Ο ευρωπαϊκός εγκλωβισμός στην κανονικότητα

Δεν θα επανέλθω στο θέμα των επιτοκίων -τις δογματικές αυξήσεις που δικαιολογούνται επειδή η ζήτηση παραμένει υψηλή, μολονότι εμφανώς έχουμε και πρόβλημα κόστους με έμφαση στην ενέργεια και τα συνεχιζόμενα προβλήματα στις αλυσίδες εφοδιασμού, καθώς μεταξύ άλλων εξαπλώνεται η τάση του οικονομικού εθνικισμού με (βάσιμο ως ένα βαθμό αίτιο) την αναζήτηση της ασφάλειας. Αυτά τα προβλήματα θα συνεχιστούν, καθώς η οικονομία της Κίνας έχει επιβραδυνθεί, το εργατικό κόστος της παραγωγής έχει αυξηθεί και το χρηματοπιστωτικό της σύστημα αντιμετωπίζει δυσεπίλυτα προβλήματα με έμφαση στην φούσκα των ακινήτων.

Με την Γερμανική οικονομία να έχει χάσει το πλεονέκτημα της φτηνής ρωσικής ενέργειας, τις κλιματικές και πολιτικές μεταναστευτικές ροές να διογκώνονται και το παγκόσμιο σύστημα διακυβέρνησης να οδηγείται να κατακερματισμό, οι εξελίξεις από εδώ και πέρα θα είναι απρόσμενες και μη συμμετρικές – ακριβώς όπως αυτές της κλιματικής κρίσης. Το φάσμα του στασιμοπληθωρισμού πλανάται πάνω από την Ευρώπη –αλλά οι οικονομολόγοι που συμβουλεύουν τις κυβερνήσεις παραμένουν δογματικά δέσμιοι στην ακρότητα του νεοφιλελευθερισμού.

Στο πλαίσιο αυτό η τελευταία ομιλία της προέδρου της Επιτροπής Ursula von der Leyen αντηχεί κενή, σε αναντιστοιχία με τα γεγονότα. Οι αυξήσεις στο κόστος χρήματος δεν είναι παρά μόνο μία εκδήλωση της αδυναμίας της Ευρώπης να αποσαφηνίσει την ταυτότητα της και να αρχίσει να σχεδιάζει πως θα αντιμετωπίσει το επικίνδυνο μέλλον που θα βρει στην διάβα της. Διότι, στην παρούσα φάση, η Ευρώπη είναι εγκλωβισμένη στην λογική της κανονικότητας.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι προσπάθεια γίνεται. Η υιοθέτηση φιλόδοξων στόχων για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής είναι ένα ενθαρρυντικό σημείο – πλην, όμως, δεν αποτελεί τμήμα μίας ολιστικής πολιτικής διαχείρισης του περιβάλλοντος, καθώς η κλιματική κρίση είναι ένα μέρος μόνο του συνολικού προβλήματος που αντιμετωπίζει ο άνθρωπος ως το κυρίαρχο ον του πλανήτη του.

Διάθεση να αντιμετωπίσει γρήγορα και αποτελεσματικά τις καταστροφές έδειξε η Ευρώπη με το ΝGEU—το καθ’ ημάς Ταμείο Ανάκαμψης. Στο άμεσο μέλλον, όμως, η Ευρώπη θα υποχρεωθεί να δημιουργήσει πολλά ανάλογα ταμεία (Recovery & Resiliency Fund). Το θέμα δεν είναι να αντιδρά αλλά να προβλέπει και να προετοιμάζεται. Η προφητεία είναι έτσι κι αλλιώς μία δύσκολη και ατελής δουλειά, πολύ περισσότερο τώρα όπου δεν υπάρχει σχεδόν τίποτα το σταθερό στην παγκόσμια κοινότητα.

Στο πλαίσιο αυτό η Von der Leyen πολίτικά υπερέβη εαυτόν – παραμένει, όμως, δέσμια πολλών εκ των αγκυλώσεων που χαρακτηρίζουν τους συμπατριώτες της. Και η Christine Lagarde, που αποτελούσε φάρο ελπίδας για καινοτομία στην σκέψη και στην πράξη, δείχνει πως μάλλον γρήγορα ξέχασε το πραγματικό νόημα της ομιλίας της στο Jackson Hole, όπου προειδοποιούσε ότι το βιβλίο των συνταγών είναι άχρηστο, πρέπει να το πετάξουμε και να το γράψουμε από την αρχή. Αν δεν το κάνουμε τώρα, τότε πότε;

Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα των μεταναστευτικών ροών. Δεν υπάρχει σοβαρός γνώστης του συγκεκριμένου αντικειμένου που να μην αναμένει σημαντική άνοδο τους με σοβαρές ανθρωπιστικές, οικονομικές και πολιτικές συνέπειες. Παρά ταύτα η Ε.Ε. αρνείται να χρησιμοποιήσει τα ισχυρά όπλα που έχει στην διάθεση της για να επιβάλει λύση. Παραμένει εγκλωβισμένη στις παραδοσιακές δομές των διαπραγματεύσεων και της συναίνεσης, αποφεύγει την επιβολή κυρώσεων, και το χειρότερο, δεν έχει το σθένος να σχεδιάσει, να προωθήσει και, στο τέλος-τέλος να υλοποιήσει μία συνεκτική πολιτική για την μετανάστευση που θα λαμβάνει υπόψη της τις πολιτισμικές διαφορές και όχι μόνο τις εθνοτικές.

Ίσως, να είναι η εθελοτυφλία ένα κρίσιμο ανθρώπινο χαρακτηριστικό, μία μορφή άρνησης-φυγής από την δυσάρεστη πραγματικότητα που χαλάει το οικείο. Ψυχοθεραπεία σε εθνικό επίπεδο δυστυχώς είναι ανέφικτη – όπως αποδεικνύουν οι ΗΠΑ.

Στην Ευρώπη ας αποφύγουμε, τουλάχιστον, τον εσωτερικό πολιτισμικό διχασμό.

Διαβάστε επίσης

Θεσσαλία: Τα επόμενα βήματα για την οικονομία