Στο έλεος της γραφειοκρατίας και ο Κώστας Σκρέκας

Κανένας δεν περιμένει από έναν υπουργό να κατέχει αναγκαστικά και σε βάθος όλα τα θέματα του υπουργείου του. Αυτό που λογικά αναμένεται από τους πολίτες, όμως, είναι πως θα γνωρίζει την κυβερνητική πολιτική ώστε να είναι συνεπής προς αυτήν και να βεβαιωθεί ότι εφαρμόζεται. 

Αναμένει, επίσης, ο πολίτης ότι ο υπουργός θα ασχοληθεί με το θέμα φροντίζοντας να εμβαθύνει τουλάχιστον στα μεγάλα προβλήματα και ότι θα περιστοιχισθεί από ικανούς και γνώστες του θέματος συμβούλους. 

Τέλος, αναμένει ότι αν διαπιστώσει ελλείψεις στην κυβερνητική πολιτική θα εισηγηθεί σχετικά στον πρωθυπουργό, στην κυβέρνηση και στην κοινοβουλευτική ομάδα. 

Δυστυχώς, στην περίπτωση του υπουργού ενέργειας και περιβάλλοντος πολλά από τα ανωτέρω δεν ισχύουν. 

Οι πρόσφατες ρυθμίσεις σχετικά με τους ελέγχους συμμόρφωσης ιδιωτών, επιχειρήσεων και οργανισμών με την σχετική νομοθεσία υποφέρει με αναφορά σε τρία θέματα. 

Πρώτο, καθορίζει τις διαδικασίες καθαρά μηχανιστικά, χωρίς αναφορά σε ένα ευρύτερο νομοθετικό πλαίσιο που να περιγράφει την εθνική πολιτική για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. 

Το πρόβλημα, βέβαια, είναι ότι αυτό το πλαίσιο δεν υπάρχει – και η ευθύνη γι’ αυτό είναι πρωταρχικά της κυβέρνησης. Όπως άλλες χώρες, έτσι και η Ελλάδα έχει παρασυρθεί στην περιοριστική λογική που εξισώνει την κλιματική αλλαγή με το αποτύπωμα του άνθρακα και αγνοεί έτσι τα ευρύτερα προβλήματα που δημιουργούνται (παράδειγμα οι πλημμύρες), την διασύνδεση τους (παράδειγμα με τις υποδομές) και έτσι την ανάγκη για συνολική θεώρηση του θέματος. 

Η ευθύνη του κ. Σκρέκα είναι πως δεν διαπίστωσε αυτήν την ανάγκη και δεν έχει εισηγηθεί για την αντιμετώπιση της.

Το δεύτερο θέμα αφορά την απαραίτητη συνεννόηση που πρέπει να υπάρχει ανάμεσα στην κεντρική κυβέρνηση από τη μία πλευρά και την τοπική αυτοδιοίκηση και κοινωνία από την άλλη. 

Η παγκόσμια εμπειρία έχει δείξει ότι πολύ συχνά οι αποφάσεις και ντιρεκτίβες που εκπορεύονται από μία κεντρική κυβέρνηση πρώτον δεν είναι άμεσα κατανοητές από την τοπική εξουσία και τους πολίτες και, δεύτερο, ότι αρκετές φορές δεν είναι εφαρμόσιμες – διότι δεν έχουν ληφθεί υπόψη οι τοπικές συνθήκες.

Η διάσταση αυτή δεν υπάρχει πουθενά στις σχετικές νομοθετικές πρωτοβουλίες του υπουργού. 

Τρίτο θέμα, η υπερβολική συγκέντρωση των διαδικασιών και αποφάσεων στην κεντρική διοίκηση σε συνδυασμό με την πολύ χαλαρή αντιμετώπιση των παραβάσεων. 

Δεν θα αναφερθώ στον εμφανή κίνδυνο να πολιτικοποιηθεί το θέμα – π.χ. στα χέρια μίας κυβέρνησης που για ιδεολογικούς λόγους θέλει να θίξει (να πολεμήσει, ίσως) μία συγκεκριμένη επένδυση ή να τιμωρήσει έναν συγκεκριμένο επιχειρηματία. Ούτε και στην αντίθετη περίπτωση όπου για κομματικούς λόγους μία κυβέρνηση θέλει να «πέσει στα μαλακά» ένας επιχειρηματίας ή οργανισμός. Η αναφορά είναι στην εμμονή υπουργών της Νέας Δημοκρατίας να μεγαλώνουν το ήδη υδροκέφαλο και αναποτελεσματικό ελληνικό κράτος. 

Πριν από λίγες ημέρες έγραψα για τις αλλεπάλληλες διοικητικές δομές που δημιουργεί το υπουργείο ανάπτυξης του Άδωνη Γεωργιάδη με αναφορά στην απολιγνιτοποίηση της Δ. Μακεδονίας. Ο Κώστας Σκρέκας αποδεικνύεται πιστός στην παράδοση. 

Αυτό που χρειάζεται η χώρα είναι μία πραγματικά ανεξάρτητη αρχή, που να έχει ως βάση την ραχοκοκαλιά μίας ολοκληρωμένης νομοθεσίας για το περιβάλλον και αναφορά στο σύνολο των αλλαγών που φέρνει η κλιματική κρίση. Αυτή η ανεξάρτητη αρχή να έχει την τελική ευθύνη για την εφαρμογή της εθνικής  πολιτικής, την προειδοποίηση για επερχόμενους κινδύνους και την εισήγηση μέτρων για την αντιμετώπιση τους. 

Η προσήλωση της κυβέρνησης στην πράσινη ανάπτυξη δεν αμφισβητείται. Το πρόβλημα είναι πως λείπει ένα ευρύτερο πλαίσιο που να καλύπτει όλες τις πτυχές της κλιματικής αλλαγής σε συνδυασμό με την αναγκαία αλλαγή νοοτροπίας, που θα αναγνωρίζει και θα αποδίδει στην επιστήμη το πρωταρχικό ρόλο στην διαμόρφωση πολιτικής. 

Θα υποστήριζα ότι το σημερινό ελληνικό δημόσιο, στο οποίο τόσο μεγάλο ρόλο και τόση μεγάλη σημασία δίνει ο υπουργός Σκρέκας, μακρά απέχει από αυτήν την αναγκαία προδιαγραφή. Το πρόβλημα, ίσως, να βρίσκεται στο γεγονός ότι ο ίδιος βασίζεται υπερβολικά στην γραφειοκρατία του υπουργείου του.