Σοφία Κουνενάκη-Εφραίμογλου: «Είναι τραγωδία κάθε επιχείρηση να έχει συνέταιρο το κράτος»

Η Σοφία Κουνενάκη-Εφραίμογλου είναι άνθρωπος της κατηγορίας «doer». Αν της δώσει κάποιος ένα κομμάτι χαρτί, θα το κάνει βαρκούλα ή σαΐτα και θα το κάνει άμεσα, χωρίς πολύωρες συσκέψεις και πεταμένο χρόνο. Κάτι τέτοιους ανθρώπους θα χρειαζόταν και ο δημόσιος τομέας, να διοικήσουν το κράτος πλην όμως εκείνη παραμένει πεισματικά δεμένη στο ιδιωτικό τομέα και στο όραμά της.

Ένα όραμα που συνδέεται με τον πολιτισμό. Είναι αντιπρόεδρος στο  Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού, μέλος ΔΣ Ομίλου Χρηματιστηρίου Αθηνών και μέλος ΔΣ ΕΒΕΑ. Ποσοτικά το έργο της καταγράφεται σε εκατοντάδες χιλιάδες εισιτήρια κοινού, σε εκθέσεις, σε παραστάσεις, σε δράσεις. Ποιοτικά επιδρά στην εξέλιξη αλλά και στη διάσωση του ελληνικού πολιτισμού, συνδέοντας το πριν με το μετά.

1. Αν σας έδιναν το περιθώριο να νομοθετήσετε, ποιες προτάσεις θα φέρνατε για την επιχειρηματική ζωή της χώρας;

Μία και μόνη. Σταθερός φορολογικός συντελεστής 15% για 15 χρόνια στα κέρδη κάθε μορφής επιχειρήσεων. Από την ατομική μέχρι και την ΑΕ.  Η μεγαλύτερη υπονόμευση στην ανάπτυξη της χώρας προήλθε από το συνεχές «ράβε ξήλωνε» του φορολογικού συστήματος και σε συνδυασμό με τη γραφειοκρατία έδιωχναν  επενδύσεις από τη χώρα. Το αποτέλεσμα είναι η τραγωδία που βιώνουμε σήμερα, διότι περί τραγωδίας πρόκειται. Καταλήξαμε κάθε επιχείρηση που έχει απομείνει, να έχει συνέταιρο το κράτος και μάλιστα με μεγαλύτερο ποσοστό συμμετοχής στα πενιχρά κέρδη της! Πρόκειται ασφαλώς για παραλογισμό, την ώρα που η αγορά βρίσκεται σε συνθήκες ασφυξίας. Φοβάμαι πως κάτω από τέτοιους όρους η μονίμως υποσχόμενη ανάπτυξη θα παραμείνει όνειρο απατηλό. Χρειάζεται μια άλλη ιεράρχηση προτεραιοτήτων και αξιών ώστε ο ιδιωτικός τομέας να μπορέσει να κάνει αυτό που ξέρει καλύτερα. Να παράγει εθνικό πλούτο, να δημιουργεί ευκαιρίες, να κάνει την ελληνική οικονομία πιο ανταγωνιστική και πιο εξωστρεφή.

2. Ποιοι είναι οι τομείς από τους οποίους πιστεύετε ότι θα έρθει η ανάπτυξη στη χώρα; Αν παίρνατε εσείς ένα επιχειρηματικό ρίσκο, πού θα επενδύατε;

