Περιορισμένος ρεαλισμός σε περιορισμένη ορατότητα

Το σχέδιο για τον προϋπολογισμό του 2023 δείχνει με σαφήνεια την προσπάθεια της κυβέρνησης να αποφύγει την επιστροφή στον «θεσμό» του δημοσιονομικού ξεχαρβαλώματος στην χρονιά των εκλογών. Το σχέδιο προβλέπει πρόσθετες δαπάνες στο πλαίσιο των ανακοινώσεων του πρωθυπουργού στην Θεσσαλονίκη και τίποτα περισσότερο.

Το μεγάλο ερώτημα αφορά τον ρεαλισμό του σχεδίου.

Το ερώτημα δεν αμφισβητεί ούτε την πρόθεση ούτε τα νούμερα. Με τα σημερινά δεδομένα, το σχέδιο απεικονίσει την αναμενόμενη πραγματικότητα. Τα μη αναμενόμενα δεν μπορούν να συνυπολογιστούν. Ναι, θα ακολουθήσουν κι άλλες αυξήσεις επιτοκίων, τώρα που η Ευρώπη –μέσω της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ)—υπέκυψε κι αυτή στην επιρροή των γερακιών. Το πότε και το πόσο είναι άγνωστο. Εικασίες μπορεί να γίνουν, αλλά με εικασίες δεν κτίζεται προϋπολογισμός. Το Υπουργείο ήταν υποχρεωμένο να λάβει υπόψη του εκείνα τα γεγονότα που γνωρίζει. Από και πέρα, είναι …ρουλέτα: που θα κάτσει η μπίλια.

Η στόχευση για πλεόνασμα, έστω και από 0,5% έως 1% του ΑΕΠ, πάντως, δείχνει την έκταση στην οποία η ενεργειακή κρίση έχει ανατρέψει νόμους και κανόνες. Σε άλλες εποχές, οι οικονομολόγοι θα συμβούλευαν και οι πολιτικοί μάλλον θα υιοθετούσαν τον στόχο να υπάρχει πλεόνασμα σε εποχή ανάπτυξης και έλλειμμα σε εποχή χαμηλής ή μηδαμινής ανάπτυξης.

Η χώρα μας, υποχρεώνεται να παίξει άλλο παιγνίδι, όμως, διότι οι αγορές δεν λειτουργούν με μακρόχρονη αλλά με βραχύχρονη προοπτική. Έτσι, φέτος, το 2022 με ανάπτυξη γύρω στον υψηλότατο ρυθμό του 6% προβλέπεται έλλειμμα της τάξης του 1,5% έως 2%, και του χρόνου, το 2023 με ανάπτυξη που με τις καλύτερες προϋποθέσεις δεν θα ξεπεράσει το 2,5%, προβλέπεται πλεόνασμα!!!

Η οικονομική ορθοδοξία ανέτρεψε τα πάντα με αυτό-αποκήρυξη. Αυτό κελεύουν οι αγορές.

Τι μας λέει αυτή η κατεύθυνση που θέτει το σχέδιο του προϋπολογισμού, λοιπόν; Απλά, ότι οφείλουμε να είμαστε προετοιμασμένοι για αρνητική στάση των αγορών απέναντι στην Ελλάδα όταν θα ανακοινωθεί νέα αύξηση των επιτοκίων. Το γεγονός ότι το μεγαλύτερο μέρος του ελληνικού χρέους είναι στα χέρια κρατικών/ευρωπαϊκών φορέων, ότι η συντριπτική πλειοψηφία των δανείων είναι σε σταθερό επιτόκιο και ότι το σύνολο του ελληνικού δημόσιου χρέους δεν φτάνει ούτε στο 1/10 του ανοίγματος που έχει μία μόνο μεγάλη τράπεζα στην αγορά των CDs, δεν φαίνεται να παίζει κάποιο ρόλο.

Οι αγορές επιλέγουν τι βλέπουν. Δεν πάσχουν από εθελοτυφλία. Αντίθετα, ενδιαφέρονται μόνο για το κέρδος. Κάνουν έτσι για χρόνια τώρα τα στραβά μάτια με τα τεράστια προβλήματα π.χ. της Deutsche Bank και της Credit Suisse, αλλά «στήνουν την Ελλάδα στον τοίχο» μόλις θεωρήσουν ότι το δημοσιονομικό μπορεί να δημιουργήσει πρόβλημα. Ποιο πρόβλημα; Ότι οι αγορές έβαλαν το λάθος στοίχημα για την χώρα και κινδυνεύουν τα παράγωγα να γυρίσουν εναντίον τους.

Πολύ σωστά το σχέδιο του προϋπολογισμού κρατά τα μπόσικα. Θέλει να έχει περιθώριο δράσης εφόσον επαληθευθούν οι χειρότερες προβλέψεις. Δυστυχώς, όπως έχουμε υπογραμμίσει όχι λίγες φορές, το σημερινό πρόβλημα με την ενέργεια μπορεί να παραπέμπει στις πετρελαϊκές κρίσεις της δεκαετίας του 1970, αλλά το πλαίσιο στο οποίο έχει εκδηλωθεί είναι ριζικά διαφορετικό.

Στην 2^η δεκαετία του 21^ου αιώνα, υπάρχει η Ε.Ε. και υπάρχουν τα εργαλεία. Η μονομερής μεταβίβαση πόρων στο εχθρικό στρατόπεδο της Ρωσίας μπορεί να μην ανακόπτεται άμεσα αλλά θα σταματήσει σύντομα—ίσως και μέσα στην επόμενη διετία, καθώς θα αναπτυχθούν εναλλακτικές πηγές προσφοράς με εκπληκτική ταχύτητα. Ταυτόχρονα, η Ε.Ε. έχει την απόλυτη δυνατότητα και να θέσει την αγορά υπό μερικό έλεγχο επιβάλλοντας πλαφόν στην τιμή του φυσικού αερίου και να βοηθήσει τα κράτη-μέλη της να μην εκτινάξουν το εθνικό δημόσιο χρέος στα ύψη, αναλαμβάνοντας η ίδια την έκδοση ευρωπαϊκού χρέους.

Στο γράμμα του προς την Επιτροπή, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης ορθά υπογράμμισε ότι είναι υπέρ της ελευθερίας των αγορών αλλά αυτή η ελευθερία δεν μπορεί να ισχύει στο ακέραιο όταν επικρατούν εξαιρετικά ανώμαλες συνθήκες.

Η εμμονή μερικών κρατών να αντιμετωπίζουν ένα πόλεμο με τις αγορές ελεύθερες ξεπερνά κάθε λογική και ανάγεται στην σφαίρα της ιδεολογικής στρέβλωσης.

Αν ο προϋπολογισμός του 2023 εκτελεστεί όπως προβλέπει το σχέδιο, θα πρόκειται για μεγάλη ανατροπή. Σε πολύ απλό επίπεδο και με δεδομένη την εξάρτηση της χώρας μας από τον τουρισμό,  η ανάπτυξη που προβλέπει δεν συνάδει με τις  διεθνείς εκτιμήσεις για τον χειμώνα που έρχεται.

Τι άλλο μπορούσε να γίνει, όμως, εκτός από την διατήρηση της αισιοδοξίας και την πίστη στην ανθεκτικότητα ορισμένων κλάδων της οικονομίας μας;  Η κυβέρνηση απέδειξε ότι τιμά τον θεσμικό της ρόλο.

Διαβάστε επίσης

Μέρα-μέρα μεγεθύνονται οι κίνδυνοι