Με τη νέα ρύθμιση του Υπουργείου Δικαιοσύνης δεν θα είναι πλέον εφικτό να κληρονομεί κάποιος χρέη χωρίς να το γνωρίζει.

Η υπερχρεωμένη κληρονομία αποτελεί εδώ και χρόνια ένα από τα πιο δυσεπίλυτα προβλήματα, το οποίο ειδικά από την οικονομική κρίση και μετά έχει λάβει δυσθεώρητες διαστάσεις.

1

Υπό την ισχύουσα μορφή του κληρονομικού δικαίου, ο κληρονόμος πρέπει να αποποιηθεί ρητά μια κληρονομία. Αν δεν το κάνει, θεωρείται ότι την αποδέχεται σιωπηρά. Με λίγα λόγια, μπορεί να βρεθεί ένας μακρινός ξάδερφος να κληρονομεί υπέρογκα χρέη, τα οποία μετά θα πρέπει να εξοφλήσει με την προσωπική του περιουσία.

Όσο το φαινόμενο διογκώνεται συνεχώς και τα δικαστήρια προσπαθούν να δίνουν λύσεις σε υποθέσεις ανθρώπων που βρέθηκαν να χρωστούν χωρίς να έχουν καμία σχέση με την κληρονομιαία περιουσία, έχει γίνει πασιφανές ότι απαιτείται μια ριζική αλλαγή στον τρόπο χειρισμού μιας κληρονομίας με χρέη.

Η οποία αλλαγή αναμένεται στο νομοσχέδιο του Υπουργείου Δικαιοσύνης, το οποίο θα αναμορφώσει συνολικά το κληρονομικό δίκαιο και θα τεθεί σε διαβούλευση μέχρι το τέλος του έτους.

Τι ισχύει σήμερα

Το να κληρονομήσει κανείς χρέη δεν είναι πλέον καθόλου απίθανο σενάριο. Όσο το ιδιωτικό χρέος αυξάνεται, τόσο πιθανότερο είναι κάποιος αποβιώσας συγγενής να χρωστάει σε τράπεζες και δημόσιο, πολλές φορές μάλιστα σε ποσό που υπερβαίνει την αξία της περιουσίας του.

Αυτή τη στιγμή ο νόμος, επειδή στοχεύει στην άμεση διευθέτηση των κληρονομικών σχέσεων, ορίζει τη σιωπηρή αποδοχή της κληρονομιάς. Με λίγα λόγια, αν ο κληρονόμος δεν κάνει τίποτα, θα βρεθεί να έχει κληρονομήσει χρέη, για τα οποία θα ευθύνεται και με την προσωπική του περιουσία.

Ο κληρονόμος, λοιπόν, έχει 4 μήνες από τη στιγμή που έμαθε ότι είναι κληρονόμος, για να αποποιηθεί την κληρονομία. Αυτή η προθεσμία μπορεί να παραταθεί σε ένα έτος, αν ο θανών ή ο κληρονόμος του ήταν κάτοικοι εξωτερικού κατά τη στιγμή του θανάτου (ο πρώτος) και της γνώσης της κληρονομίας (ο δεύτερος).

Το θέμα είναι ότι οι κοντινοί συγγενείς (παιδιά, σύζυγος, γονείς, αδέρφια) μαθαίνουν αμέσως για την κληρονομία και εφόσον είναι υπερχρεωμένη, σπεύδουν ταχύτατα να την αποποιηθούν. Σε αυτή την περίπτωση, καλούνται στην κληρονομία οι επόμενοι τη τάξει συγγενείς, δηλαδή θείοι, ξαδέρφια, παππούδες κλπ.

Να τονίσουμε  εδώ ότι η μη αποποίηση σημαίνει σιωπηρή αποδοχή. Επομένως, δεν είναι καθόλου σπάνιο φαινόμενο να βρεθεί μακρινός συγγενής να κληρονομεί χρέη, επειδή δεν γνώριζε ότι οι προηγούμενοι συγγενείς αποποιήθηκαν την κληρονομία.

