Η χώρα με τα δύο πρόσωπα

Επανέρχομαι στο θέμα του κράτους – στην Ελλάδα δεν είναι μόνο η οικονομία που έχει τα δύο πρόσωπα του Ιανού, είναι και το κράτος. Ακόμη χειρότερα, δύο πρόσωπα έχει και ο ιδιωτικός τομέας.

Παράδειγμα: στο ΙΚΑ του Αγίου Στεφάνου (Αττικής) υπάρχει έλεγχος των εισερχομένων. Ο άνθρωπος εκεί κάνει την δουλειά του με αποτελεσματικότητα, μεγάλη ευγένεια, διάθεση να βοηθήσει και, το εκπληκτικό, με χιούμορ. «‘Έλα εώ εσύ που πας να γλιστρήσεις ενώ δεν έχεις ραντεβού», απευθύνεται σε νεαρό που ακολουθεί την πάγια ελληνική τακτική. «Κάτσε ένα λεπτό» συνεχίζει «να δω αν μπορούν να σε εξυπηρετήσουν». Σηκώνει το εσωτερικό τηλέφωνο μιλά με τον αρμόδιο, ρωτώντας αν έχει χρόνο; Στην καταφατική απάντηση λέει στον νεαρό να περάσει, δίνοντας οδηγίες που θα πάει.  Όλα αυτά με…χαμόγελο.

Στον όροφο, στο αρμόδιο τμήμα, ο υπάλληλος είναι απασχολημένος με δύο άλλα άτομα. Φτάνει ο τρίτος, ο χωρίς ραντεβού. Ο υπάλληλος σηκώνει το κεφάλι και ρωτά: για ποιο θέμα πρόκειται; Ακούει την απάντηση και αποφασίζει: με τον κύριο τελειώνω σε 3 λεπτά (έκανε πέντε). Ο άλλος κύριος που περιμένει χρειάζεται χρόνο, ελάτε εσείς που θα τελειώσουμε σχεδόν αμέσως. Έχετε αντίρρηση ρωτά τον κύριο που προηγείται; Όλα αυτά με ήρεμο τόνο.

Περιβάλλον ήσυχο, σχεδόν σιωπηλό, υπάλληλοι που δουλεύουν και καθαριότητα παντού.

Αναρωτήθηκα σε ποιόν πλανήτη είχα προσγειωθεί.

Παράδειγμα: σε νησί των Ιονίων, και συγκεκριμένα στην Κεφαλονιά,  έχει γίνει κράτηση, σε ξενοδοχείο, έχει σταλεί προκαταβολή και έχει επιβεβαιωθεί η κράτηση 24 ώρες πριν την άφιξη. Όταν ο πελάτης φτάνει το απόγευμα, μετά από αεροπορικό ταξίδι, το ξενοδοχείο του ανακοινώνει ότι το δωμάτιο δεν υπάρχει. Παρά τις έντονες διαμαρτυρίες το ξενοδοχείο απαντά με ένα «λυπάμαι» και προτείνει να στείλει τον πελάτη σε άλλο ξενοδοχείο, σε απόσταση 2 ωρών με το αυτοκίνητο. Ο πελάτης ζητά να του επιστραφεί η προκαταβολή και το ξενοδοχείο αρνείται!!!

Η συνέχεια θα ακολουθήσει.

Παράδειγμα: Στο δάσος της Δαδιάς  είχε κατασκευαστεί μία μεγάλη δεξαμενή νερού, με την μορφή τεχνητής λίμνης για να είναι διαθέσιμο σε ώρα πυρκαγιάς. Υπήρχε φορέας που φρόντιζε το δάσος – μέχρι πρότινος αποτελεσματικά. Με την ουσιαστική κατάργηση του φορέα και το πέρασμα των δασαρχείων στην Πυροσβεστική, η φροντίδα εξέλειπε. Στην φετινή πυρκαγιά δεν υπήρχε στάλα νερού στην δεξαμενή: λόγω ρωγμών το νερό είχε χαθεί και κανείς δεν είχε πάρει είδηση.

Συμφωνώ ότι το άθροισμα των μερών δεν καταλήγει υποχρεωτικά στο σύνολο. Όταν, όμως, η ζωή είναι γεμάτη από παρόμοια παραδείγματα, τότε υπάρχει βάση υποψίας ότι τελικά βιώνουμε συγκεκριμένες και επαναλαμβανόμενες εμπειρίες. Το άθροισμα δίνει την αληθινή εικόνα.

Όταν όλοι οι παίκτες παρουσιάζουν δύο πρόσωπα, τότε είναι σαφές ότι απαιτείται ένας τρίτος, ανεξάρτητος παρατηρητής με αρμοδιότητα να επιβάλει την…μονοπροσωπία. Εξαιρέσεις θα υπάρχουν πάντα. Στην Ελλάδα, όμως, έγιναν ο κανόνας διότι τελικά κανείς δεν θέλει τον έλεγχο.

Παράδειγμα: έχουμε υιοθετήσει και στην Ελλάδα τον εξαίρετο θεσμό του Συνηγόρου του Πολίτη. Ο Νικηφόρος Διαμαντούρος ήταν ο πρώτος που ανέλαβε την θέση και άφησε κληρονομιά αποτελεσματικότητας, διεξοδικότητας και αντικειμενικότητας που επάξια συνέχισε ο Γιώργος Καμίνης. Ο θεσμός, όμως, υποφέρει από τον περιορισμό των αρμοδιοτήτων του. Εξετάζει μία παρέκκλιση,  διαπιστώνει την αλήθεια, δημοσιοποιεί  την πρόταση του και μετά; Το θέμα, ουσιαστικά, περιέρχεται κατά κανόνα στην αρμοδιότητα των δικαστηρίων, οπότε… ζήσε Μάη μου να φας τριφύλλι.

Είναι αδήριτη η ανάγκη να υπάρχουν κανόνες. Νομοτελειακή και πέρα για πέρα ορθή είναι η κλασική ερώτηση «ποιος φυλάει τους φύλακες;» Μοναδική είναι αντίστοιχα η απάντηση ως προς την ύπαρξη και εξουσία των ανεξάρτητων αρχών. Αν η στελέχωση τους γίνεται με βάση την αξιοσύνη και την αντικειμενικότητα, τότε οφείλουν να έχουν και τα κατάλληλα όπλα για να επιβάλλουν τις προτάσεις τους.

Η δημοκρατική εμπειρία αυτό έχει αποδείξει μέχρι σήμερα.

Στην Ελλάδα έχουμε καταφέρει ακόμη και μερικές από τις ανεξάρτητες αρχές να έχουν δύο πρόσωπα.

Αν η κυβέρνηση θέλει να δει τις μεταρρυθμίσεις της να μακροημερεύουν, ας ξεκινήσει ιδρύοντας τις ανεξάρτητες αρχές που λείπουν, αναβαθμίζοντας την αξιοσύνη των όσων αναλαμβάνουν την ευθύνη, διευρύνοντας τις αρμοδιότητες τους και αυξάνοντας την ισχύ επιβολής τους.

Διαβάστε επίσης:

Ο ρόλος του κράτους στην εποχή των σύγχρονων πανδημιών

Το θέμα της θεσμικής μνήμης και του rotation

Μία απέραντη θλίψη για την αντιπολίτευση