Κώστας Τσόκλης: Η τύφλωση του μεγαλείου

Τα «ασημικά» σε διατίμηση, τα εκατομμύρια χωρίς αντίκρισμα και μια ιστορία χωρίς τέλος

Ιούνιος του 2012 στην Σπιναλόγκα. Τα καραβάκια από την Πλάκα απέναντι, πηγαινοέρχονται γεμάτα κόσμο, θορυβώδεις άντρες και γυναίκες, που όλοι χαιρετιούνται μεταξύ τους, γιατί όλοι γνωρίζονται -κοσμικοί γαρ οι πάντες και ελάχιστοι οι πραγματικοί φιλότεχνοι- και όλοι μαζί μένουν έκθαμβοι από έναν γιγαντιαίο καθρεφτίζοντα σταυρό, που έχει κρεμαστεί πάνω απ’ το λιμανάκι στα βράχια του νησιού.

Είναι ο «Εκρηγνυόμενος σταυρός» του Κώστα Τσόκλη, μέρος του έργου, που εμπνεύστηκε από τη δραματική ιστορία των ανθρώπων της Σπιναλόγκας.

Μάλιστα. Πέρασαν μήνες και τέλειωσε η έκθεση, μπήκε ο καινούργιος χρόνος, αλλά ο σταυρός με τους καθρέφτες εκεί. Ως απειλή, πάνω απ’ τα κεφάλια των ανθρώπων, αφού η κατασκευή δεν άντεχε πλέον. Θέμα χρόνου η πτώση.

Κι όχι μόνον αυτό, ο σταυρός πια… έβγαζε μάτι αστραποβολώντας πάνω στο σεπτό μνημείο. Μάχη δόθηκε ώσπου να κατεβεί, με τον Τσόκλη να έχει ξεσηκώσει τον κόσμο, φωνάζοντας για βανδαλισμό στο έργο του. «… χτυπάει το τηλέφωνο και είναι ο Τζαβάρας, υφυπουργός Πολιτισμού τότε. Ακούω ένα άνθρωπο σαν βλάχο, σαν χασάπη να μου λέει ”κ. Τσόκλη, τι είμαι εγώ μπροστά σας, ένα τίποτα, ο Σταυρός θα μείνει εκεί, απλά δεν μπορούμε να σας δώσουμε λεφτά”, ξέρεις του κώλου…», είχε ισχυριστεί τότε σε μία συνέντευξή του (άγνωστο όμως, αν όντως ο υφυπουργός είχε υποσχεθεί κάτι τέτοιο, αφού το έργο κατέβηκε την επομένη…).

Η μικρή αυτή ιστορία σκοπό έχει να παρουσιάσει την έπαρση και τον εγωκεντρισμό του ανθρώπου -και όχι τη βωμολοχία του, αυτή είναι γνωστή σε όσους τον ξέρουν- και την απόλυτη αδιαφορία του για οτιδήποτε άλλο πλην του εαυτού του, που είναι πιστός στο δόγμα του «εγώ είμαι και κανένας άλλος». Κι αν κάποιοι μπορεί να αμφέβαλλαν ακόμη, ήρθε ο ίδιος να τους διαψεύσει, με αυτές τις λίγες λέξεις, που όλοι ακούσαμε πριν λίγες δυο μέρες, μένοντας με το στόμα ανοιχτό μπροστά για τη σκληρότητα και την εγωπάθειά του:

«Δηλαδή, ένα μωρό παιδί το θεωρούμε άξιο να ζήσει, αλλά δεν ξέρουμε αν είναι βόδι όρθιο ή είναι άνθρωπος που έχει μια αξία… Εγώ, αν ήταν να σώσω έναν άνθρωπο στην ηλικία μου, που ζει ακόμα και δεν τα ‘χει χάσει, παρά ένα παιδί που δεν ξέρω τι θα γίνει, θα ‘σωζα τον γέροντα, γιατί να το ρισκάρω, ο άλλος είναι μια πραγματική αξία αναγνωρισμένη»…

Και μαζί μ’ αυτά ήρθε κι η ιστορία για μία κυρά-Μαρία, αφού «Με ποιο δικαίωμα σκοτώνεις τον Πικάσο για να ζήσει η κυρά-Μαρία; Μα χίλιες φορές ας σκοτώσω την κυρά-Μαρία, αν χρειαστεί. Βεβαίως εγώ και η κυρά- Μαρία θέλω να ζήσει, αλλά αν μπει το πρόβλημα δεν θα σκεφτώ αν η κυρά-Μαρία είναι 17 χρονών και ο Πικάσο είναι 84». Στα όρια μιας φασιστικής λογικής, της υπεροχής δηλαδή και της ανωτερότητας μιας τάξης προνομιούχων όλα αυτά.

