28η Οκτωβρίου 1940 – 28η Οκτωβρίου 2025: Το «Όχι» 85 χρόνια μετά

Ποιό το αποτέλεσμα του «Όχι» για την ελληνική κοινωνία, ποιος το υλοποίησε και πως προετοιμάστηκε η Ελλάδα για την εχθρική εισβολή;

Εν όψει της 28ης Οκτωβρίου, επετείου του «Όχι» και του έπους του 40, το mononews συνομίλησε με τους Άγγελο Συρίγο, βουλευτή της Νέας Δημοκρατίας στην Α’ Αθηνών, καθηγητή Διεθνούς Δικαίου και εξωτερικής πολιτικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, Μελέτη Μελετόπουλο, Λυκειάρχη της Ιονίου Σχολής, δρ. Οικονομικών και Κοινωνικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Γενεύης και τον Νίκο Παπαναστασίου, Επίκουρο Καθηγητή Σύγχρονης Ιστορίας και Ιστορίας των Μέσων Ενημέρωσης στο Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών για να εξετάσουμε μεταξύ άλλων τι σημασία του «Όχι» για την Ελλάδα και πως μια μικρή χώρα νίκησε μια αυτοκρατορία.

Με γλαφυρότητα οι τρεις καθηγητές μας εξηγούν τα τεκταινόμενα της τότε εποχής, δίνοντας ξεκάθαρες απαντήσεις σε δημοφιλή ερωτήματα.

Συρίγος: Το «αμύνεσθε του πατρίου εδάφους» αποτελεί διαχρονική υποχρέωση και καθήκον

Ο κ. Συρίγος ανέφερε ότι το αποτέλεσμα του «όχι» για την ελληνική κοινωνία είναι ευρύτερο από το αποτέλεσμα του «όχι» για εκείνη την εποχή. Τόνισε πως πρόκειται για κάτι διαχρονικό. Ανέφερε ως παράδειγμα τον Έκτορα στην Ιλιάδα, όταν του λένε ότι οι οιωνοί δεν είναι καλοί και δεν πρέπει να βγει να πολεμήσει, και εκείνος απαντά «Εἷς οἰωνὸς ἄριστος, ἀμύνεσθε περὶ πάτρης». Αντίστοιχα, στο πρώτο πολεμικό ανακοινωθέν αναφέρεται: «Αι ημέτεραι δυνάμεις αμύνονται του πατρίου εδάφους».

Έτσι, σύμφωνα με τον ίδιο, υπάρχει μια διαχρονικότητα 3.000 ετών, όπου το «αμύνεσθε του πατρίου εδάφους» αποτελεί υποχρέωση και καθήκον.

Το δεύτερο σημείο που επισήμανε είναι ότι το «όχι» αγκαλιάζει όλο τον ελληνικό λαό, κάτι που αποδεικνύεται από την παλλαϊκή συμμετοχή, αλλά και από το γεγονός ότι η 28η Οκτωβρίου καθιερώθηκε ως εθνική γιορτή μέσα στην Κατοχή, όχι από το κράτος, αλλά από τους ίδιους τους πολίτες. Οι Έλληνες, το 1941, το 1942 και το 1943, βγήκαν και συγκρούστηκαν με τις δυνάμεις κατοχής, τιμώντας τους νεκρούς τους.

Το τρίτο σημείο που θεώρησε σημαντικό είναι ότι το «όχι» αποτελεί την πρώτη συμμαχική νίκη. Σε μια περίοδο που στην Ευρώπη το ένα κράτος μετά το άλλο ηττούνταν από τις δυνάμεις του Άξονα, η Ελλάδα όχι μόνο αντιστάθηκε αλλά και νίκησε.

Τέλος, υπογράμμισε ότι αυτό το γεγονός αφορά σε κάθε ελληνική οικογένεια, γιατί οι ήρωες του ’40 ήταν οι άνθρωποι της διπλανής πόρτας — ο Γιώργος, ο Πέτρος, ο Μίτσος — και όχι μυθικές μορφές του παρελθόντος όπως ο Κολοκοτρώνης ή ο Καραϊσκάκης.

