Το πλοίο των γλεντζέδων – Μια αρχαία θαλαμηγός αναψυχής στον βυθό της Αλεξάνδρειας

Οι γραπτές πηγές είναι σαφείς. Τεράστια και πολυτελή πλοία έπλεαν στη Μεσόγειο δύο χιλιετίες πριν φιλοξενώντας τους πλούσιους της εποχής για ταξίδια αναψυχής, για εορτές θρησκευτικές και μη και γενικώς για καλοπέραση.

Ως σήμερα ωστόσο, οι περιγραφές έμεναν μόνον στις ιστορίες των αρχαίων συγγραφέων, κάτι που τώρα ανατρέπεται. Τα κατάλοιπα ενός αρχαίου ναυαγίου, που εντοπίσθηκαν στο βυθισμένο λιμάνι στα ανοιχτά της Αλεξάνδρειας δίνουν όλα τα στοιχεία και η ιστορία ζωντανεύει. Στην προκειμένη περίπτωση μάλιστα στα ελληνικά, καθώς στην ελληνική γλώσσα είναι η επιγραφή που διασώζεται πάνω στον κεντρικό σκελετό του σκάφους.

Η ανακάλυψη έγινε από τον γνωστό Γάλλο αρχαιολόγο Φρανκ Γκοντιό, καθηγητή Θαλάσσιας Αρχαιολογίας στην Οξφόρδη και την ομάδα του από το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Ενάλιας Αρχαιολογίας με την οποία πραγματοποιούν εδώ και χρόνια ανασκαφές στην Αλεξάνδρεια. Συγκεκριμένα στο λιμάνι του βασιλικού νησιού της Αντιρρόδου –πιθανολογείται ότι σε αυτό βρισκόταν το παλάτι της Κλεοπάτρας- που σήμερα είναι βυθισμένο στο Μεγάλο Λιμάνι της Αλεξάνδρειας ανέσυραν από την ανασκαφή ξύλα μήκους 28 μέτρων, τα οποία αποτελούσαν μέρος μιας τεράστιας για την εποχή θαλαμηγού.

Το μήκος της θα έφτανε τα 35 μέτρα και το πλάτος της τα επτά, διέθετε ένα κεντρικό υπόστεγο με μία πολυτελώς διακοσμημένη καμπίνα, είχε επίπεδο πυθμένα και μια στρογγυλεμένη πρύμνη ενώ για να κινηθεί θα χρειαζόταν περισσότερους από 20 κωπηλάτες. Σε καμία περίπτωση δηλαδή, δεν επρόκειτο για ένα κανονικό πλοίο αλλά για ένα σκάφος αναψυχής. Όσο για την χρονολόγησή του, βάσει των ελληνικών γραμμάτων, υπολογίζεται ότι ήταν του 1ου μ.Χ. αιώνα.

Η μαρτυρία του Στράβωνα

Ο Στράβωνας, γεωγράφος και ιστορικός που επισκέφθηκε την Αλεξάνδρεια περί το 29-25 π.Χ, περιγράφει αυτά τα πλοία με σαφήνεια. Όπως λέει «Αυτά τα σκάφη είναι πολυτελή και χρησιμοποιούνται από τη βασιλική αυλή για εκδρομές, καθώς και από το πλήθος των γλεντοκόπων που κατεβαίνουν από την

Αλεξάνδρεια για να παρευρεθούν στις δημόσιες τελετές. Κάθε ημέρα και νύχτα τα σκάφη είναι γεμάτα από ανθρώπους παίζουν φλάουτο και χορεύουν επιδιδόμενοι σε ακραίες ασέλγειες».

Μία ακόμη ιδέα για τα πλοία αυτά δίνει το περίφημο Ψηφιδωτό του Νείλου από την βίλα του Σίλα στην Παλεστρίνα της Ιταλίας, που απεικονίζει με εκπληκτική λεπτομέρεια τον ποταμό Νείλο και τις καθημερινές δραστηριότητες των ανθρώπων γύρω από αυτόν αλλά και ένα σκάφος, που αν και μικρότερο εμφανίζει παρόμοια χρήση.

