Το μήνυμα, όχι ο κομιστής

Η εισβολή στο Κογκρέσο χαρακτηρίστηκε ως το άχυρο που έσπασε την ράχη της καμήλας. Παραφράζοντας τον Winston Churchill θα έλεγα: «Μπράβο καμήλα!»

Στην απερίγραπτη τετραετία του Donald Tramp, το κόμμα των Ρεπουμπλικάνων θεωρήθηκε ότι υπέστη τα πάνδεινα. Σιώπησε, όμως, επειδή φοβόταν την οργή του προέδρου—είτε αυτή εκδηλωνόταν μέσω του Twitter είτε άμεσα με αποπομπή από κάποια θέση.

Πρόκειται για κυνική ερμηνεία. Παραδέχεται ότι οι βουλευτές και  γερουσιαστές του κόμματος φοβόντουσαν πως με την επιρροή του ο πρόεδρος θα τους στερούσε την επανεκλογή τους. Αντιμετωπίζοντας εκλογές κάθε διετία, οι βουλευτές είναι πιο επιρρεπείς σε εκβιασμούς αυτού του είδους. Οι γερουσιαστές, όμως? Που έχουν εξαετή θητεία?

Δεν είχε σημασία τελικά.

Μπροστά στην εξουσία οι αρχές βολικά παραβλέπονται.

Χρειάστηκε ο συνδυασμός της εισβολής και της επικείμενης αποχώρησης του Tramp για να εκδηλωθεί η ανταρσία.

Υπάρχει, όμως, και το ερώτημα: αν οι διαδηλωτές απλά τα είχαν σπάσει έξω από το Κογκρέσο, χωρίς να καταφέρουν να μπουν μέσα, πως θα είχαν αντιδράσει οι διάφοροι όψιμοι διαφωνούντες και μετανοούντες;

Στην Ελλάδα, το λίκνο της δημοκρατίας, στις 22 Σεπτεμβρίου 2013 πέρασε σχεδόν απαρατήρητο όλο το σκηνικό που συνοψίζεται στο σύνθημα «Να καεί, να καεί, το μπορδέλο η Βουλή». Τότε, το θέμα της ηθικής αυτουργίας πέρασε στα ψιλά γράμματα, διότι η αστυνομία (δυνάμεις καταστολής!) εμπόδισαν την εισβολή. Θα πείραζε στις ΗΠΑ λίγο ξύλο μπροστά στο Καπιτώλιο?

Το πρόβλημα με τον λαϊκισμό, σε όποια χώρα, σε όποια στιγμή, δεν είναι ο κομιστής του μηνύματος αλλά το μήνυμα. Ο κομιστής μένει στη θέση του όσο βολεύει το μήνυμα. Αν δεν ανταποκρίνεται στις προσδοκίες παραδίδεται στον λάκκο των λεόντων.

Ο Tramp, με τις ακρότητες του, έπαψε να είναι χρήσιμος. Με τις ακρότητες του απήλλαξε το κόμμα από ένα πολιτικό βάρος. Και οι υποψήφιοι διάδοχοι έσπευσαν να εκδηλωθούν καταθέτοντας τις περγαμηνές τους, ενώ το αίμα της νεκρής οπαδού του Tramp ήταν ακόμη νωπό στο πάτωμα της αίθουσας εισόδου στο Καπιτώλιο.

Στην Ελλάδα, ο λαϊκισμός της δεξιάς δέχτηκε σοβαρό πλήγμα. Η μεν Χρυσή Αυγή διότι υπερέβη τα όρια, οι δε Ανεξάρτητοι Έλληνες διότι αγνόησαν την ιστορική εμπειρία όσον αφορά την τύχη των μικρών κομμάτων που συνεργάζονται με μεγάλα, αλλά και την ιστορική συμπεριφορά της αριστεράς — που είναι αδίστακτη και όταν έρθει η στιγμή της αξιολόγησης ως προς την πολιτική χρησιμότητα του ευκαιριακού εταίρου στην εξουσία.

Ο Tramp μάλλον θα αποχωρήσει χωρίς άλλες εξάρσεις. Μπορεί να τρέφει ελπίδες για επανάκαμψη αλά Nixon, αλλά θα πιθανότατα θα αποδειχθούν φρούδες. Η εικονική μνήμη της εισβολής θα τον συνοδεύει μέχρι θανάτου.

Το μήνυμα του δεν πέθανε όμως. Στην πολυδιχασμένη Αμερική, 74 εκατομμύρια ψηφοφόροι περιμένουν τον μεσσία που θα τους λυτρώσει από τα κακά της παγκοσμιοποίησης, του καπιταλισμού-καζίνο, της μετανάστευσης και της ψηφιοποίησης. Από το τεράστιο πρόβλημα όχι απλά την αίσθησης αλλά του γεγονότος ότι «οι άλλοι πάνε μπρος κι εμείς μένουμε πίσω.»

Περίπου 75 εκατομμύρια πολίτες στηρίζουν τις πολιτικές Τramp. Το αίσθημα της απώλειας και της απελπισίας οδηγεί σε ακρότητες. Οι ΗΠΑ βρίθουν από ακρότητες –κάθε μορφής.

Δεν είναι οι μόνες. Και η Ελλάδα δεν αποτελεί εξαίρεση.

Ο λαϊκισμός της αριστεράς ηττήθηκε διότι αποδείχθηκε ανίκανος διαχειριστής της εξουσίας. Την επόμενη φορά δεν θα γίνει το ίδιο λάθος.

Όποιος αγνοεί αυτήν την προοπτική κάνει μεγάλο λάθος. Εξάλλου, η απάντηση στις προκλήσεις των σύγχρονων καιρών δεν βρίσκεται στην αναζήτηση των αδυναμιών του αντιπάλου αλλά στην ενίσχυση των δικών σου πλεονεκτημάτων και στην ικανότητα να διαβάζεις τα πράγματα με σύγχρονα οματογυάλια και όχι με το pince nez  του παππού.