Κυβέρνηση και αντιπολίτευση: O καθένας με τους δικούς του δαίμονες

Μπορεί τα όσα συμβαίνουν στην αντιπολίτευση να προσφέρονται για την ιλαρότητα τους. Και μπορεί όλοι να επικροτούν τις παραινέσεις να μην καβαλήσει καλάμι η κυβέρνηση.

Δυστυχώς, πίσω από την «διασκέδαση» που προσφέρει ο ΣΥΡΙΖΑ και τη σοβαροφάνεια του ΠΑΣΟΚ, πίσω από τα λόγια χωρίς αντίκρισμα των προτροπών προς τους υπουργούς, κρύβεται μία πολύ σοβαρή και χωρίς προηγούμενο κατάσταση.

Καμία χώρα δεν κυβερνάται αποτελεσματικά και βαθιά δημοκρατικά με τις συνθήκες που αντιμετωπίζει σήμερα η Ελλάδα.

Η κατάσταση στον ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι για γέλια. Απαξιωμένη αξιωματική αντιπολίτευση σημαίνει ελλιπή λειτουργία της δημοκρατίας.

Ο Αλέξης Τσίπρας είχε καταφέρει να συνενώσει τα διάσπαρτα κομμάτια του ΚΚΕ (εσωτ.), προσφέροντας ένα θολό όραμα ριζοσπαστικής οικονομικής και εθνοτικής ανανέωσης, σ’ έναν λαό που, λόγω των μνημονίων, ανοιχτά αμφισβητούσε πλέον τους βασικούς πυλώνες της μεταπολιτευτικής ύπαρξης του.

Όπως ακριβώς και ο Ανδρέας Παπανδρέου, ο Αλέξης Τσίπρας ήταν χαρισματικός ηγέτης, δεν είχε καμία δυσκολία να εγκαταλείψει τα συνθήματα του ( όπως το ΠΑΣΟΚ από το «έξω οι βάσεις του θανάτου» και την υπόσχεση για δημοψήφισμα ως προς την παραμονή στην τότε ΕΟΚ—έτσι και ο ΣΥΡΙΖΑ από το «με ένα άρθρο σε ένα νόμο» και την πλήρη ανατροπή του αποτελέσματος του δήθεν δημοψηφίσματος), λειτούργησε με βάση την πλήρη αντιπαλότητα στο σύστημα, πέτυχε έχοντας μοναδικό σκοπό την άνοδο στην εξουσία.

Ο Ανδρέας Παπανδρέου άφησε πίσω του ηγεσία κατάλληλη να τον διαδεχτεί – αν και η αοριστία του ως προς την μορφή του σοσιαλισμού που επιδίωκε, κινδύνευσε να ρίξει το κόμμα στην ανυποληψία της διαφθοράς.

Η επικράτηση του Κώστα Σημίτη, όμως, στερέωσε το ΠΑΣΟΚ σ’ εκείνους ακριβώς τους πυλώνες της φιλελεύθερης και φιλοευρωπαϊκής δημοκρατίας που είχε κτίσει ο Κωνσταντίνος Καραμανλής.

Ο Αλέξης Τσίπρας δεν το φρόντισε. Ίσως να μην το πίστευε. Ίσως να μην μπορούσε. Ή, να μην εύρισκε το κατάλληλο ανθρώπινο υλικό.

Ο ΣΥΡΙΖΑ, σήμερα, πληρώνει αυτό το έλλειμμα, όπως πληρώνει ακόμη πιο ακριβά την αοριστία του Τσιπρικού ριζοσπαστισμού. Το μεγάλο λάθος, για το ίδιο το κόμμα και για την χώρα, ήταν πως δεν εισακούστηκαν σοφές φωνές όπως του Διονύση Τεμπονέρα, πρώτα να γίνει το συνέδριο που θα καθορίσει την ταυτότητα του ΣΥΡΙΖΑ και μετά η εκλογή του αρχηγού.

Είχα υποστηρίξει αυτήν την άποψη με άρθρο μου στις 7/5 και τίτλο «Αντιπολίτευση: Τρικυμία εν κρανίω» γράφοντας:

«Σε κόμμα με ορθοτενή πολιτική λογική, μετά μία βαριά ήττα και την παραίτηση του αρχηγού, πρώτα διεξάγεται αυτοκριτική, στην συνέχεια καθορίζεται η ιδεολογία και η μορφή του κόμματος και μετά εκλέγεται νέος ηγέτης. Μόνο έτσι έχει ο νέος ταγός νομιμότητα, έρεισμα, ευθύνη.»

