αντάλλαγμα, η Κίνα μπορεί να δώσει στην Ρωσία την τεχνολογία που σήμερα στερείται λόγω των Δυτικών κυρώσεων – κι αυτός είναι ένας από τους τομείς συνεργασίας που θα αναπτυχθεί.

Το γεγονός ότι η Ρωσία εμφανίζεται έτσι σε σχέση υποτελή προς την Κίνα, είναι προφανώς μία από τις μη αναμενόμενες επιπτώσεις του πολέμου της με την Ουκρανία. Η επιβίωση, όμως, ήταν το πρώτο ζητούμενο και ο Putin δεν είχε πλέον εναλλακτικές λύσεις. Η αντίσταση των Ουκρανών και η πολιτική βούληση της Δύσης του τις στέρησαν. Ταυτόχρονα, όμως, ξεκαθάρισαν ότι η διαμάχη ΗΠΑ – Κίνας έχει ξεπεράσει τα όρια και είναι πλέον μη αντιστρέψιμη.

Η Κίνα δεν είναι διατεθειμένη να αποδεχτεί το σύστημα διεθνούς οικονομικής και πολιτικής διακυβέρνησης που έχει ιδρύσει και λειτουργεί η Δύση. Το πολεμά ήδη με το Belt & Road Initiative, θα εντείνει την διαμάχη με την προώθηση του Global Security Initiative και θα το επεκτείνει καθώς θα επιδιώξει να φέρει το renminbi σε ίσα μοίρα με το δολάριο, ως παγκόσμιο μέσο συναλλαγής.

Είναι απόλυτα σαφές ότι οι ΗΠΑ κινούνται στην ίδια λογική, υιοθετώντας κινήσεις σε ταυτόσημη κατεύθυνση. Ο διαχωρισμός του κόσμου σε δύο στρατόπεδα είναι πλέον ένα αναπόφευκτο γεγονός. Το μόνο που απομένει να δούμε είναι αν θα αναδυθεί ξανά ένα κίνημα Τρίτου Κόσμου;

ΟΙ εξελίξεις αυτές δείχνουν ότι μόνο δύο είναι οι δρόμοι των εξελίξεων: ή θα υπάρξει επιστροφή στον διπολισμό, με την κάθε ηγεμονία να ελέγχει το μισό ημισφαίριο ή θα υπάρξει πόλεμος. Αν θεωρήσουμε ότι η πυρηνική μορφή του υπόκειται στο νόμο της βέβαιης αμοιβαίας καταστροφής (MAD – Mutually Assured Destruction) οπότε εξοβελίζεται από τα ρεαλιστικά σχέδια σύγκρουσης, τότε θα αντιμετωπίσουμε την επανάληψη των πολέμων δια αντιπροσώπων (όπως συμβαίνει ήδη με Ρωσία-Ουκρανία), τον πόλεμο προπαγάνδας και τις προσπάθειες πότε της μίας και πότε της άλλης πλευράς να προσεταιριστούν τις ηγεσίες κρατών που θα ρέπουν ανάλογα με τις εξελίξεις είτε υπέρ της Κίνας είτε υπέρ των ΗΠΑ.

Αντίθετα με την εποχή του Α΄ Ψυχρού Πολέμου, στον Β΄ Ψυχρό Πόλεμο, το κύριο όπλο θα είναι η τεχνολογία. Ο ψηφιακός κόσμος, η τεχνητή νοημοσύνη, η δημιουργία quantum computers, η πρακτική εφαρμογή του υδρογόνου ως καύσιμο, η λύση του προβλήματος της atomic fusion είναι ίσως τα πιο σημαντικά που θα καθορίσουν το νικητή. Με την προϋπόθεση, βέβαια, ότι η κλιματική αλλαγή δεν θα ανατρέψει όλα αυτά—εξέλιξη διόλου απίθανη πλέον.

Κλείνοντας με μία επιστροφή στο δικό μας χωριό, είναι απορίας άξιο ότι θέλαμε να χτίσουμε ακόμη πιο κοντά στην θάλασσα, και ταυτόχρονα απόλυτα υποβαθμίσαμε την τελευταία επιστημονική έκθεση του ΟΗΕ που προειδοποιεί για άμεσα επικείμενες φυσικές ανατροπές και καταστροφές. Η κλιματική αλλαγή είναι ένα πρόβλημα που επιδέχεται μόνο παγκόσμια λύση. Το ξέσπασμα του μπορεί να μας οδηγήσει σε άλλα νέα μονοπάτια αναθεώρησης του τρόπου ζωής μας και συνεργασίας – κάτι όπως η διπλωματία των σεισμών. Ή μπορεί να οδηγήσει σε καταστροφές μεγαλύτερες από αυτές που μπορεί να φέρει ο νέος διπολισμός.

Διαβάστε επίσης

Το αλώβητο βαθύ κράτος, ο άτολμος πολιτικός κόσμος, η απαίτηση των πολιτών