Όσον αφορά το ποιος είπε το «όχι», ο κ. βουλευτής εξήγησε ότι ως φράση δεν την είπε κανένας. Ο Ιωάννης Μεταξάς αρνήθηκε να δεχθεί την ιταμή απαίτηση των Ιταλών να παραδώσει τη χώρα, λέγοντας «Alors, c’est la guerre» («Λοιπόν, έχουμε πόλεμο»). Το «όχι» καθιερώθηκε αργότερα, στα τέλη Νοεμβρίου του 1940, μέσα από άρθρο του Γεωργίου Βλάχου. Αν και ο Μεταξάς ήταν δικτάτορας, εκείνη τη στιγμή εξέφρασε την άποψη της κοινωνίας.

Σε ερώτηση για ποιο λόγο η Ελλάδα γιορτάζει την αρχή και όχι τη λήξη του πολέμου, ο κ. Συρίγος απάντησε ότι το ερώτημα αυτό τίθεται από όσους θέλουν να μειώσουν τη σημασία της 28ης Οκτωβρίου. Η 28η Οκτωβρίου καθιερώθηκε μέσα στην Κατοχή, όταν το 1941 δεκάδες χιλιάδες Έλληνες κατέθεσαν λουλούδια στο Μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη, παρά την αντίδραση των Ιταλών, οι οποίοι έστειλαν καραμπινιέρους να τους εμποδίσουν.

Ανέφερε χαρακτηριστικά ότι το απόγευμα παρουσιάστηκαν εκεί 15-20 Έλληνες στρατιώτες, τραυματίες του ελληνοϊταλικού πολέμου που θέλησαν να καταθέσουν ένα δάφνινο στεφάνι στο μνημείο.  Στάθηκαν αμίλητοι μπροστά στους Ιταλούς για μισή ώρα, μέχρι που οι τελευταίοι τούς απέδωσαν στρατιωτικό χαιρετισμό και αποχώρησαν. Ο κόσμος συνέχισε να προσέρχεται στο μνημείο και να καταθέτει λουλούδια.

Σύμφωνα με τον κ. Συρίγο, πρόκειται για γιορτή που καθιερώθηκε από τον ίδιο τον λαό, πριν ακόμη λήξει ο πόλεμος. Υπενθύμισε επίσης ότι η έναρξη του πολέμου για την Ελλάδα ήταν και νίκη, εναντίον των Ιταλών.

Αναφερόμενος στα εφόδια της Ελλάδας απέναντι στην Ιταλία του Μουσολίνι, σημείωσε πως το σημαντικότερο ήταν το φρόνημα αν και πρόσθεσε πως δεν φτάνει πάντοτε, μας ανέφερε ως παράδειγμα ότι οι Ιταλοί είχαν ειδικές μεραρχίες αλπινιστών εκπαιδευμένες σε ορεινό πόλεμο.

Οι Έλληνες είχαν υψηλότερο φρόνημα από τους Ιταλούς, αλλά αυτό δεν ήταν το μόνο πλεονέκτημα. Επισήμανε ότι ο Θεόδωρος Πάγκαλος, στο πλαίσιο προετοιμασίας για πιθανό πόλεμο με την Τουρκία, είχε προμηθευτεί ελαφρύ πυροβολικό, το οποίο μπορούσε να μεταφερθεί εύκολα με μουλάρια στα βουνά — στοιχείο που αποδείχθηκε κρίσιμο στα δύσβατα βουνά της Αλβανίας.

Τέλος, υπογράμμισε ότι ο πόλεμος διεξήχθη σε περιοχές που κατοικούνταν από Έλληνες, είτε στην Ελλάδα είτε στη Βόρεια Ήπειρο, και έτσι ο ελληνικός στρατός είχε την αμέριστη υποστήριξη του τοπικού πληθυσμού, ο οποίος κάλυπτε επανειλημμένα προβλήματα της επιμελητείας.

