Θεσσαλία: Τα επόμενα βήματα για την οικονομία

Είναι πολύ νωρίς να εκτιμηθεί η έκταση της καταστροφής, αλλά αυτό δεν έχει σημασία. Σημασία έχει η γνώση ότι η Θεσσαλία πρέπει να ανοικοδομηθεί από τα θεμέλιά της. Η στήλη δεν επιδιώκει παρά να αναφέρει μερικές κατευθύνσεις που θα ήταν χρήσιμο να υιοθετηθούν – χωρίς τον ισχυρισμό ότι αυτές είναι και τίποτα άλλο.

Είναι σαφές ότι η θεομηνία που ουσιαστικά κατέστρεψε την Θεσσαλία δεν αντιμετωπίζεται επιδιώκοντάς την επιστροφή στην κανονικότητα – το σύνθημα θα όφειλε να είναι «build back better» —δηλαδή, ξανακτίστε καλύτερα.

Υπάρχουν αρνητές της κλιματικής αλλαγής, θεωρώ όμως πως σ’ αυτούς δεν συγκαταλέγεται η κυβέρνηση ή κάποιο από τα μέλη της ή συμβούλους της. Καθώς, δε, η κλιματική αλλαγή εξελίσσεται με ταχύτατους ρυθμούς σε κλιματική κρίση, το «καλύτερα» σημαίνει καλά μελετημένες και ανθεκτικές υποδομές, που θα λαμβάνουν υπόψη τους τις πιο απαισιόδοξες προβλέψεις όσον αφορά τις επιπτώσεις φυσικών καταστροφών.

Θεωρώ ότι αυτή είναι η βάση εκκίνησης προκειμένου να ελαχιστοποιήσουμε — όσο είναι δυνατόν — τις ζημιές σε ανθρώπινο, ζωικό και υλικό κεφάλαιο.

Σε πρώτη φάση, βέβαια, θα υπάρξουν σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις — και θα συμβούν σε περιβάλλον, όπου ο οικονομικός δογματισμός εμμένει να αυξάνει το κόστος του χρήματος.

Στο πλαίσιο αυτό, η απώλεια της επενδυτικής αναβάθμισης ενδέχεται να είναι ένα από τα μικρότερα κακά.

Ο πληθωρισμός θα ενταθεί, καθώς θα επικρατήσει σημαντική ανισορροπία ανάμεσα στην προσφορά και στην ζήτηση σε πολλές αγορές — από τα τρόφιμα μέχρι το τσιμέντο. Με αυτές τις συνθήκες, ευρεία και μη αυστηρά στοχευμένη χρήση αγορανομικών διατάξεων απλά θα γιγαντώσει την μαύρη αγορά.

Η άνοδος των εισαγωγών είναι το επόμενο βήμα, κι αυτό θα συμβεί σε εποχή όπου το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών δοκιμάζεται — και θα δοκιμάζεται — σκληρά από την ενέργεια.

Η λύση μπορεί να ακούγεται παλαιομοδίτικη, είναι όντως παλιά πλην όμως δοκιμασμένη — φτάνει να ελέγχεται η διαφάνεια.

Αναφέρομαι σε κρατικές εισαγωγές που θα γίνονται διακριτικά, κατά περίπτωση, με πλήρη γνώση των συνθηκών αγοράς, πώλησης, ποιότητας και διανομής. Ο κρίσιμος παράγων για την επιτυχία ενός τέτοιου εγχειρήματος θα είναι η συνεργασία του κράτους με γνώστες της ιδιωτικής αγοράς.

Η ελεύθερη αγορά μπορεί να αντιμετωπίσει το πρόβλημα της  επάρκειας — με κανένα τρόπο, όμως, δεν μπορεί να αντιμετωπίσει το πρόβλημα της φτώχειας.

Αν η λύση αφεθεί στα χέρια της, η χώρα θα αντιμετωπίσει νέο οικονομικό διχασμό και ταυτόχρονα κρίση στο ισοζύγιο που ενδέχεται εύκολα να μετατραπεί σε αύξηση του κόστους δανεισμού. Κατά μία έννοια θα δημιουργηθεί έτσι ένας φαύλος κύκλος με αρχή την μη επενδυτική αναβάθμιση.

Βραχυχρόνια αυτά τα αρνητικά αποτελέσματα δύσκολα, πολύ δύσκολα, θα αποφευχθούν.

Η μείωση του ρυθμού ανάπτυξης, η άνοδος της ανεργίας, η μεγαλύτερη δαπάνη για υγεία και πρόνοια είναι αναπόφευκτα. Η κατάλληλη χρηματοπιστωτική διαχείριση σε συνδυασμό με βοήθεια από την Ε.Ε. μπορούν να αποφύγουν τα πολύ χειρότερα. Πάντως, όχι τα χειρότερα.

