Ποιος ήταν άραγε αυτός ο γενναίος και από αριστοκρατική γενιά πολεμιστής, που ο εξοπλισμός του ήταν κοσμημένος περίτεχνα με ασήμι και χρυσό; Κανείς δεν θα το μάθει, μόνον εικασίες για την καταγωγή του και την θέση του στην κοινωνία μπορούν να γίνουν αλλά στην πόλη του, την Πύδνα της Πιερίας σίγουρα λογιζόταν άξιος και σπουδαίος για να του γίνει τέτοια πολύτιμη ταφή… Γι΄ αυτόν τον πολεμιστή-ιππέα μιλάει σήμερα ένα από τα αντικείμενα που βρέθηκε στον τάφο του, το περιτραχήλιο, σπάνιο εξάρτημα του αμυντικού οπλισμού των αρχαίων Μακεδόνων, που αναδεικνύεται ως έκθεμα του μήνα στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης.

Σχεδιασμένα για να προστατεύουν τον τράχηλο και το στέρνο και να συμπληρώνουν τον θώρακα του πολεμιστή τα περιτραχήλια, ελάχιστα των οποίων έχουν διασωθεί ενώ και οι απεικονίσεις τους στην αρχαία τέχνη είναι εξίσου περιορισμένες δεν αποτελούσαν τυπικό εξοπλισμό των απλών στρατιωτών. Αντίθετα προορίζονταν για τους αξιωματούχους του μακεδονικού στρατού, τόσο σε μάχες όσο και σε επίσημες τελετές. Σύμφωνα με τον Πλούταρχο μάλιστα, ο ίδιος ο Μέγας Αλέξανδρος φορούσε περιτραχήλιο στολισμένο με πολύτιμους λίθους στη Μάχη των Γαυγαμήλων.

1

Ο πλούσιος διάκοσμος

Το συγκεκριμένο, που εκτίθεται στην ενότητα «Ο χρυσός των Μακεδόνων» αποτελείται από ένα σιδερένιο, μηνοειδές (σε σχήμα ημισελήνου) έλασμα και μία κάθετη υπερυψωμένη ταινία για την προστασία του λαιμού. Η πίσω πλευρά, που εφαπτόταν στο σώμα είναι επενδυμένη με δύο στρώσεις δέρματος ενώ η εμπρόσθια επιφάνεια καλύπτεται με λεπτό, επίχρυσο αργυρό έλασμα, που είναι διακοσμημένο με την τεχνική της έκρουστης πίεσης. Μία τεχνική κατά την οποία το μέταλλο σφυρηλατείται από την πίσω πλευρά για να διαμορφωθεί το σχέδιο ανάγλυφα στην πρόσθια.

Ο διάκοσμος αναπτύσσεται σε τέσσερις οριζόντιες ζώνες, οι οποίες διαχωρίζονται μεταξύ τους από σειρές μικρών, κυκλικών εξαρμάτων. Κάθε μία από τις ζώνες φέρει πλούσια διακόσμηση με φυτικά θέματα -βλαστόσπειρες, μικρά φύλλα, ανθέμια και ημιανθέμια- και άλλα μοτίβα. Η «όρθια» ταινία που καλύπτει τον λαιμό φέρει ρόδακες μέσα σε μετόπες, πλαισιωμένους από κατακόρυφες σπείρες. και τέλος η στενή ταινία που συνδέει το τμήμα του στέρνου με εκείνο του λαιμού είναι διακοσμημένη με επίχρυσα καρφάκια, οριοθετημένα άνω και κάτω από σειρές στιγμών. Πρόκειται δηλαδή για μία κατασκευή μοναδικής τέχνης, που μόνον σε ένα μέλος της αριστοκρατίας της Πύδνας θα μπορούσε να ανήκει, ίσως μάλιστα, όπως εικάζουν οι αρχαιολόγοι να ήταν και ένας από τους Εταίρους, το επίλεκτο σώμα ιππικού του μακεδονικού στρατού.

Η μακεδονική ταφή

Το εύρημα χρονολογείται περίπου στο 330 π.Χ. και βρέθηκε σε κιβωτιόσχημη ταφή του βόρειου νεκροταφείου της Πύδνας, ανάμεσα σε τάφους, που αναπτύσσονται σε διάφορα σημεία, κατά μήκος δρόμων, στα παράλια και στην ενδοχώρα. ΄Ολους, πλούσια κτερισμένους, γεγονός που υποδηλώνει την ευημερία της πόλης.

Το εσωτερικό του του τάφου ήταν διακοσμημένο με ζωγραφικές παραστάσεις, ανάμεσα στις οποίες περιλαμβάνονται ένα ξίφος και ένα φίμωτρο αλόγου ενώ τα καμένα οστά του νεκρού είχαν τοποθετηθεί σε ξύλινη λάρνακα μαζί με χρυσό στεφάνι μυρτιάς. Αλλά και στο κάλυμμα της λάρνακας είχε προσαρτηθεί ένα επίχρυσο ασημένιο στεφάνι βελανιδιάς ενώ οι κάθετες πλευρές της ήταν διακοσμημένες με επίχρυσα ασημένια ελάσματα με μορφές θεών.

Το περιτραχήλιο δεν ήταν το μόνο αντικείμενο στην ταφή, αφού ανάμεσα στα κτερίσματα βρέθηκαν επίσης ένα σιδερένιο δαχτυλίδι, επίχρυσες σιδερένιες στλεγγίδες,μία ασημένια κύλικα, καθώς και τμήματα από δύο επίχρυσα χάλκινα στεφάνια. Πάνω στις καλυπτήριες πλάκες του τάφου τέλος και ανάμεσα στα κατάλοιπα της πυράς, αποκαλύφθηκαν αγγεία, ένα λυχνάρι και σιδερένιες λόγχες. Χαρακτηριστικά όλα, σε γενικές γραμμές της μακεδονικής ταφικής πρακτικής μιλώντας εύγλωττα για την υψηλή κοινωνική και οικονομική θέση του νεκρού.

Μία από τις μεγαλύτερες και σημαντικότερες πόλεις της αρχαίας Μακεδονίας, σημαντικό λιμάνι του βασιλείου ήταν άλλωστε η αρχαία Πύδνα. Ήταν η πόλη όμως, όπου μετά τον θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου δολοφονήθηκε η μητέρα του Ολυμπιάδα με εντολή του Κάσσανδρου ενώ ενάμιση αιώνες αργότερα εκεί θα δινόταν και η καθοριστική μάχη μεταξύ Μακεδόνων και Ρωμαίων, με την νίκη των δεύτερων, που κατάλαβαν οριστικώς την Ελλάδα.

Διαβάστε επίσης:

Ο Άνθρωπος του Βιτρούβιου – Η ιδιοφυία του Λεονάρντο ντα Βίντσι σε νέα ερμηνεία

Τα μινωικά ανάκτορα στην UNESCO – Αξιολόγηση του αιτήματος για την εγγραφή τους

Εσύ πού θα βγεις αυτόν τον μήνα; Βρες μοναδικές προτάσεις εξόδου για όλη την οικογένεια στα Public!