Ο αληθινός πλούτος μιας χώρας είναι η φύση της, η ιστορία της και η ποιότητα του ανθρώπινου δυναμικού της. Πιστεύω λοιπόν πως η ανάπτυξη στη χώρα θα έρθει αν καταφέρουμε να αξιοποιήσουμε έξυπνα τα πλεονεκτήματα που έχουμε με τη μοναδικότητα του περιβάλλοντος, της ιστορίας και των ανθρώπων αυτής της χώρας.  Κατά συνέπεια θα έλεγα πως επιχειρηματικές πρωτοβουλίες που στοχεύουν να συνθέσουν και να αναδείξουν δυναμικά στοιχεία από αυτούς τους  τρεις στρατηγικούς πυλώνες του εθνικού πλούτου, κυρίαρχα μέσω της σύγχρονης τεχνολογίας, μπορούν να αποδειχθούν επιτυχημένα ρίσκα. Αλλά και πάλι σημειώνω με έμφαση πως πρέπει να δούμε το ευρύτερο περιβάλλον στο οποίο καλείται να λειτουργήσει μια επένδυση. Σήμερα είναι εξαιρετικά αποθαρρυντικό καθώς ο ιδιωτικός τομέας γονατίζει μέσα στην ύφεση καλούμενος να πληρώσει φορολογικά βάρη που δεν του αναλογούν και αφορούν στα «σπασμένα» μιας αντίληψης που οδήγησε σε ένα υπερτροφικό, σπάταλο και αντιπαραγωγικό δημόσιο.

3. Ποια είναι η εμπλοκή σας στην επιλογή των δράσεων, των εκθέσεων, των παραστάσεων; Προκύπτουν όλα από το προσωπικό γούστο;

Όπως κάθε οργανισμός που λειτουργεί με σύγχρονο μάνατζμεντ έτσι κι εμείς στο Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού λειτουργούμε με βάση την ομαδικότητα και τη συνεργατικότητα, υπηρετώντας συγκεκριμένες αξίες. Και γι αυτό έχουν δικαιωθεί απόλυτα οι επιλογές μας και έχουν επιβραβευθεί από τον κόσμο, ακριβώς διότι είναι καρπός σύνθεσης πολλών απόψεων, ιδεών και προτάσεων. Καταφέρνουμε κάθε φορά να πετυχαίνουμε το σωστό «μίγμα» και σε αυτό συμβάλλουν όλοι οι βασικοί συμμετέχοντες στη διευθυντική ομάδα του Ιδρύματος. Αυτός είναι ο κανόνας. Υπάρχουν ασφαλώς και κάποιες εξαιρέσεις. Υπάρχουν περιπτώσεις που πράγματι μια ισχυρή προσωπική διαίσθηση πως μια παραγωγή μας μπορεί να πάει καλά, δικαιώνεται πράγματι από την ίδια την ζωή.

4. Είστε της άποψης ότι αν θέλει κάποιος να διοικήσει μια κλωστοϋφαντουργία πρέπει να ξέρει από νήματα ή αρκεί ένας CEO με καλές σπουδές;

Από νήματα δεν είναι απαραίτητο να ξέρει. Πρέπει όμως να ξέρει την αγορά, και οι καλές σπουδές από μόνες τους δεν φτάνουν γι αυτό. Το να ξέρει κάποιος την αγορά είναι ένας συνδυασμός ταλέντου και καλλιεργημένων δεξιοτήτων από χρόνια εμπειρίας. Αν υπάρχει αυτή η βάση τότε πολύ γρήγορα μαθαίνει κανείς και για τα… νήματα. Το σημαντικό όμως είναι να βρει κανείς «την άκρη του νήματος» που τον οδηγεί σε ένα σπουδαίο όραμα. Αυτή είναι η δικαίωση για όποιον διοικεί μια επιτυχημένη εταιρεία σε καιρούς που επιβάλλεται να κοιτάξουμε πέρα από τον ορίζοντα του αυτονόητου.

5. Οι παραγωγές σας έχουν την τακτική της μέγιστης δαπάνης, με ακριβούς συντελεστές, πολυάριθμο προσωπικό, γενναιόδωρο υλικό. Ποια λογική κρύβεται πίσω από αυτό το κοινό γνώρισμα;