Μελετόπουλος: Ο ελληνικός λαός υλοποίησε το «Όχι»

Ο κ. Μελετόπουλος ανέφερε ότι η επέτειος της 28ης Οκτωβρίου μας διδάσκει τη διαχρονική αξία της έννοιας της αδιαλλαξίας έναντι όσων επιβουλεύονται την εθνική μας ανεξαρτησία και κυριαρχία. Υπογράμμισε ότι αδιαλλαξία επέδειξε ο Λεωνίδας, ο Θεμιστοκλής, ο Μιλτιάδης, οι βυζαντινοί αυτοκράτορες έναντι του χαλιφάτου που προσπάθησε να καταλάβει δύο φορές την Κωνσταντινούπολη, οι Έλληνες κατά την Οθωμανική επέλαση, ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, καθώς και οι Έλληνες το 1821.

Τόνισε επίσης ότι αδιαλλαξία επέδειξε ο Κολοκοτρώνης έναντι του Δράμαλη και του Ιμπραήμ και, τέλος, ο Ιωάννης Μεταξάς και ολόκληρος ο ελληνικός λαός έναντι της ιταμής απαίτησης του Μουσολίνι για παράδοση της χώρας.

Ο καθηγητής σημείωσε πως αυτή την αδιαλλαξία οφείλουμε να προτάξουμε και σήμερα έναντι όλων όσων επιβουλεύονται την εθνική μας ανεξαρτησία, κυριαρχία, αξιοπρέπεια και τα κυριαρχικά μας δικαιώματα. Επεσήμανε ότι σήμερα είμαστε πολύ περισσότερο από άλλες εποχές της ιστορίας μας ικανοί να προασπίσουμε τον εαυτό μας, καθώς αποτελούμε ένα σύγχρονο κράτος, μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ΝΑΤΟ, με ισχυρές ένοπλες δυνάμεις και έναν λαό αποφασισμένο να διατηρήσει το πολύτιμο αγαθό της ελευθερίας.

Αναφορικά με το αν ο πατριωτισμός ορίζεται διαφορετικά στην εποχή μας, ο κ. Μελετόπουλος υποστήριξε ότι η προσπάθεια να οριστεί διαφορετικά ο πατριωτισμός —όπως του κυρίου Τσίπρα, ο οποίος μίλησε για «σύγχρονο πατριωτισμό», ή ενός αρθρογράφου της Καθημερινής που αναφέρεται σε «ρεαλιστικό πατριωτισμό»— είναι στην ουσία προσπάθειες να ακυρώσουν την αυθεντική ουσία του.

Τόνισε ότι ο πατριωτισμός είναι ένας, δεν έχει παραλλαγές, και σημαίνει την αγάπη για την πατρίδα και την ακλόνητη βούληση να υπερασπιστούμε την ελευθερία της. Πρόσθεσε πως δεν υπάρχει άλλη ερμηνεία του πατριωτισμού, καθώς είναι μία πολύ σαφής και συγκεκριμένη έννοια, γνωστή σε όλους, ενώ οι διάφορες προσπάθειες ετυμολογικής αλλοίωσης του όρου είναι, κατά τη γνώμη του, υποβολιμαίες.

Για τα εφόδια που διέθετε η Ελλάδα, μια μικρή χώρα, ώστε να κερδίσει μια αυτοκρατορία όπως την Ιταλία του Μουσολίνι, ο καθηγητής επεσήμανε ότι η Ελλάδα ήταν μια μικρή αγροτική χώρα, ενώ η Ιταλία μια περιφερειακή υπερδύναμη με αποικίες στην Αφρική και την Ανατολική Μεσόγειο —τα Δωδεκάνησα, την Αλβανία, τη Λιβύη, την Αιθιοπία— όμως, η Ελλάδα είχε επικεφαλής έναν ιδιοφυή στρατιωτικό εγκέφαλο, τον Ιωάννη Μεταξά, καθώς και έναν πολύ σοβαρό αρχηγό του κράτους, τον Γεώργιο Β΄, τον οποίο χαρακτήρισε ως τον πιο σοβαρό βασιλιά της δυναστείας των Γλύξμπουργκ.

