Ένας φτερωτός ταύρος στο Μουσείο Ακρόπολης – Έργο του Μάικλ Ρακόβιτς

Ένα τεράστιο μυθικό ζώο με την απρόσμενη κατασκευή του από κονσέρβες έχει εγκατασταθεί αυτές τις μέρες στον αύλειο χώρο του Μουσείου Ακρόπολης  ατενίζοντας σιωπηλά την Ακρόπολη και τον Παρθενώνα.

Πρόκειται για ένα λαμασσού, όπως ονομάζεται στην ασσυριακή μυθολογία το φτερωτό τέρας με σώμα ταύρου, ανθρώπινο κεφάλι και πόδια λιονταριού, που απεικονίζεται σε γλυπτά που έχουν διασωθεί στην Μεσοποταμία, όπως στο Ιράκ αλλά εκτίθενται και σε πολλά μουσεία της Δύσης. Μία σύγχρονη εκδοχή του είναι όμως αυτή, που παρουσιάζεται στο Μουσείο Ακρόπολης, δημιουργία του εικαστικού Μάικλ Ρακόβιτς, ο οποίος έχει χρησιμοποιήσει για το λαμασσού του10.500 μεταλλικά κουτιά από άδειες κονσέρβες σιροπιού χουρμά από το Ιράκ. Επιλογή συνειδητή, καθώς οι κονσέρβες αυτές αντιπροσωπεύουν την άλλοτε ξακουστή στο είδος αυτό ιρακινή βιομηχανία, η οποία αποδεκατίστηκε από τον πόλεμο, καθώς και τις ανθρώπινες, οικονομικές και οικολογικές καταστροφές που προκλήθηκαν στο   Ιράκ και τα επακόλουθά τους.

Η γλυπτική εγκατάσταση με τίτλο «Λαμασσού της Νινευή» , έργο του 2018, που  βρίσκεται στη δυτική του πλευρά  του αύλειου χώρου προς την οδό Μητσαίων αποτελεί μέρος της τριλογίας του Ρακόβιτς σε συνεργασία με το υπουργείο Πολιτισμού, το Μουσείο Ακρόπολης, την Εφορεία Αρχαιοτήτων Αθηνών και τον Οργανισμό ΝΕΟΝ του Δημήτρη Δασκαλόπουλου. Την επιμέλεια της έκθεσης έχουν ο Νίκος Σταμπολίδης, γενικός διευθυντής  του Μουσείου Ακρόπολης και η Ελίνα Κουντούρη, διευθύντρια του ΝΕΟΝ.

Πρόκειται για το δεύτερο μέρος της τριλογίας μάλιστα, καθώς έκθεση του Ρακόβιτς  με τίτλο «Allspice| Michael Rakowitz & Ancient Cultures» πραγματοποιείται ήδη στην αίθουσα περιοδικών εκθέσεων του μουσείου.

Η επανεμφάνιση της  ασσυριακής θεότητας

Το έργο αποτελεί μέρος της σειράς του Ρακόβιτς «The Invisible Enemy Should not Exist» την οποία ξεκίνησε το 2006 και είναι σε εξέλιξη. Περιλαμβάνει «επανεμφανίσεις» αντικειμένων που λεηλατήθηκαν από το Εθνικό Μουσείο του Ιράκ στη Βαγδάτη μετά την εισβολή των ΗΠΑ το 2003 καθώς και αυτά που καταστράφηκαν από άλλους αρχαιολογικούς χώρους μετά τον πόλεμο.

Ειδικά το «Λαμασσού της Νινευή» ήταν μία ανάθεση για το The Fourth Plinth της πλατείας Τραφάλγκαρ του Λονδίνου. Ένα άγαλμα – επανεμφάνιση του φτερωτού ταύρου, μήκους περίπου 4,3 μέτρων, της προστατευτικής ασσυριακής θεότητας που βρισκόταν στην είσοδο της Πύλης Νεργκάλ της Νινευή από το 700 π.Χ. μέχρι τον Φεβρουάριο του 2015, όταν ο ISIS το κατέστρεψε μαζί με αντικείμενα στο κοντινό Μουσείο της Μοσούλης.  Μέσα από τα αντικείμενα, ο Ρακόβιτς κάνει μνεία στους ανθρώπους που ζουν μαζί τους και στις ιστορίες τους.