Το κρίσιμο θέμα, επομένως, είναι να εκμεταλλευτούμε την καταστροφή βλέποντάς την ως ευκαιρία για μία καλύτερη Ελλάδα, όπου ταυτόχρονα θα διαφοροποιήσουμε μερικώς το σημερινό μοντέλο ανάπτυξης.

Για να σταθεί η χώρα στα πόδια της με αξιώσεις ως προς την βιωσιμότητά της, είναι απαραίτητο να ξεκινήσει η ανοικοδόμηση της Θεσσαλίας με βάση αξιόπιστες μελέτες και με επιδίωξη την ταχύτατη ολοκλήρωση τους και υλοποίηση τους κατά παρέκκλιση πολλών διατάξεων του δημοσίου — όπως είχε γίνει με τα Ολυμπιακά Έργα.

Ο αντίλογος ότι τότε επικράτησε η κακή ποιότητα και η διαφθορά έχει κι αυτός την δική του απάντηση: Τότε χάσαμε τέσσερα περίπου χρόνια συζητώντας και σχεδιάζοντας. Αν οι αποφάσεις που πάρθηκαν την «τελευταία στιγμή» (για να είναι σαφές: από την στιγμή που η Κα Αγγελοπούλου ανέλαβε την ευθύνη) είχαν ληφθεί από την αρχή (όταν ανακοινώθηκε ότι η Αθήνα θα φιλοξενούσε τους αγώνες)  θα είχε υπάρξει άπλετος χρόνος για την εφαρμογή μηχανισμών και προληπτικού κα κατασταλτικού ελέγχου.

Μία τέτοια προσπάθεια ξεκίνησε με την Εύβοια. Δεν υποστηρίζω ότι κι εκεί δεν υπήρχε η ανάγκη για ταχύτητα ή ότι η καθυστέρηση που παρατηρείται δεν έχει κόστος. Η καταστροφή στην Θεσσαλία, όμως, είναι πολλαπλάσιου μεγέθους — όπως είναι και οι επιπτώσεις στο σύνολο της οικονομίας.

Πολύ απλά, για να γίνει κατανοητό: οι μελέτες ανοικοδόμησης όφειλαν να είχαν ήδη ξεκινήσει– έστω με την αναζήτηση των μελετητών στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.

Στην περίπτωση της Θεσσαλίας δεν υπάρχει ούτε στιγμή για χάσιμο.

Τώρα, που κλιμάκια μελετούν την διαχείριση της καταστροφής, άλλα θα όφειλαν να έχουν ξεκινήσει τον σχεδιασμό της ανοικοδόμησης.

Κι ας μην υπάρξει ο αντίλογος ότι θα πρέπει πρώτα να διαπιστωθεί η έκταση της καταστροφής. Κράτος που θέλει να αποκαλείται σύγχρονο, να σέβεται τον εαυτό του και να το σέβονται οι άλλοι, θα πρέπει τώρα να σχεδιάσει την ανοικοδόμηση της Θεσσαλίας από το ΜΗΔΕΝ.

Αν αντιμετωπίσουμε τη Θεσσαλία με βάση την προσέγγιση και της μεθόδους των ΟΑ και με πλεονέκτημα την γνώση των τότε λαθών μας, η χώρα μπορεί να περάσει από το σημερινό μοντέλο ανάπτυξης που σε μάλλον σημαντικό βαθμό βασίζεται στην φούσκα των ακινήτων, στην πώληση υποδομών και εταιρειών και σε μερικά Φαραωνικά έργα, σε ένα μοντέλο όπου η δημιουργία νέων υποδομών θα φέρει τεχνογνωσία και τεχνολογία, απασχόληση και ανάπτυξη, χωροταξική αναδιάρθρωση και νέο βιώσιμο φυσικό περιβάλλον.

Στα τελευταία χρόνια το ΑΕΠ μπορεί να αυξάνεται, αλλά το καθαρό εθνικό εισόδημα πολύ λιγότερο. Στόχος μας οφείλει να είναι ένα νέο ΑΕΠ με θετική επίπτωση και στην άνοδο του καθαρού εθνικού εισοδήματος.

Διαβάστε επίσης:

Ο απίθανος κ. Βασίλης Κικίλιας

HSBC: Νέα δεδομένα μετά την επενδυτική βαθμίδα – Τα μηνύματα των επενδυτών από την επίσκεψη στην Ελλάδα

Στο 3,5% η νέα αύξηση των συντάξεων – Πότε θα ξεκινήσει ο νέος τρόπος πληρωμών