Ανέφερε ακόμη ότι η Ελλάδα διέθετε στρατιωτικό επιτελείο υψηλής κλάσεως, τον Παπάγο, τον Κατσιμήτρο, τον Δαβάκη, τον Βάκο, τον Μπακόπουλο και άλλους τονίζοντας πως αυτοί οι στρατηγοί και μέραρχοι του 40 ήταν βετεράνοι των Βαλκανικών Πολέμων και της Μικράς Ασίας. Επισήμανε πως ο μέσος Έλληνας στρατιώτης υπήρξε ευφυής, ευρηματικός και γενναίος, απόλυτα συντονισμένος με τα επιτελικά σχέδια του Μεταξά. Ο συνδυασμός όλων αυτών των αρετών υπήρξε καθοριστικός για τη νίκη του 1940.

Ο κ. Μελετόπουλος πρόσθεσε ότι όλα κρίθηκαν τα χαράματα της 28ης Οκτωβρίου, όταν ο Μεταξάς απάντησε στον Ιταλό πρεσβευτή. Όταν εκείνος τον ρώτησε τι θα γίνει αν δεν δεχτεί την παράδοση, ο Μεταξάς απάντησε «ώστε λοιπόν έχουμε πόλεμο». Όπως είπε, ο Μεταξάς δεν είπε «όχι» — αυτό γράφτηκε την επόμενη μέρα στις εφημερίδες — αλλά κάτι πολύ βαρύτερο, θεωρώντας δεδομένο τον πόλεμο.

Ο καθηγητής ανέφερε ότι ο ίδιος ο Ιταλός πρεσβευτής έγραψε στα απομνημονεύματά του πως αισθάνθηκε ντροπή απέναντι στον «υπερήφανο γέροντα». Κατά τον κ. Μελετόπουλο, η στάση του Μεταξά εκείνο το βράδυ υπήρξε το καταλυτικό σημείο που ενεργοποίησε όλες τις αρετές του έθνους, με τα γνωστά για την Ιταλία συντριπτικά αποτελέσματα.

Αναφερόμενος στο ποιος είπε το «όχι», ο κ. Μελετόπουλος δήλωσε πως το «όχι» το είπε φυσικά ο Ιωάννης Μεταξάς. Αν εκείνο το βράδυ είχε απαντήσει στον Ιταλό πρεσβευτή με διαλλακτικότητα —λέγοντας να το συζητήσουν, να προσφύγουν στη Χάγη ή να ζητήσουν διεθνή διαιτησία, η εξέλιξη θα ήταν εντελώς διαφορετική.

Ανέφερε ακόμη ότι το 1974–1975, ο καθηγητής Βανδώρος, στον πανηγυρικό του Κολεγίου Αθηνών, είπε πως το «όχι» το είπε ο ελληνικός λαός, προκαλώντας σάλο. Έκτοτε, όπως τόνισε, η αριστερά προβάλλει αυτή την άποψη, ότι δηλαδή το «όχι» το είπε ο λαός. Ο κ. Μελετόπουλος υποστήριξε ότι ο ελληνικός λαός δεν είπε το «όχι», αλλά το υλοποίησε —κάτι πολύ σοβαρότερο— και κατέληξε ότι πρόκειται περί ψευτοδιλήμματος, το «όχι» το είπε ο Μεταξάς και το υλοποίησε ο ελληνικός λαός.

Σχετικά με το αν ήταν τυχαίο το γεγονός ότι η 28η Οκτωβρίου του 1940 συμπίπτει με την 18η επέτειο της πορείας προς τη Ρώμη και την εγκαθίδρυση του φασιστικού καθεστώτος, ο κ. Μελετόπουλος απάντησε πως ο Μουσολίνι, μέχρι να γελοιοποιηθεί στα βουνά της Αλβανίας, θεωρείτο από την παγκόσμια κοινή γνώμη εξαιρετικά επιτυχημένος ηγέτης. Είχε επιβάλει σιδηρούν καθεστώς, ανέπτυξε μεγαλομανή ρητορική και επεδίωκε να ανασυστήσει τη ρωμαϊκή αυτοκρατορία.

