Όταν ο Δημήτρης Σεβαστάκης ζωγράφιζε τον Μητσοτάκη – Πορτρέτα πολιτικών σε μία έκθεση

«Πρόσωπα πολιτικών, πρόσωπα στο περιβάλλον της πολιτικής, της οικονομίας, πρόσωπα θεσμικά ή τυχαία, ανένταχτα, που διεκδικούν ή αποστρέφονται την προσοχή. Πρόσωπα που εντέλει διεκδίκησαν ρόλο στη ζωή μου»…  Τέτοια πρόσωπα αναγνωρίσιμα σε κάθε περίπτωση, αφού προέρχονται από τον δημόσιο χώρο ζωγράφισε ο Δημήτρης Σεβαστάκης στο διάστημα της κοινοβουλευτικής θητείας του (2015- 2019) και αυτά παρουσιάζει τώρα το Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης στο αθηναϊκό βιβλιοπωλείο του.

«Πολιτικά σχέδια» είναι ο τίτλος της έκθεσης, στην οποία περιλαμβάνονται σχεδιαστικά πορτρέτα 47 προσωπικοτήτων, που ο ζωγράφος, πανεπιστημιακός και πρώην βουλευτής αποτύπωσε με μολύβι και χαρτί δημιουργώντας μια άλλου είδους κοινοβουλευτική συλλογή. Και ανάμεσά τους αυτά του νυν πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, του Αντώνη Σαμαρά, της Ντόρας Μπακογιάννη και άλλων.

«Η πολιτική δίνει έμφαση στα πρόσωπα. Είναι οι θνησιγενείς φορείς ενός βαθύτατου δράματος. Εκεί χαράσσονται όλα τα συμβάντα. Φιλοδοξίες, βουλιμίες, πίκρες, ευφυΐα, ωμότητα» λέει ο ίδιος στο σημείωμά του για την έκθεση. Και προσθέτει: «Άκουσα πλήθος εξομολογήσεων, ιστοριών, φόβων, αιτημάτων ανθρώπων γνωστών και άγνωστων, βιαστικών, ανυπόμονων, απελπισμένων. Επίσης άκουσα απέραντες «κατασκευασμένες» ομιλίες λογογράφων, σε αντιδιαστολή με κατακλυσμιαίες, μεγαλειώδεις, προβλέψιμες, ποταπές, αληθινές αφηγήσεις πολιτών. Οι μαρτυρίες αυτές αποτελούν ίσως το πιο δόκιμο μέρος της πολιτικής».

Και ακόμη: «Διαχειριζόμουν τις εντάσεις στην Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων, στην Ολομέλεια, στον τόπο μου, στα χωριά, στα καφενεία, στην οικογένεια, στις παρέες των φίλων μου (των καρδιακών και ανιδιοτελών). Αυτό με οδηγούσε στο να κοιτάζω «απέναντι», δηλαδή να προσπαθώ να κερδίσω ένα γενικό βλέμμα, πέρα από τα περιστατικά, ένα περιεκτικό, αλλά πιο περιληπτικό «απέναντι». Αυτό, νομίζω, είναι η ουσία του ζωγραφικού σχεδίου».

Γεννημένος στο Καρλόβασι της Σάμου με σπουδές ζωγραφικής στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών και με καθηγητές τον Γιάννη Μόραλη, το Δημήτρη Μυταρά και τον Δημήτρη  Κούκο, ο Δημήτρης Σεβαστάκης, αναπληρωτής καθηγητής σήμερα στη Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου υπήρξε συντονιστής του τμήματος Πολιτισμού του ΣΥΡΙΖΑ με το οποίο και εκλέχθηκε, χωρίς ωστόσο να θελήσει να παραμείνει στα ψηφοδέλτια και στις εκλογές του 2019 .

Αναφερόμενος στα πρόσωπα που συνάντησε ή και ζωγράφισε στη Βουλή μιλάει για μια σχέση που με το πέρασμα του χρόνου «εξελισσόταν». «Μερικά πρόσωπα με απέτρεπαν, έπαυαν δηλαδή να με ενδιαφέρουν – δε μου έβγαινε το σχέδιο, δε «γεννούσαν». Σε άλλα ήθελα να επιστρέψω, να ξαναδώ μια χαμένη λεπτομέρεια, να λύσω μια σκιά, μια καμπύλη, ένα σημάδι», λέει.