Για δύο συνεχόμενες χρονιές και τώρα μια τρίτη,  στην κατάμεστη αίθουσα «Αντιγόνη», χωρητικότητας 1.000 θέσεων, αλλά και από 25 Δεκεμβρίου στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης, οι θεατές βιώνουν μια μοναδική εμπειρία και έγιναν μάρτυρες της αυθεντικής ζωής της Σμύρνης: Οι χοροί, τα τραγούδια, η ξένοιαστη και κοσμοπολίτικη ζωή της πόλης, αλλά και λεπτό προς λεπτό τα ιστορικά γεγονότα που οδήγησαν στην οδυνηρή καταστροφή και τον ξεριζωμό. Η «Σμύρνη μου αγαπημένη» με τη Μιμή Ντενίση δεν έγινε τυχαία παράσταση – ορόσημο για το ελληνικό θέατρο. Η επιτυχία δεν έρχεται τυχαία. Τρία χρόνια συνεχόμενης επιτυχίας νομίζω εξηγούν το γιατί οι παραγωγές μας είναι αυτές που είναι. Είναι αυτό που πρέπει να είναι για να πετύχουν και να διακριθούν. Το ίδιο κάνουμε και με την παράστασή μας ««Ο Εμίλ και οι ντετέκτιβ» καθώς οι ήρωες ενός από τους καλύτερους συγγραφείς παιδικών βιβλίων στον κόσμο, του Erich Kästner (Παγκόσμιο Βραβείο Λογοτεχνίας Χανς Κρίστιαν Άντερσεν),  ζωντανεύουν στη σκηνή σε μία διαδραστική και κεφάτη υπερπαραγωγή μας. Να σημειώσω δε πως το έργο αυτό ανεβαίνει για πρώτη φορά στην Ελλάδα, μετά τον θρίαμβο που γνώρισε στο Εθνικό Θέατρο της Αγγλίας.

6. Πώς κρίνετε τον όρο «πολιτιστική βιομηχανία»;

Επειδή η χώρα μας είχε πάντα ένα έλλειμμα στη βιομηχανική της ανάπτυξη, αναζητούσαμε πάντα να το αντισταθμίσουμε με όρους που αναφέρονταν σε άλλους κλάδους όπως «τουριστική βιομηχανία», «πολιτιστική βιομηχανία» που είπατε, κ.α. Ο πολιτισμός δεν είναι βιομηχανία. Είναι όμως βασικός συντελεστής ανάπτυξης στις μεταβιομηχανικές κοινωνίες της Δύσης κι αυτό ακόμη δεν το έχουμε συνειδητοποιήσει στην έκταση που θα έπρεπε. Όμως το αύριο δεν χτίζεται πάνω σε παλιά υλικά του χθες. Ζούμε μέσα σε ένα παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον, όπου η ανταγωνιστικότητα και η επιτυχία καθορίζονται σε τελική ανάλυση από τις νέες απαντήσεις σε ανάγκες και προκλήσεις της σύγχρονης κοινωνίας, από την ποιότητα και την πρωτοτυπία ιδεών που μπορούν να εφαρμοστούν και να αποδώσουν συγκριτικά πλεονεκτήματα. Ο πολιτισμός είναι τεράστιο συγκριτικό πλεονέκτημα αλλά δεν τον έχουμε ακόμη αντιληφθεί ως τέτοιο. Περιορίζεται μόνο στην τουριστική διάστασή του ενώ θα μπορούσε να αποφέρει πολλά περισσότερα οφέλη στο βαθμό που θα αρχίζαμε να μιλάμε για σύγχρονη πολιτιστική παραγωγή με αξιώσεις να κερδίσει κοινό έξω από τα ελληνικά σύνορα. Αν υπάρχει ένα πράγμα για το οποίο μπορούμε να περηφανευόμαστε σε παγκόσμιο επίπεδο, σε περίοδο κρίσης ή μη, είναι ο πολιτισμός μας! Η σωστή προβολή του πολιτισμού και της ιστορίας είναι το μόνο που σώζει την εικόνα της χώρας μας η οποία τα τελευταία χρόνια έχει πληγεί αρκετά.