Στον ΣΥΡΙΖΑ, γνωρίζοντας τις διαφωνίες που υπήρχαν, αποφασίστηκε να εκλεγεί πρώτα ο αρχηγός, λαθεμένα προσμένοντας πως θα λειτουργούσε αλά Τσίπρα – ως συγκολλητική ουσία.

Δεν έλαβαν υπόψη τους ούτε τις ειδικές μνημονιακές συνθήκες που είχαν επιτρέψει στον Τσίπρα να παίξει αυτόν τον ρόλο, ούτε τις αλλαγές στην κοινωνία που απέρριψε τις συνταγές του ΣΥΡΙΖΑ. Το αποτέλεσμα ήταν ότι οι φόβοι τους βγήκαν έτσι κι αλλιώς αληθινοί.

Συμπερασματικά, όποιες κι αν είναι οι εξελίξεις, αποκλείεται να είναι θετικές ως προς την ύπαρξη και λειτουργία αποτελεσματικής αξιωματικής αντιπολίτευσης.

Στο μέτωπο ΠΑΣΟΚ, είναι σαφές πως η θεωρία του ώριμου φρούτου δεν θα αποδώσει. Η κοινωνία ψήφισε δύο φορές υπέρ της κυβερνησιμότητας. Δεν ψήφισε υπέρ σχεδόν μονοδιάστατης αντιπολιτευτικής τακτικής που προτάσσει το θέμα των υποκλοπών ως κύριο πυλώνα και αντιγράφει τον ΣΥΡΙΖΑ στην λογική του «όχι σε όλα».

Τα ελάχιστα που κερδίζει δημοσκοπικά το ΠΑΣΟΚ οφείλονται στην κατάρρευση του ΣΥΡΙΖΑ και στην κατάτμηση των αποχωρούντων σε όλα τα άλλα κόμματα. Όταν το ΚΚΕ παίρνει από τον ΣΥΡΙΖΑ όσα παίρνει και το ΠΑΣΟΚ δεν το λες και επιτυχία της νέας ηγεσίας.

Η αναβίωση του ΠΑΣΟΚ εξαρτάται από πλήθος παραγόντων που ουσιαστικά σχετίζονται με την ικανότητα της ηγεσίας του να προτείνει βιώσιμη και αξιόπιστη εναλλακτική πρόταση εξουσίας. Ένας χαρισματικός ηγέτης θα μπορούσε ίσως να επιταχύνει την διαδικασία.

Ο κ. Ανδρουλάκης δύσκολα θεωρείται ως «χαρισματικός» — όπως ήταν ο Ανδρέας Παπανδρέου και ο Αλέξης Τσίπρας. Πολλοί δεν θα χαρακτήριζαν ούτε τον Κυριάκο Μητσοτάκη ως χαρισματικό.

Ο Μητσοτάκης, όμως, έχει το μεγάλο πλεονέκτημα της απτά πετυχημένης διαχείρισης. Ο Ανδρουλάκης με ποιο συγκριτικό πλεονέκτημα κατεβαίνει στον λαό; Αυτό του μόνιμα θυμωμένου;

Το ΠΑΣΟΚ έχει απόλυτη ανάγκη μίας ριζικής επανεκκίνησης. Δεν είναι θέμα αλλαγής προσώπων, ούτε προσθήκης νέων αξιωμένων στελεχών όπως ο Παναγιώτης Δουδωνής, ούτε καν μίας καλής εμφάνισης στις ευρωεκλογές.

Είναι θέμα recasting της προσωπικότητας του αρχηγού και σταδιακής προώθησης νέας πρότασης εξουσίας. Με δεδομένη την «τριγωνοποίηση» Μητσοτάκη, η πρόκληση για το ΠΑΣΟΚ είναι να βrει τον δικό του Anthony Giddens – κι αυτό κάθε άλλο παρά εύκολο θα είναι. Εκτός κι αν αναμένει να κερδίζει από την διάλυση του ΣΥΡΙΖΑ και τα λάθη της Νέας Δημοκρατίας.

Αν, τώρα, αυτό συνιστά «αντιπολίτευση» και μάλιστα αποτελεσματική, είναι άλλο θέμα.