Ο Αστικός Κώδικας προβλέπει ορισμένους μηχανισμούς, για να μην κληρονομήσει κανείς περιουσία με χρέη. Έτσι, η προθεσμία της αποποίησης ξεκινάει, όπως προαναφέρθηκε, από τη γνώση της επαγωγής της κληρονομίας (δηλαδή όχι από τον θάνατο του κληρονομούμενου, αλλά από την αποποίηση των προηγούμενων συγγενών). Επιπλέον, δίνεται η δυνατότητα στους συγγενείς να αποδεχθούν την κληρονομία με το ευεργέτημα τη απογραφής, δηλαδή να κληρονομήσουν τα χρέη μόνο μέχρι το ύψος της περιουσίας του κληρονομούμενου και να μην κληθούν να πληρώσουν και με την προσωπική τους περιουσία.

Ωστόσο, και στις δύο περιπτώσεις απαιτούνται συγκεκριμένα βήματα από τους κληρονόμους και μάλιστα σε ασφυκτικές προθεσμίες και δεν λύνεται το πρόβλημα της σιωπηρής αποδοχής που φέρνει αντιμέτωπους τους κληρονόμους με χρέη, τα οποία δεν γνώριζαν καν και δεν πρόλαβαν να αποποιηθούν.

Προβληματισμοί πολιτών και νομικού κόσμου

Η κατάσταση έχει δημιουργήσει ένα εκρηκτικό φαινόμενο, αυξάνοντας κατά πολύ τη δικαστηριακή ύλη, αφού χιλιάδες πολίτες σπεύδουν να στραφούν στα δικαστήρια, ζητώντας να ακυρωθεί η σιωπηρή αποδοχή της κληρονομίας, ώστε να μην κληρονομήσουν χρέη.

Μάλιστα, ολοένα περισσότεροι δικαστικοί και καθηγητές εκφράζουν την άποψη ότι η επιβολή υποχρέωσης σε κάποιον δεν μπορεί να γίνεται χωρίς τη ρητή και ξεκάθαρη βούλησή του, καθώς κάτι τέτοιο αντίκεται στο Σύνταγμα και την προστασία της περιουσίας.

Άλλωστε, δεν είναι δυνατόν ο ίδιος ο Αστικός Κώδικας να απαιτεί για την αναδοχή χρέους τη σύμπραξη αυτού που αναλαμβάνει το χρέος, αλλά ειδικά για την κληρονομία να θεωρεί ότι η αναδοχή χρέους μπορεί να γίνει και χωρίς αυτή τη σύμπραξη, αλλά μόνο με την εικαζόμενη βούληση που εκφράζεται σιωπηρά.

Αυτή η πίεση του νομικού κόσμου οδήγησε το Υπουργείο Δικαιοσύνης να αναλάβει πρωτοβουλία.

Τι αλλαγές θα φέρει το νομοσχέδιο του Υπουργείου Δικαιοσύνης

Με την ψήφιση του νομοσχεδίου που αναμένεται να γίνει το αργότερο στις αρχές του 2026, θα παύσει το φαινόμενο της σιωπηρής αποδοχής.

Με λίγα λόγια, εφόσον το παθητικό της κληρονομίας υπερβαίνει το ενεργητικό, δεν θα μπορεί η αποδοχή της να γίνει σιωπηρά λόγω παρέλευσης της τετράμηνης προθεσμίας για αποποίηση.

Θα πρέπει, δηλαδή, ο κληρονόμος να την αποδεχθεί ρητά, διαφορετικά θα θεωρείται ότι την έχει αποποιηθεί.

Η εν λόγω ρύθμιση θα αποτελέσει, προφανώς, μια ανάσα για τους κληρονόμους, ωστόσο αναμένεται να διευκρινιστεί από το Υπουργείο αν και πώς θα επιτυγχάνεται κάποια προστασία των πιστωτών, οι οποίοι θα υπάρχει πλέον ορατό το σενάριο να μην μπορούν να ικανοποιήσουν τις απαιτήσεις τους, εφόσον αυτές ξεπερνούν το ύψος της κληρονομιαίας περιουσίας.

 

Διαβάστε επίσης 

Μπορεί ένα ακίνητο 300.000 ευρώ να βγει σε πλειστηριασμό για 100.000 ευρώ; Πότε έχει νόημα να αμυνθεί ο οφειλέτης και πότε όχι

Συμφέρει η εξαγορά καταπατημένου ακινήτου από το Δημόσιο; Τι να προσέξετε και πώς να ξεπεράσετε τα εμπόδια

Πώς γνωστός επιχειρηματίας βρέθηκε να χρωστάει εκατομμύρια για εταιρεία που δεν διοίκησε ποτέ: Η αλληλέγγυα ευθύνη και τα κενά του νόμου