Ο καθηγητής τόνισε ότι όλα αυτά θυμίζουν έντονα τον Ερντογάν, έναν ηγέτη που θέλει να ξανακάνει τη χώρα του αυτοκρατορία, απειλεί τους γείτονες, αλλά τελικά μπορεί να συντριβεί αν εφαρμόσει τον εθνικισμό και τον ιμπεριαλισμό του στην πράξη. Παράλληλα, τόνισε πως ο Ερντογάν έχει περισσότερο μυαλό από τον Μουσολίνι και δεν θα επιχειρούσε μια στρατηγική κίνηση στο Αιγαίο.

Για το αν η επιλογή της 28ης Οκτωβρίου ήταν προπαγανδιστική ενέργεια, είπε πως δεν έχει διαβάσει κάτι που να το αποδεικνύει, αν και το θεωρεί πολύ πιθανό. Αυτό που έχει σημασία, όπως υπογράμμισε, είναι ότι η απόφαση του Μουσολίνι οδήγησε στην καταστροφή του. Θύμισε ότι την άνοιξη του 1941, με την αποτυχημένη ιταλική αντεπίθεση (επιχείρηση «Πριμαβέρα»), αναγκάστηκε να εμπλακεί ο Χίτλερ, χάνοντας πολύτιμο χρόνο από την επιχείρηση «Μπαρμπαρόσα». Τελικά, το 1943, ο Μουσολίνι ολοκλήρωσε τη φασιστική του σταδιοδρομία με τη θεαματική του πτώση, ενώ η ήττα του από τον ελληνικό στρατό στην Αλβανία υπήρξε ο αποφασιστικός παράγοντας που οδήγησε το καθεστώς του στην καταστροφή.

Ο κ. Μελετόπουλος κατέληξε λέγοντας ότι η οπτική με την οποία βλέπει κανείς έναν ηγέτη στην ιστορία αλλάζει ανάλογα με την ίδια του την εξέλιξη. Ο Μουσολίνι, μετά την ήττα του, απέκτησε τις πραγματικές του διαστάσεις, ενός φαφλατά, ενός ηγέτη που διέπραξε τεράστια ατιμία και αδικία, κάνοντας αιφνιδιαστική επίθεση στην Ελλάδα.

Υπενθύμισε ότι όταν επιδόθηκε το τελεσίγραφο στον Μεταξά, οι ιταλικές στρατιωτικές κινήσεις είχαν ήδη ξεκινήσει. Ο Μουσολίνι, όπως τόνισε, αμαυρώθηκε και απαξιώθηκε από την ιστορία, ενώ αντιθέτως ο Μεταξάς, ο πρωθυπουργός μιας μικρής χώρας και δικτάτορας, κατετάγη στο Πάνθεον των Ελλήνων που όρθωσαν το ανάστημά τους απέναντι στους κατακτητές και διασφάλισαν το πολύτιμο αγαθό της ελευθερίας.

Κατέληξε λέγοντας ότι γι’ αυτό και κάθε χρόνο, στην παρέλαση της 28ης Οκτωβρίου, συμμετέχει πάνδημα ο ελληνικός λαός, πηγαίνει, καμαρώνει τη νεολαία, αντλεί αυτοπεποίθηση, χαρά και αισιοδοξία για το μέλλον.

Παπαναστασίου:  Το «Όχι» έχει μεγάλη ιστορική και συμβολική σημασία για την ελληνική και την ευρωπαϊκή ιστορία

 

Ο κ. Παπαναστασίου μας ανέφερε πως την περίοδο 1936–1940 η Ελλάδα προετοιμάστηκε συστηματικά για την αντιμετώπιση εχθρικής εισβολής, αρχικά από τη Βουλγαρία. Στη μεθόριο με τη γειτονική αναθεωρητική χώρα κατασκευάστηκε η «Γραμμή Μεταξά», ενώ μετά την κατάληψη της Αλβανίας από τους Ιταλούς (άνοιξη 1939) εκπονήθηκε νέο αμυντικό σχέδιο για το ενδεχόμενο επίθεσης από την Ιταλία και τη Βουλγαρία (σχέδιο ΙΒ).

