Η κοινωνία των ανθρώπων και της τεχνητής νοημοσύνης

Ας αρχίσουμε με δύο παρατηρήσεις. Η μία είναι ότι η παρούσα κυβέρνηση ενδιαφέρεται, παρακολουθεί και αναλαμβάνει ορισμένες πρωτοβουλίες στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης (ΤΝ ή ΑΙ).

Η δεύτερη είναι ότι οι μεγάλες, σημαντικές εξελίξεις είναι «μακριά» από εμάς, στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, στην Βόρεια Ευρώπη, στις βρετανικές νήσους. Το ερώτημα, που προκύπτει από τον συνδυασμό των δύο αυτών παρατηρήσεων είναι «πως το κυβερνητικό ενδιαφέρον μπορεί να αποκτήσει ουσία και πράξη που να αφορά τους πολίτες – την κοινωνία γενικά»; Ο διαπιστωμένος φόβος της κοινωνικής πλειοψηφίας για τον λεγόμενο ψηφιακό διχασμό ενισχύει την ανάγκη να υπάρξει πρακτική απάντηση στο ανωτέρω ερώτημα.

Πρόσφατα αποκαλύφθηκε ότι ένα σύστημα ΤΝ της Huawei (ένα neural network) ήταν πολύ καλύτερο στην πρόβλεψη του καιρού από όλα τα μοντέλα που χρησιμοποιούνται σήμερα. Αυτό συνέβη τον Ιούλιο του 2023. Λίγο αργότερα, το Νοέμβριο του 2023 η Google ανακοίνωσε ότι το δικό της bot, το DeepMind πέτυχε ακόμη καλύτερες προβλέψεις. Ο ανταγωνισμός έχει ξεκινήσει εδώ και καιρό, δεν είναι πολλοί που έχουν αρχίσει να το συνειδητοποιούν. Σήμερα φαίνεται πόσο προφητική ήταν η πρόβλεψη του Thomas Friedman όταν πριν από 20 χρόνια έγραψε ότι στον 21ο αιώνα ο ανταγωνισμός θα είναι μεταξύ δρομέων που θα καλούνται να τρέξουν τον αγώνα των 100 μέτρων, κάθε μέρα και να κερδίζουν κάθε ημέρα.

Οι δρομείς, όμως, είναι λίγοι. Η συγκέντρωση είναι τεράστια. Η έρευνα υπέρ-συγκεντρωμένη. Οι παίκτες είναι όλοι ιδιώτες.

Μία ιδιωτική εταιρεία, η Planet Labs, είναι ιδιοκτήτρια του μεγαλύτερου αριθμού από τους σχεδόν 10000 δορυφόρους που τούτη την στιγμή περιπολούν στον ουρανό, παρατηρούν και συλλέγουν πληροφορίες. Μία ιδιωτική  εταιρεία, η Nvidia, είναι σχεδόν η μόνη που παράγει τα προ προηγμένα chips. Τρεις ιδιωτικές εταιρείες, οι Amazon, Google, Microsoft κυριαρχούν στο cloud computing και στην έρευνα—η Amazon επενδύει στην ανάπτυξη του Anthropic, η Google στο Bard, η Microsoft στο ChatGPT. Μαζί με την Meta (Facebook) είναι οι μόνες που μπορούν να συγκεντρώσουν ένα ανυπολόγιστο όγκο δεδομένων και με την έρευνα τους να δημιουργούν νέες πλατφόρμες ΤΝ, να προωθούν νέες εφαρμογές, να προχωρούν με βάση τις δικές τους προτεραιότητες.

Και βέβαια, ως ιδιωτικές εταιρείες δεν έχουν καμία υποχρέωση να παράγουν δημόσια αγαθά που να ενσωματώνουν τις τεχνολογίες τους. Αλλά, τότε, ποιος είναι ο ρόλος των κυβερνήσεων και των πολιτών; Στην πράξη, η παγκόσμια κοινότητα θα πρέπει να απαντήσει στο ερώτημα αυτό και να διερευνήσει τις επιπτώσεις αυτής της συγκέντρωσης στην δημοκρατία αλλά στην πορεία της ανθρωπότητας. Ήδη απάντηση δεν έχει δοθεί στα δύο κρίσιμα θέματα, πρώτο πως ελέγχεις την χρήση μίας τεχνολογίας που ήδη χρησιμοποιείται ευρέως και, δεύτερο, πως ελέγχεις την εξέλιξη μίας τεχνολογίας η οποία ήδη τρέχει με ρυθμό που δεν την προλαβαίνεις;

Είναι σαφές, και σ’ αυτό συμφωνεί η πλειοψηφία των σκεπτόμενων ανθρώπων – ας την αποκαλέσουμε intellectual community—ότι αυτή η κατάσταση απαιτεί την δημιουργία και εφαρμογή ενός παγκόσμιου πλαισίου που θα ελέγχει την χρήση της ΤΝ. Οι εθνικές (π.χ. ΗΠΑ) ή και ομαδικές (π.χ. Ε.Ε.) δεν επαρκούν ούτε ως προ το εύρος του κανονιστικού πλαισίου, ούτε ως προς την αποτελεσματικότητα της εφαρμογής του, ούτε – στο τέλος-τέλος—ως προς την εκτίμηση των κοινωνικών και πολιτικών επιπτώσεων της ύπαρξης και χρήσης της ΤΝ.

Αυτή η κατάσταση δίνει λαβή στην προβολή αβάσιμων φόβων και απίθανων θεωριών. Στο σημείο αυτό είναι που οι εθνικές κυβερνήσεις μπορούν να παρέμβουν, υπογραμμίζοντας μερικά απλά πράγματα που θα συμβάλλουν στην καλύτερη κατανόηση των εξελίξεων, στο καταλάγιασμα των φόβων, στον πιο ρεαλιστικό προγραμματισμό των κινήσεων.

Είναι σημαντικό, π.χ., να τονιστεί ότι μόνο το ανθρώπινο μυαλό μπορεί να κάνει τις σωστές ερωτήσεις, σε αντίθεση με την ΤΝ που μόνο δίνει απαντήσεις με βάση τα στοιχεία που έχει αποθηκεύσει. Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι η ΤΝ από μόνη της δεν αποτελεί καθολική φοβέρα για τους εργαζομένους. Για παράδειγμα, όταν αντικαθιστά ανθρώπινη εργασία τότε πράγματι δημιουργείται ανεργία. Αλλά, η μεγάλη αύξηση της παραγωγικότητας και της απασχόλησης προέρχεται από την συμβίωση –με την έννοια της συμπληρωματικότητας—του ανθρώπου και της ΤΝ.

Γι’ αυτό είναι απαραίτητο, η επένδυση στην ενημέρωση των πολιτών για την ΤΝ,  η εκπαίδευση τους στην χρήση των ψηφιακών εργαλείων, ο προγραμματισμός επενδύσεων και η παροχή κινήτρων που ενισχύουν την συμβίωση με τη νέα μεγάλη ανθρώπινη πρόοδο.

Όχι πως το θέμα εξαντλείται εδώ, αλλά όπως υποσχέθηκα σε προηγούμενο σχόλιο και σήμερα έγινε, θα επανέλθουμε.

Διαβάστε επίσης

Η διαφορά ανάμεσα στο μισοάδειο και το μισογεμάτο