7. Υπάρχει οικονομική αυτονομία στο Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού; Ποια είναι τα οικονομικά αποτελέσματα των τελευταίων ετών;

Παρά τις αντιξοότητες και τις δυσκολίες της συγκυρίας καταφέρνουμε να είμαστε ένας υγιής οργανισμός που επιτελεί το έργο του. Δεν είμαστε εταιρεία για να μιλήσουμε για οικονομικά αποτελέσματα με τη συμβατική έννοια του όρου. Ως Ίδρυμα μη κερδοσκοπικό τα αποτελέσματά μας έχουν θετικό πρόσημο όταν υπηρετούμε με συνέπεια και επιτυχία  τις αξίες μας και την αποστολή μας. Σε αυτό συμβάλλει  καθοριστικά και η στήριξη του κόσμου που μας επισκέπτεται σταθερά όλα τα χρόνια της λειτουργίας του «Ελληνικού Κόσμου».

8. Ποια είναι τα πρόσωπα που συμβάλλουν στην επιτυχία του Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού; Είναι τα πρόσωπα που κάνουν την επιτυχία ή ο θεσμός και η οργανωτική δομή;

Τίποτα αληθινά μεγάλο δεν γίνεται από έναν ή δυο ανθρώπους. Το να βάζουμε υψηλούς στόχους,  σημαίνει πρωτίστως πως πιστεύουμε στην ομαδική προσπάθεια, πως δεσμευόμαστε όλοι να δίνουμε καθημερινά το καλύτερό μας εαυτό για να τους πετύχουμε. Στην επιτυχία μόνο όλοι μαζί μπορούμε να φτάσουμε. Άρα δεν είναι απλά τα πρόσωπα, είναι συνολικά το προσωπικό. Ο καθένας στο δικό του αντικείμενο, στο δικό του μετερίζι, βάζοντας τα δυνατά του,  έχει μερίδιο στην επιτυχία του Ιδρύματος. Αυτή η φιλοσοφία του «μαζί»,  είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της επιτυχίας μας. Γι αυτό και οφείλω σε όλους τους ανθρώπους του ΙΜΕ ένα μεγάλο «ευχαριστώ». Κι αυτό  δεν είναι τυπική υποχρέωση αλλά αυτονόητη ηθική επιβράβευση και αναγνώριση της καθημερινής συνεισφοράς τους.

9. Σκοπός του ιδρύματος είναι η διάσωση του ελληνικού πολιτισμού. Πώς συνδέεται αυτό με την τωρινή έκθεση «Τουταγχαμών-Ταξίδι στην αιωνιότητα»;

Τον ελληνικό πολιτισμό της αρχαιότητας τον κατανοούμε καλύτερα αν τον δούμε σε σύγκριση

με άλλους ιστορικούς πολιτισμούς,  με τους οποίους βρισκόταν σε διαρκή επαφή κι αλληλεπίδραση. Κι αυτή η επίδραση είναι εμφανής ακόμη και στο όνομα της Αιγύπτου, που σύμφωνα με τον  Στράβωνα  προέρχεται από το συνδυασμό των λέξεων «Αιγαίο» και «υπτίως», δηλαδή «κάτω από το Αιγαίο». Με την ευκαιρία πάντως να σημειώσω πως τα εντυπωσιακά ρεαλιστικά αντίγραφα της έκθεσης από τον τάφο του Τουταγχαμών κατασκευάστηκαν με εξαιρετική λεπτομέρεια και μελέτη στην Αίγυπτο από έμπειρους τεχνίτες και αποτελούν ακριβή αντίγραφα από τα πρωτότυπα έργα τέχνης, που βρίσκονται στο Αιγυπτιακό Μουσείο του Καΐρου και του Λούξορ, στο Βρετανικό Μουσείο, εντός του βασιλικού Τάφου και σε άλλα μεγάλα μουσεία του κόσμου. Είναι μια Έκθεση που όλοι αξίζει να επισκεφθούν γιατί προσφέρει μία σαφή εικόνα του μεγαλείου του αρχαίου αιγυπτιακού πολιτισμού.

10. Θα πολιτευτείτε ή θα παραμείνετε παρατηρητής των εξελίξεων;

Θα αστειεύεστε βέβαια… Προτιμώ να συνεισφέρω μέσα από τους θεσμικούς ρόλους που έχω αναλάβει τα τελευταία χρόνια.