Προσοχή στην «ύβρις»

Το ευρύτερο περιβάλλον δεν αφήνει περιθώρια αισιοδοξίας. Η Gazprom κλείνει τις στρόφιγγές δήθεν για τεχνικούς λόγους, o Putin παίζει και πάλι το παιγνίδι της επισιτιστικής κρίσης, η Τουρκία εμμένει στις φραστικές προκλήσεις και τον αναθεωρητισμό της, η Ευρωπαϊκή Ένωση παραπαίει ανάμεσα στα συγκρουόμενα εθνικά συμφέροντα, οι ΗΠΑ ζουν με την αυταρχική σκιά του Tramp και η Κίνα φοβερίζει με αφορμή της πιθανή επίσκεψη της προέδρου της Βουλής των Αντιπροσώπων του Κογκρέσου Nancy Pelosi στην Ταϊβάν.

Στην Ελλάδα, η Τράπεζα της Ελλάδας προβλέπει ανάπτυξη 3,2% το 2022, που μπορεί να ακούγεται αισιόδοξο αλλά είναι ρεαλιστικό και πιθανό. Ο τουρισμός, εξάλλου, σπάει κάθε ρεκόρ, ο Έλληνας έμαθε να ζει με το covid και η κυβέρνηση έμαθε να μοιράζει χρήματα προκειμένου να αντιμετωπίσουν τα νοικοκυριά την επίπτωση της ενεργειακής και γενικότερα γεωπολιτικής κρίσης.

Ουδείς προφήτης στον τόπο του –και δεν επιδιώκω να παίξω αυτόν τον ρόλο. Ας προσέξουμε, όμως, να μην πέσουμε θύμα της «ύβρις».  Εμείς, ως Έλληνες, θα οφείλαμε να είμαστε ιδιαίτερα ευαίσθητοι—εμείς εξάλλου την «ανακαλύψαμε». Δυστυχώς, πολλές φορές επιλέγουμε να την ξεχάσουμε.

Στην συγκεκριμένη συγκυρία το παγκόσμιο περιβάλλον τείνει να μας ευνοήσει. Μετά από 2 χρόνια «κλεισούρας» ο κόσμος αναζητά την ανθρώπινη επαφή, την αλλαγή, το ταξίδι. Ως χώρα βρισκόμαστε στην κορυφή της αποδοχής αυτού του κύματος.

Όλα τα κύματα, όμως, ξεψυχούν. Ο χειμώνας θα είναι δύσκολος – ότι και να κάνει η κυβέρνηση. Ας ευλογούμε την τύχη μας να μην έχουμε τον ΣΥΡΙΖΑΣ διαχειριστή των κρίσεων. Διότι, όπως με ρεαλισμό τόνισε ο διοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας, δεν υπάρχουν πολλά πράγματά ακόμη που να μπορεί να κάνει η (όποια) κυβέρνηση.

Έχουμε αδράξει τις ευκαιρίες που προσφέρει το Ταμείο Ανάκαμψης. Ζητήσαμε και πήραμε το μέγιστο που μας επιτρέπεται σε κονδύλια του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού. Δίνουμε την μάχη της επενδυτικής βαθμίδας, γεγονός που θα αυξήσει δραματικά τις εισροές ξένων επενδυτικών κεφαλαίων στην Ελλάδα. Έχουμε την σιγουριά του ΤΡΙ (Transmission Protection Instrument). Η άνοδος των επιτοκίων διεθνώς δεν επαρκεί για να κάνει το πραγματικό κόστος του χρήματος θετικό—οπότε σε γενικές γραμμές έχουμε  γραμμές αμύνης και προοπτικές.

Όλα αυτά είναι εξαίρετα. Δεν θα αλλάξουν, όμως, το γεγονός ότι θα υπάρξουν νοικοκυριά που θα περάσουν δύσκολο χειμώνα, καθώς ο  πληθωρισμός θα ροκανίζει το εισόδημα. Ότι, οι ανισότητες θα διευρυνθούν, η ανεπάρκεια ενέργειας θα φέρει διακοπές ρεύματος, η Τουρκία θα συνεχίσει να προκαλεί οπότε θα συνεχίσουμε την κούρσα των εξοπλισμών. Η Ρωσία δεν θα υποχωρεί και η κρίση τροφίμων θα προστεθεί σ’ αυτήν της ενέργειας, η τεταμένη ατμόσφαιρα μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας θα γίνει ακόμη πιο φορτισμένη, οι φτωχές χώρες θα χρεοκοπούν, κινδυνεύοντας να συμπαρασύρουν την παγκόσμια οικονομία σε νέα ύφεση και η εμμονή να χρησιμοποιείται το επιτόκιο κατά του πληθωρισμού όταν πασιφανώς είναι το λάθος όπλο, σίγουρα θα μας ρίξει στην δίνη μίας νέας οικονομικής κατάρρευσης.

Από οικονομικής πλευράς, το κρίσιμο ερώτημα είναι «σε ποιο επίπεδο το επιτόκιο μπορεί και να ελέγξει τον πληθωρισμό και να αποφύγει την ύφεση;» Επειδή απάντηση δεν υπάρχει – ότι και να λένε οι μονεταριστές—η πιθανότητα είναι ότι όταν τα επιτόκια καταφέρουν να τιθασεύσουν τον πληθωρισμό, η παγκόσμια οικονομία θα είναι τυχερή αν θα βρεθεί σε ύφεση όχι χειρότερη απ’ αυτήν του 2008/9.

Από την πολιτική πλευρά, το ερώτημα είναι «αν η ύφεση θα υποσκάψει τα θεμέλια της δημοκρατίας και θα αναδείξει τα δήθεν καλά του αυταρχισμού;» Επειδή η απάντηση είναι θετική, ας προετοιμαστούμε για την περαιτέρω υποχώρηση της δημοκρατίας ανά τον κόσμο.

Το δικό μας χωριό, η «ύβρις» θα είναι να πιστέψουμε ότι θα διανύσουμε την κρίση χωρίς κόστος. Για τρία χρόνια η κυβέρνηση έκανε μαγικά που έπιαναν. Το κρίσιμο ερώτημα είναι αν θα κατανοήσουμε ως κοινωνία ότι υπάρχουν όρια που καμία κυβέρνηση, κανένα κράτος δεν μπορεί να υπερβεί, οπότε να μην παρασυρθούμε από τις Σειρήνες των δήθεν εύκολων, δήθεν ανέξοδων, δήθεν «για όλους» λύσεων.

Το 2015 ας μην φεύγει από τις μνήμες μας.

Διαβάστε επίσης

Η ενέργεια είναι μέρος μόνο του ευρωπαϊκού προβλήματος