Ο καθηγητής υπογράμμισε ότι η πολύτιμη πολεμική εμπειρία του Ιωάννη Μεταξά, αλλά και του αρχηγού του Γενικού Επιτελείου Στρατού, Αλέξανδρου Παπάγου, υπήρξε καθοριστικής σημασίας για την αναδιοργάνωση των Ενόπλων Δυνάμεων, την ενίσχυση της άμυνας, καθώς και τον έγκαιρο εξοπλισμό της χώρας.

Τονίζει ότι παράλληλα, η κοινωνία άφησε κατά μέρος τις υποβόσκουσες πολιτικές έριδες και αντιπαραθέσεις, δίνοντας έμφαση στην καλλιέργεια της εθνικής ενότητας. Σημαντικό ρόλο στην ενίσχυση της άμυνας του έθνους είχε και η νεολαία, η οποία, με τον πατριωτισμό της αλλά και τη σχετική στρατιωτική αγωγή που είχε λάβει στους κόλπους της Εθνικής Οργάνωσης Νεολαίας (ΕΟΝ), ήταν προετοιμασμένη για το ενδεχόμενο ενός πολέμου, μας αναφέρει ο κ. Παπαναστασίου. Έτσι, την 28η Οκτωβρίου 1940, πέρα από τη στρατιωτική ετοιμότητα, ο ελληνικός λαός και ο στρατός ήταν και ψυχικά προετοιμασμένοι να υπερασπιστούν την πατρίδα, μέσα σε ένα πλαίσιο εθνικής συστράτευσης.

Αναφερόμενος στα εφόδια που κατείχε η Ελλάδα, μια μικρή χώρα, για να κερδίσει μια αυτοκρατορία όπως την Ιταλία του Μουσολίνι, ο Νίκος Παπαναστασίου επισήμανε ότι, παρόλο που η Ελλάδα ήταν μικρή και αγροτική χώρα, διέθετε σημαντικά πλεονεκτήματα που της επέτρεψαν να αντιμετωπίσει νικηφόρα την ιταλική εισβολή.  Τονίζει πως καθοριστική υπήρξε η πολεμική προπαρασκευή που είχε οργανώσει ο Ιωάννης Μεταξάς σε συνεργασία με τον Αλέξανδρο Παπάγο, καθώς ο Μεταξάς θεωρούσε ήδη από τα μέσα της δεκαετίας του 1930 πολύ πιθανή μια σύγκρουση μεταξύ της Μεγάλης Βρετανίας και των δυνάμεων του Άξονα.

Στο πλαίσιο αυτό ο Μεταξάς δήλωνε αποφασισμένος να ακολουθήσει την πολιτική του αείμνηστου Ελευθερίου Βενιζέλου. Επομένως, η εξωτερική πολιτική της Ελλάδας στηρίχθηκε στη λεγόμενη «βρετανική σύνδεση» (British Connection) και στη ρεαλιστική εκτίμηση των διεθνών συσχετισμών, γεγονός που διασφάλισε την υποστήριξη του Λονδίνου, το οποίο κυριαρχούσε στην Ανατολική Μεσόγειο.

Ωστόσο, όπως τόνισε ο καθηγητής, το σημαντικότερο εφόδιο υπήρξε το ψυχικό σθένος και η ενότητα του ελληνικού λαού, που πολέμησε με πίστη στο δίκαιο του αγώνα και αίσθημα εθνικής αξιοπρέπειας. Καθοριστικής σημασίας για την αντιμετώπιση της απρόκλητης ιταλικής επίθεσης «Δεν ήταν μόνο ο ενθουσιασμός με τον οποίο οι Έλληνες έσπευσαν να πολεμήσουν στο μέτωπο» ήταν επίσης και η πανεθνική κινητοποίηση για την υποστήριξη της πολεμικής προσπάθειας στα μετόπισθεν, με την ενεργό συμμετοχή των γυναικών της Πίνδου, των αγροτών, των εργατών, των μαθητών και πολλών κοινωνικών οργανώσεων.