Αφετηρία του, όπως και όλων των καλλιτεχνών πάντως, ήταν τα πρόσωπα που παρουσίαζαν ένα σχεδιαστικά ανατομικό ενδιαφέρον για να αποκτήσουν όμως στη συνέχεια μέσα του και πολιτικό ενδιαφέρον. «Διά του σχεδίου, διά της ζωγραφικής, σα να εξελισσόταν η ανατομία σε μορφή πολιτικής ερμηνείας», σημειώνει.

Αρχικά κρατούσε γρήγορες σχεδιαστικές σημειώσεις  _εδώ μπορεί να υπάρχουν «μάρτυρες» από τα κοινοβουλευτικά έδρανα από αυτή τη δραστηριότητα του βουλευτή_  και στην συνέχεια γινόταν η επεξεργασία. «Το σχέδιο είναι ευέλικτο. Σχεδιάζεις οπουδήποτε. Δεν είναι τυχαίο ότι πέρασα τα χρόνια του Δημοτικού και του Γυμνασίου-Λυκείου σχεδιάζοντας στα περιθώρια των βιβλίων, κάτι ίσως εκπαιδευτικά επιζήμιο, αλλά ζωτικό για μένα» όπως λέει.

Και τα υλικά του; Παχύ και τραχύ χαρτί 300 mg, μολύβια HB 2B, μαλακά μολύβια των 8B, μαλακοί γραφίτες για μεγαλύτερες επιφάνειες, μελάνια,  εκεί που χρειαζόταν τα οριστικά μαύρα. Γιατί «τα υλικά έπρεπε να με αφήνουν να μετανιώνω, να διορθώνω, να επιστρέφω, να εγκαταλείπω, να δεσμεύομαι. Προέκυψαν έτσι, σχέδια μαύρα, υπερεπεξεργασμένα, σχεδόν συμπιεσμένα, ή σχέδια περισσότερο διαυγή, κατηγορηματικά. Γιατί το σχέδιο «απαιτεί», υποβάλλει, καθοδηγεί σε λύσεις, και το πρόσωπο σχεδόν ακολουθεί, υπακούει στην πλαστική ανάγκη. Στην πραγματικότητα γίνεται και το αντίθετο. Ο χαρακτήρας του προσώπου υποβάλλει και η γραμμή, ο τόνος πειθαρχούν. Μάλλον το σχέδιο είναι μια σύνοδος αμφιβολιών.

Δημοσιεύματα, φωτογραφίες, κριτικές, ακόμα και ομιλίες των προσώπων, όχι μόνον δεν αποκλείονταν αλλά αντίθετα του πρόσφεραν περαιτέρω βοήθεια. Όπως λέει «Προσπαθούσα να καταλάβω την ποιότητα, την κατάπτωση, την οίηση, την ανασφάλεια, την προετοιμασία, τη συναισθηματική ευχέρεια. Με τι δίσταζαν, τι εκνεύριζε, με τι κολακεύονταν».

Ενδιαφέρον έχει και το στήσιμο της έκθεσης _εγκαίνια δεν έγιναν λόγω των περιοριστικών μέτρων_  καθώς ο Σεβαστάκης θέλησε να συνθέσει τα σχέδια έτσι, ώστε με τη διάταξη «να συνομιλήσουν, να αντιδικήσουν, να προκύψει το σχόλιο, η κρίση, ίσως η έγκληση – κυρίως προς εμένα» όπως λέει.

«Η πολιτική είναι ο τρόπος να γνωρίσεις τον άλλο μέσα από σένα. Γιατί «αυτοπροσωπογραφίες» είναι όλα. Σχέδια και ημέρες δικές σου, όπου το μέτρο δεν είναι η φυσιογνωμία, αλλά το ψυχικό ρίγος, η λύπη, η αίσθηση ότι όλα είναι χαμένα και μόνο αυτή η γραμμή, αυτή η μικρή παρέμφαση του μολυβιού, του γραφίτη τα διασώζει. Νομίζω, με έναν τέτοιο τρόπο, σωτηριακό και απελπισμένο, εξ ανάγκης οραματικό, μπορείς να κάνεις πολιτική, χωρίς να γίνεις πολιτικός, να κάνεις ζωγραφική, χωρίς να μείνεις απλώς επιδέξιος», καταλήγει ο ζωγράφος.

 Info

Βιβλιοπωλείο ΜΙΕΤ: Αμερικής 13

Δημήτρης Σεβαστάκης  «Πολιτικά σχέδια»

Διάρκεια:  Ιούνιος – Οκτώβριος 2020