Και αδυνατεί κανείς να αντιληφθεί, πώς είναι δυνατόν να εκστομίζονται αλλά και να αναμένουν ανταπόκριση. Γιατί εκτός από κλασικός προβοκάτορας, έργω και λόγω, ο Τσόκλης επιζητεί διακαώς και το έχει αποδείξει, χρόνια τώρα, την επιβεβαίωση πάση θυσία. Οπαδούς αναζητεί κάθε φορά με τέτοιου είδους «αιρετικές», υποτίθεται δηλώσεις, αφού όπως ισχυρίζεται μόνον αυτός τολμά να πει τα πράγματα με τ΄ όνομά τους, εκεί που όλοι οι άλλοι δειλιάζουν.

Προφανέστατα όμως δεν έχει αντιληφθεί, ότι η παιδοφιλία αίφνης ή ο βιασμός δεν είναι αποδεκτά από την κοινωνία, όχι μόνον από το φόβο των νόμων και της τιμωρίας, αλλά κυρίως, γιατί η ανθρώπινη εξέλιξη μέσα στα χιλιάδες χρόνια ιστορίας και πολιτισμού τα έχει αποβάλλει από πάνω της. Η επιστροφή έτσι, στη ζωώδη κατάσταση της ανθρωπότητας, όσο κι αν υπάρχουν κάποιοι, που ρέπουν προς αυτήν είναι καταδικαστέα και αηδιαστική.

«Πολλές φορές με ρωτήσανε τι σημαίνει αυτή η υπόθεση του παιδιού. Όλοι ξέρουμε τι σημαίνει», είχε πει σε μία συνέντευξή του σοκάροντας για μια ακόμη φορά με τις εξωφρενικές δηλώσεις του. «Συμβαίνει ότι εμείς είμαστε άνδρες μιας κάποιας ηλικίας και σημαίνει ότι υφιστάμεθα τη γοητεία του ξυπνήματος της νεότητος και θα θέλαμε να μετέχουμε σ’ αυτό και ξέρουμε όλοι ότι δεν επιτρέπεται, ξέρουμε ότι κινδυνεύουμε να τιμωρηθούμε. Για αυτό όμως η επιθυμία μας υπάρχει και παραμένει…».

Ή ακόμη, όταν έλεγε τη γνώμη του για τους βιαστές: «Δεν καταλαβαίνω γιατί ο βιαστής είναι πιο κακός από την κοπέλα που προκαλεί. Εγώ νομίζω ότι τη βία τη ζητάει η ίδια. Θέλει να τη βιάσουν. Δεν καταλαβαίνω γιατί η αστυνομία πιάνει τον άνθρωπο και τον βάζει μέσα και δεν βάζει εκείνη που τον προκαλεί. ….Αυτό που η φύση έπλασε προκλητικό, να το χαρείς, να το γευτείς».

Κάποιες απόψεις πράγματι μπορεί να «συγχωρηθούν» καλλιτεχνική αδεία σε έναν δημιουργό, άλλες όμως, άφεση δεν επιδέχονται. Κι έχει ενδιαφέρον πάντως, ότι κάθε φορά, μετά τον θόρυβο που προκαλείται, ο ίδιος επανέρχεται για να επανορθώσει, θεωρώντας ότι τα λόγια του παρερμηνεύονται. Μια απόδειξη ακόμη της τύφλωσης του μεγαλείου, αφού κατά τον ίδιον όλοι οι άλλοι είναι υποδεέστεροι και ανίκανοι να αντιληφθούν τα υψηλά του νοήματα.

Πώς να παρερμηνευθούν όμως δηλώσεις, όπως «Οι Έλληνες δυστυχώς δεν έχουμε παράδοση, ούτε παρελθόν, εκτός και αν μιλήσουμε πάλι για 2500 χρόνια πριν. Ένας μπάσταρδος λαός είμαστε που τον έχουν απαυτώσει οι Τούρκοι, οι Αλβανοί και κολακεύεται ότι έχει σχέση με τον Περικλή». Ή «Περισσότερη καταστροφή δεν έκαναν οι Έλληνες αρχαιολόγοι που ξήλωσαν τις Καρυάτιδες και τις μετέφεραν στο Μουσείο; Με το παλούκι πάνω στο κεφάλι, κάθονται σαν μαλακισμένες. Επιπλέον δεν έχουν καμία αξία σαν αγάλματα, στην Αίγυπτο αν πας, θα δεις χιλιάδες τέτοια».

Ανατρεπτικός, αιρετικός, τολμηρός επιβάλλεται να είναι ο καλλιτέχνης, αλλά στο έργο του. Κι ο Κώστας Τσόκλης είναι. Τα υπόλοιπα….