Στο μέτωπο της Ν.Δ. είναι σαφές ότι μέρος της κυβέρνησης δεν αποδίδει. Ο πρωθυπουργός έχει επιλέξει να συνεχίσει ως έχει. Αναφαίρετο δικαίωμα του, αλλά υπόκειται στην κριτική της αντικειμενικής απόδοσης αφενός και των εντυπώσεων που δημιουργούνται αφετέρου.

Υπάρχουν υπουργοί που εδώ και μήνες κυριολεκτικά κρύβονται. Υπάρχουν υπουργοί που κάνουν αθόρυβα την δουλειά τους—σταδιακά, όμως, τα πεπραγμένα τους ξεδιπλώνονται και εντυπωσιάζουν. Υπάρχουν και 2-3 που προσπαθούν ακόμη να βρουν τα πατήματά τους.

Διανύουμε, όμως, χρόνια πικρά, δύσκολα και επικίνδυνα απρόβλεπτα. Χρόνος για πειραματισμούς δεν υπάρχει. Το εξάμηνο μέχρι το τέλος του έτους οφείλει να αποτελέσει σημείο κρίσης.

Η Γη κινδυνεύει με ανάφλεξη – είτε από τον κλιματική κρίση είτε από την γεωπολιτική σύγκρουση, που έχει σαφέστατα εξελιχθεί σε σύγκρουση πολιτισμών.

Το «μη μου τους κύκλους τάραττε» δεν έχει θέση – ιδιαίτερα στην κυβέρνηση αυτή, της δεύτερης τετραετίας στην οποία ο λαός έχει εναποθέσει όλες του τις ελπίδες για αλλαγή και αποτελεσματική διαχείριση—το κυριότερο, που την εμπιστεύεται να τον προφυλάξει από τα όσα τρομακτικά συμβαίνουν γύρω του.

Αυτό σημαίνει ότι ο πρωθυπουργός οφείλει να δείξε μηδέν ανοχή (για να θυμηθούμε ένα άλλο σύνθημα) σε φαινόμενα αλαζονείας.

Αντιπροσωπευτικό παράδειγμα η σύγκρουση Κικίλια-Παπαδημητρίου, όπου η διάψευση του Βασίλη Κικίλια φαντάζει ως απόλυτα υποτονική μπροστά στην λεπτομερή κατηγορία του Παπαδημητρίου.

Τι άλλο παρά αλαζονεία προδίδει η αντίδραση ενός υπουργού που έχει, εξάλλου, επανειλημμένα κατηγορηθεί για ανικανότητα; Και μόνο που συνέβη το επεισόδιο, ο υπουργός όφειλε να παραιτηθεί.

Τα λόγια και οι προτροπές δεν θα γλυτώσουν τη Ν.Δ. από την αλαζονεία, και είναι αμφίβολο αν θα φέρουν αποτελεσματικότητα εκεί που δεν υπάρχει. Πολύ φοβάμαι πως αν δεν κοπούν κάποια στιγμή και μάλιστα σύντομα κεφάλια, η κατάσταση δεν θα βελτιωθεί. Κι αυτή είναι μία εξέλιξη που δεν συμφέρει ούτε το κόμμα ούτε τη χώρα.

Ζούμε σε μία απόλυτα ιδιότυπη κατάσταση, όπου και τα τρία μεγάλα κόμματα δεν παλεύουν το ένα με το άλλο αλλά το καθένα με τους δικούς του δαίμονες. Άλλους με ιστορικές καταβολές, άλλους πιο πρόσφατους – όλους όμως, πραγματικούς.

Με τον ΣΥΡΙΖΑ πολύ δύσκολα να ανακάμπτει, η ευθύνη που περιέρχεται στο ΠΑΣΟΚ μεγεθύνεται γεωμετρικά. Για τη Ν.Δ. η δυσκολία είναι ακόμη μεγαλύτερη– διότι οφείλει απαραίτητα να επιδοθεί σε μία καθημερινή και ανελέητη αυτοκριτική.

Δεν το λες και εύκολο εγχείρημα όταν στα αμέσως επόμενα χρόνια θα κριθεί η τύχη αυτής της χώρας.

Διαβάστε επίσης:

Μεταρρυθμίσεις και καθημερινότητα

Το «μη χείρον βέλτιστον» αποτελεί σαθρή βάση εξουσίας

Γιατί δεν υπάρχει βιώσιμο οικονομικό μέλλον χωρίς αύξηση της παραγωγικότητας