Το λαμασσού φύλακας και προστάτης

Το λαμασσού «επανεμφανίζεται» έτσι σήμερα και εξακολουθεί να έχει τον προστατευτικό του ρόλο ως φύλακας στο παρελθόν, το παρόν και το μέλλον. Η πίσω όψη του αγάλματος διέθετε μια σφηνοειδή επιγραφή, που δεν ήταν όμως, ορατή στους θεατές καθώς ήταν εντοιχισμένη στον τοίχο της πύλης Νεργκάλ . Εδώ, στην αποσπασμένη και μετατοπισμένη κατάστασή του, η σφηνοειδής επιγραφή είναι εκτεθειμένη και μεταφράζεται ως εξής: «Ο Σεναχερίμπ,  βασιλιάς του κόσμου, βασιλιάς της Ασσυρίας, έβαλε το (εσωτερικό) και το εξωτερικό τείχος της Νινευή να χτιστούν εκ νέου και να υψωθούν τόσο ψηλά όσο το βουνό/τα βουνά».

Σύμφωνα με την δρα Alda Benjamen που δίνει απόψε στις 6 το απόγευμα στο Μουσείο Ακρόπολης διάλεξη, το λαμασσού συμβολίζει τη δόξα ενώ αφηγείται μια ιστορία εκτοπισμού, καταστροφής και αναδημιουργίας. Ενσαρκώνει τους δεσμούς μεταξύ αντικειμένων και ανθρώπων -τους θριάμβους, τους αγώνες και τα μέσα διαβίωσής τους- μέσω της τροφής, της τέχνης, της γραφής και της μνήμης.  Επέζησε εξάλλου, της γενοκτονίας που στόχευε στην καταστροφή της αρχαίας κληρονομιάς και των συνδέσεων που αυτή αντιπροσωπεύει – συνδέσεις με το παρελθόν που είναι πολυγλωσσικές, θρησκευτικές και πολιτιστικές. Η ενθύμηση του λαμασσού αντανακλά τη μνήμη ενός λαού και μιας κοινότητας, μαζί με την εικόνα ενός αόρατου εχθρού, φανταστικού και φοβερού, αλλά μη πραγματικού.

Η δρ Alda Benjamen (με καταγωγή από το  Κιρκούκ του Ιράκ) είναι επίκουρη καθηγήτρια Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Ντέιτον, με ειδίκευση στη σύγχρονη ιστορία της Μέσης Ανατολής ενώ, μεταξύ άλλων  έχει διατελέσει διευθύντρια έρευνας ενός προγράμματος διατήρησης πολιτιστικής κληρονομιάς που χρηματοδοτήθηκε από το Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ και εστίαζε στις περιθωριοποιημένες κοινότητες του Ιράκ, συμπεριλαμβανομένων των Ασσυρίων και των Γιαζίντ.

Πολιτιστική κληρονομιά και αντισυμβατική προσέγγιση

Γεννημένος το 1973 στην Νέα Υόρκη ο Μάικλ Ρακόβιτς είναι ιρακινο-αμερικανόςκαλλιτέχνης που δραστηριοποιείται στο σημείο τομής μεταξύ επίλυσης και πρόκλησης προβλημάτων. Ερευνά τον εκτοπισμό των κοινοτήτων και της πολιτιστικής κληρονομιάς λόγω πολέμου και ιμπεριαλισμού, ενεργοποιώντας καθημερινά αντικείμενα και χρησιμοποιώντας αντισυμβατικές προσεγγίσεις.

Ζει και εργάζεται στο Σικάγο και είναι καθηγητής Θεωρίας και Πρακτικής της Τέχνης στο Πανεπιστήμιο Northwestern των ΗΠΑ. Το έργο του έχει παρουσιαστεί παγκοσμίως ( dOCUMENTA (13) P.S.1, MoMA και Tate Modern, μεταξύ άλλων). To2019-2020 παρουσιάστηκε αναδρομική έκθεση του έργου του στην Whitechapel Gallery στο Λονδίνο, στο Castello di Rivoli Museo d’Arte Contemporanea στο Τορίνο και στο Jameel Arts Centre στο Ντουμπάι. Πρόσφατα έλαβε ανάθεση για τη δημιουργία έργου με θέμα την Αρχαιολογία και τις Ροές Μετανάστευσης από τον Δήμο της Χάγης.

Το λαμασσού του Ρακόβιτς θα βρίσκεται στο Μουσείο Ακρόπολης ως τις 31 Οκτωβρίου 2026. Η ολοκλήρωση της τριλογίας του στην Αθήνα θα γίνει το 2026 με έκθεσή του στο Παλαιό Μουσείο Ακρόπολης στον ιερό βράχο.

Διαβάστε επίσης

Ηρώδειο: Καθήλωσε ο Δημήτρης Παπαϊωάννου το κοινό με την «προσωπική αρχαιολογία» του

Αναμνήσεις σε δημοπρασία – Προσωπικά αντικείμενα θρύλων  της τέχνης 

Μουσείο Μπενάκη: «Πρωτόλειες» δημιουργίες σπουδαίων ζωγράφων