Απαντώντας στο ερώτημα ποιος είπε το «Όχι», ο κ. Παπαναστασίου ανέφερε ότι ο Ιωάννης Μεταξάς είχε συνειδητά επιλέξει τη στάση της αντίστασης απέναντι σε κάθε ξένη επιβουλή. Όπως υπενθύμισε, στις 30 Οκτωβρίου 1940, σε ομιλία του ενώπιον των εκδοτών των ημερήσιων εφημερίδων, ο Μεταξάς είχε δηλώσει ότι δεν ήταν διατεθειμένος να δεχθεί την υποταγή της Ελλάδας στον Άξονα και τον ακρωτηριασμό της προκειμένου να αποφύγει τον πόλεμο.

Η αποφασιστικότητά του να προτιμήσει «την τέλεια καταστροφή παρά την ατίμωση» ενσάρκωσε, σύμφωνα με τον καθηγητή, τη βούληση ενός έθνους που, παρά τις υλικές του αδυναμίες, γνώριζε ότι η ελευθερία κερδίζεται με θάρρος και προετοιμασία. «Με τη γενναία απόφασή του να πει το «Όχι», ο Μεταξάς εξέφρασε την ψυχή ολόκληρου του ελληνικού λαού, μετατρέποντάς το σε σύμβολο ενότητας και θυσίας του ελληνικού έθνους», δηλώνει.

Τέλος, αναφερόμενος στη σημασία του «Όχι» για την ελληνική κοινωνία και για την εξέλιξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ο κ. Παπαναστασίου επισήμανε ότι το «Όχι» του Μεταξά ήταν αποτέλεσμα συνειδητής επιλογής να διαφυλαχθεί η εθνική ανεξαρτησία της Ελλάδας απέναντι στον φασισμό. Τον Οκτώβριο του 1940, όταν η αντίσταση στην πολεμική μηχανή του Άξονα έμοιαζε μάταιη ενόψει της επερχόμενης ναζιστικής Νέας Τάξης, το πνεύμα ενότητας και αυτοθυσίας των Ελλήνων κατέστησε τη χώρα μας σύμβολο θάρρους και αξιοπρέπειας σε πανευρωπαϊκό επίπεδο.

Ο καθηγητής υπογράμμισε ότι το «Όχι» έχει μεγάλη ιστορική και συμβολική σημασία, όχι μόνο για την ελληνική, αλλά και για την ευρωπαϊκή ιστορία. Ιδιαίτερα στο εσωτερικό, το «Όχι» αναδείχθηκε σε σύμβολο εθνικής αξιοπρέπειας και ηθικού μεγαλείου, που συνεχίζει να εμπνέει μέχρι σήμερα.

Κατέληξε λέγοντας ότι το «Όχι» «Απέδειξε ότι ακόμη και μια μικρή χώρα μπορεί να υπερασπιστεί τις αξίες της ελευθερίας και της τιμής, σε μια εποχή κατά την οποία η Ευρώπη προσπαθούσε αγωνιωδώς να ανασυνταχθεί, προκειμένου να αποφύγει την πλήρη καταστροφή».

Διαβάστε επίσης:

Η επόμενη μέρα στα ελληνοτουρκικά – Ο Σωτήρης Σέρμπος μιλάει στο mononews για ενεργητική και εξωστρεφή διπλωματία

Κώστας Υφαντής στο mononews: Το Ουκρανικό είναι σημείο καμπής για τις σχέσεις Ευρώπης – ΗΠΑ

Σωτήρης Σέρμπος: Η ΕΕ διψάει για έναν αναβαπτισμένο ευρωπαϊκό πατριωτισμό