Μια Μετανοούσα Μαγδαληνή και η διαμάχη για την απόκτησή της

Δικαστήρια εναντίον Christie’s με αφορμή μια «Μετανοούσα Μαγδαληνή».

Συγκεκριμένα έναν πίνακα του 1707 με την υπογραφή του Ολλανδού ζωγράφου Άντριαν φαν ντερ Βερφ, που είχε κατασχεθεί από τους Γερμανούς στο Παρίσι κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.

Προς απόδειξη κλοπής μάλιστα, ο πίνακας είχε βρεθεί καταχωρημένος στον Κατάλογο Λεηλατημένης Περιουσίας, που εκδόθηκε μετά τον πόλεμο, με λεπτομερή περιγραφή και αρκετές φωτογραφίες.

Όπως είναι γνωστό οι κατασχέσεις περιουσιών και σπουδαίων έργων τέχνης από τους Ναζί εξακολουθούν να στοιχειώνουν την παγκόσμια κοινότητα, οδηγώντας σε δικαστικές διαμάχες, καθώς έχουν στο μεταξύ πουληθεί μία και δύο φορές αλλάζοντας ιδιοκτήτες ενώ οι απόγονοι των ανθρώπων που υπέστησαν τις κλοπές και τις δια της βίας παραδόσεις προσφεύγουν στη δικαιοσύνη.

Έτσι και στην προκειμένη περίπτωση τον πίνακα διεκδικούν οι απόγονοι του πρώτου ιδιοκτήτη του Λιονέλ Χάουζερ, Γάλλου τραπεζίτη και συλλέκτη, καθώς το έργο είχε βγει σε δημοπρασία από τους Christie’s στο Λονδίνο στις 22 Απριλίου 2005, οπότε και πουλήθηκε για 67.300 ευρώ, χωρίς όμως να υπάρχει κάποια ένδειξη για την προέλευσή του.

Το 1945 όμως ο Λιονέλ Χάουζερ, όταν δώρισε μερικούς από τους πίνακές του στο Λούβρο ανέφερε, ότι η συλλογή του, συμπεριλαμβανομένου του πίνακα είχε κατασχεθεί από τους Γερμανούς από έναν αποθηκευτικό χώρο στο Παρίσι, όπου τα είχε κρυμμένα, στις 23 Οκτωβρίου 1942.

Να σημειωθεί επίσης, ότι Χάουζερ ήταν ξάδερφος του Μαρσέλ Προυστ, φίλος του και για λίγο οικονομικός του σύμβουλος. Έτσι αυτοί οι δεσμοί που συνέδεαν τον μεγάλο συγγραφέα με την οικογένεια Χάουζερ είχαν τραβήξει τότε την προσοχή του γαλλικού Τύπου.

Η εμπλοκή

Η υπόθεση ήρθε εκ νέου στο προσκήνιο το 2017, όταν ο σημερινός κάτοχος του πίνακα θέλησε να τον πουλήσει, πάλι μέσω του οίκου Christie’s, ο οποίος όμως αυτή τη φορά επικοινώνησε με τους απογόνους του Χάουζερ. Κι εδώ αρχίζει νέα εμπλοκή, καθώς ο μεν οίκος δημοπρασιών ισχυρίζεται, ότι μέσω της έρευνάς του ανακάλυψε την προέλευση του πίνακα, οι κληρονόμοι όμως επιμένουν, ότι εκείνοι ειδοποίησαν τους Christie’s για την ιστορία του. Στη συνέχεια ο οίκος κράτησε τον πίνακα σε αποθήκη στο Λονδίνο και πρότεινε την αποκατάστασή του στην οικογένεια Χάουζερ και έναν φιλικό διακανονισμό με τον πωλητή, κάτι όμως, που απέτυχε.

Σύμφωνα με την οικογένεια ωστόσο, ο οίκος δημοπρασιών πρότεινε να πωληθεί το έργο και τα έσοδα να μοιραστούν ισότιμα ​​τα έσοδα μεταξύ των δύο πλευρών, διατηρώντας τις αμοιβές του. Κι αυτό, παρ΄όλο, που προφανώς είχε αποτύχει να ερευνήσει την προέλευση του έργου όταν δημοπρατήθηκε το 2005.

Η απόφαση

Το μπέρδεμα συνεχίστηκε και στα δικαστήρια, καθώς ο δικηγόρος των Christie’s αμφισβήτησε την αρμοδιότητα των γαλλικών δικαστηρίων να κρίνουν την υπόθεση με το σκεπτικό το αντικείμενο και ο πωλητής βρίσκονται στην Αγγλία, επομένως η υπόθεση θα πρέπει να εκδικαστεί από το Ανώτατο Δικαστήριο του Λονδίνου.

Τελικά όμως με απόφασή του, με ημερομηνία 27 Ιανουαρίου, το αστικό δικαστήριο του Παρισιού έκρινε, ότι το γαλλικό δίκαιο ισχύει, διότι η λεηλασία είχε γίνει στο Παρίσι και οι απόγονοι του Λιονέλ Χάουζερ είναι Γάλλοι πολίτες. Και σύμφωνα με το γαλλικό δίκαιο, όλες οι πωλήσεις αγαθών, που λεηλατήθηκαν υπό γερμανική κατοχή μπορούν να θεωρηθούν άκυρες.

Το δικαστήριο έτσι, διέταξε τους Christie’s να επιστρέψουν τον πίνακα στην οικογένεια, με πρόστιμο 500 ευρώ την ημέρα για τυχόν καθυστερήσεις. Ο οίκος καλείται επίσης να αποκαλύψει την ταυτότητα του πελάτη του και την προέλευση του πίνακα, πριν από το 2005.

Φυσικά τα δικαστήρια μπορεί να συνεχισθούν, αν και σπάνια συμφέρουν σε τέτοιες περιπτώσεις που πηγαίνουν σε μάκρος. Έτσι το πιθανότερο είναι, αυτή τη φορά η υπόθεση της Μαγδαληνής να διευθετηθεί εξωδικαστικά.

Διαβάστε επίσης:

Εθνική Πινακοθήκη: Δρώμενο για τον «τρομοκράτη» της τέχνης Κωνσταντίνο Παρθένη