Σύμφωνα με τον ανασκαφέα το σκάφος, που ναυπηγήθηκε στην Αλεξάνδρεια θα μπορούσε να χρησιμοποιείται και για τελετές αφιερωμένες στην θεά Ίσιδα. «Θα μπορούσε να ανήκε στο ιερό της Ίσιδας που βρισκόταν στο νησί και να ήταν μέρος της ναυτικής τελετής της ναυσιπλοΐας προς τιμή της ενσαρκώνοντας την ηλιακή βάρκα της Ίσιδας, κυράς της θάλασσας . Θα έκανε δηλαδή το ετήσιο τελετουργικό ταξίδι της θεάς προς το ιερό του Όσιρι στις ακτές του Κάνωπου, που ήταν θρησκευτικό κέντρο στο Δέλτα του Νείλου», όπως δήλωσε ο Φρανκ Γκοντιό.

Όσο για την βύθισή του είναι πιθανόν να συνέβη κατά την καταστροφή του ναού της θεάς περί το 50 μ.Χ. όταν μία σειρά σεισμών και παλιρροιακών κυμάτων οδήγησαν στην καταβύθιση του Μεγάλου Λιμανιού και της αρχαίας ακτογραμμής συμπαρασύροντας τα μεγαλοπρεπή κτήρια της περιοχής, μεταξύ των οποίων τα βασιλικά παλάτια.

Η ελληνική επιγραφή

Το ναυάγιο εντοπίσθηκε σε βάθος μόλις 7 μέτρων ενώ βρισκόταν επίσης 1,5 μέτρο κάτω από τον ιζηματογενή πυθμένα. Η αρχική εικόνα του Γκοντιό εξάλλου, ήταν ότι επρόκειτο για δύο πλοία, το ένα επάνω στο άλλο κι αυτό λόγω του μεγέθους του αλλά και του τύπου κατασκευής του.

Η έρευνα βρίσκεται πάντως, σε αρχικό στάδιο ακόμη αλλά υπόσχεται, όπως λέει ο ανασκαφέας να αποκαλύψει πολλά στοιχεία για «την ζωή, την θρησκεία, την πολυτέλεια και την απόλαυση στους πλωτούς δρόμους της Αιγύπτου την πρώιμη Ρωμαϊκή εποχή». Μέσα στις εκκρεμότητες εξάλλου, είναι και η ανάγνωση της ελληνικής επιγραφής, που δεν έχει ακόμη αποκρυπτογραφηθεί, κάτι που θα συντελούσε στην ερμηνεία του ευρήματος.

Από το 1992 πραγματοποιεί ανασκαφές στο ανατολικό λιμάνι στης Αλεξάνδρειας στον κόλπο του Αμπού Κιρ ο Φρανκ Γκοντιό σε συνεργασία με το υπουργείο Αρχαιοτήτων της Αιγύπτου. Το 2000 μάλιστα είχε μία από τις σπουδαιότερες αρχαιολογικές ανακαλύψεις, την αρχαία πόλη Θώνις –Ηράκλειον και τμήματα της πόλης Κάνωπος στον κόλπο του Αμπού Κιρ ενώ από την θάλασσα ανασύρθηκαν, μεταξύ άλλων δύο κολοσσιαία αγάλματα μιας βασίλισσας και ενός βασιλιά της δυναστείας των Πτολεμαίων.

Το πρόσφατο εύρημα ωστόσο, θα παραμείνει στο βυθό της θάλασσας, ακολουθώντας, όπως λέει κι ο ίδιος τον σχετικό κανονισμό της UNESCO για τις ενάλιες αρχαιότητες.

Διαβάστε επίσης:

Τύμβος Αμφίπολης: Χρώματα, διάκοσμος, εικονογραφία όλα υπό ψηφιακή έρευνα

Ο «χρεωκοπημένος» Κόπολα κι ένα ρολόι 10,8 εκατομμυρίων

Ανατρεπτική, ελεύθερη, παιγνιώδης – Έκθεση της Νίκι ντε Σαιν Φαλ στην Αθήνα