Ήταν στα 1975, όταν μία ιστορικής σημασίας διοργάνωση για την ελληνική τέχνη λάμβανε χώρα στο Λονδίνο φέρνοντας τα μεγαλύτερα ονόματα των ελλήνων εικαστικών στο αγγλικό και διεθνές κοινό. Ο Ελληνικός Μήνας στο Λονδίνο (Greek Month in London), που πραγματοποιήθηκε από τις 4 Νοεμβρίου έως τις 4 Δεκεμβρίου εκείνης της χρονιάς υπήρξε πραγματικά –όπως αναφερόταν τότε και στα κείμενα – «η παρουσίαση μιας εικόνας του πολιτιστικού δυναμικού της Ελλάδας, με αναφορά και στις πηγές εκείνες του παρελθόντος, που εξακολουθούν και επηρεάζουν, με τον ένα ή τον άλλον τρόπο, την πνευματική δημιουργία γενικότερα στον ελληνικό χώρο».

Η χώρα άλλωστε, μόλις έβγαινε από μία καταστροφική δικτατορία και η ελληνική τέχνη παρουσιαζόταν για πρώτη φορά οργανωμένα, μετά από αυτήν την περιπέτεια, εκτός συνόρων. Σήμερα πενήντα ακριβώς χρόνια μετά, το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης ανακαλεί και επανεξετάζει το σημαντικό εκείνο γεγονός, που περιελάμβανε δύο παράλληλες εκθέσεις και άλλες εκδηλώσεις οργανώνοντας μία «δοκιμιακή» έκθεση έργων και ντοκουμέντων, που εγκαινιάζεται στις 8 Νοεμβρίου με τίτλο «Ελληνικός μήνας στο Λονδίνο: 50 χρόνια μετά – Η καλλιτεχνική πρωτοπορία εκτός συνόρων».

1

Η έκθεση περιλαμβάνει χαρακτηριστικά έργα των καλλιτεχνών που συμμετείχαν τότε στην διοργάνωση, έργα των Στήβεν Αντωνάκου, Βλάση Κανιάρη, Χρύσας , Γιάννη Κουνέλλη, Παύλου, Λουκά Σαμαρά, Τάκη και Κώστα Τσόκλη, προερχόμενα από τις συλλογές του ΕΜΣΤ, καθώς και από άλλες ελληνικές. Κοινό στοιχείο τους, ότι κινούνται στο ίδιο ύφος με εκείνα τα έργα, που είχαν παρουσιαστεί στο Λονδίνο, το 1975.

O Takis, o Χρήστος Ιωακειμίδης και ο Αλέξανδρος Ιόλας στην έκθεση «Οκτώ καλλιτέχνες, οκτώ αντιλήψεις, οκτώ Έλληνες» στο ICA στο Λονδίνο
O Takis, o Χρήστος Ιωακειμίδης και ο Αλέξανδρος Ιόλας στην έκθεση «Οκτώ καλλιτέχνες, οκτώ αντιλήψεις, οκτώ Έλληνες» στο ICA στο Λονδίνο

Οι ζωγράφοι του 20ού αιώνα

Η έκθεση όμως, συνιστά παράλληλα και μία αναφορά στον διεθνώς αναγνωρισμένο επιμελητή Χρήστο Ιωακειμίδη (1932–2017), οποίος μαζί με τον βρετανό ιστορικό τέχνης Νόρμαν Ρόζενταλ είχαν αναλάβει τότε την επιμέλεια της διοργάνωσης του Λονδίνου. Μάλιστα η σημερινή επιμελήτρια Πολύνα Κοσμαδάκη μέσα από τις συζητήσεις της με τον Χρήστο Ιωακειμίδη πριν τον θάνατό του και με πρωτότυπο αρχειακό υλικό, το οποίο για πρώτη φορά παρουσιάζεται στο ευρύ κοινό, επιχειρεί να αναδείξει τόσο την σημασία της επιμελητικής ματιάς των δύο -Ιωακειμίδη και Ρόζενταλ- για τη σύσταση μιας κατηγορίας «ελληνικής πρωτοποριακής τέχνης» όσο και τον ρόλο των εκθέσεων στην πολιτική συζήτηση περί στρατευμένης δημιουργίας αμέσως μετά την πτώση της χούντας.

«Τέσσερις ζωγράφοι της Ελλάδος του 20ού αιώνα» ήταν ο τίτλος της πρώτης έκθεσης, που πραγματοποιήθηκε στην γκαλερί Wildenstein και παρουσίαζε έργα τεσσάρων από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του «ελληνοκεντρικού μοντερνισμού». Τον Θεόφιλο, τον Φώτη Κόντογλου , τον Νίκο Χατζηκυριάκο-Γκίκα και τον Γιάννη Τσαρούχη.

Το εξώφυλλο του ICA Quarterly με την αναφορά στον Ελληνικό Μήνα
Το εξώφυλλο του ICA Quarterly με την αναφορά στον Ελληνικό Μήνα

Ενώ η δεύτερη, στην οποία εστιάζει τώρα το ΕΜΣΤ, με τίτλο «Οκτώ καλλιτέχνες, οκτώ αντιλήψεις, οκτώ Έλληνες» είχε γίνει στο Ινστιτούτο Σύγχρονων Τεχνών (ICA) και παρουσίαζε έργα σύγχρονων καλλιτεχνών, οι περισσότεροι των οποίων ανήκαν στους Έλληνες της Διασποράς. Όπως τόνιζαν τότε οι δύο επιμελητές στο προλογικό τους σημείωμα στον κατάλογο της έκθεσης, ήταν η πρώτη φορά, που είχαν συσχετισθεί αυτές οι δύο ομάδες διακεκριμένων (εντός και εκτός Ελλάδος) καλλιτεχνών.

.Το «Κουτσό» του Βλάση Κανιάρη στην έκθεση «Οκτώ καλλιτέχνες, οκτώ αντιλήψεις, οκτώ Έλληνες» στο ICA, Λονδίνο
.Το «Κουτσό» του Βλάση Κανιάρη στην έκθεση «Οκτώ καλλιτέχνες, οκτώ αντιλήψεις, οκτώ Έλληνες» στο ICA, Λονδίνο

Ο έξω κόσμος

Η σχέση των ελλήνων καλλιτεχνών με τον Ευρωπαϊκό πολιτισμό της εποχής τους, αμέσως μετά την πτώση της δικτατορίας ήταν ακριβώς το επιμελητικό πλαίσιο, όπως περιγράφεται στα κείμενα των συνοδευτικών καταλόγων. Άλλα ζητήματα που έθεταν οι επιμελητές ήταν η ιδιαίτερη πολιτιστική φυσιογνωμία της Ελλάδας, η αντιπαράθεσή της με τον «έξω κόσμο», η αγάπη και η συναίσθηση της ελληνικής πραγματικότητας, το ελληνικό παράδοξο του ένδοξου παρελθόντος και της σύγχρονης περιφερειακής θέσης της χώρας, η αντιπαραβολή δύο διαφορετικών γενεών με αντίστοιχα, ωστόσο, προβλήματα, καθώς και η συνείδηση της εθνικής ταυτότητας.

Χρήστος Ιωακειμίδης, Νόρμαν Ρόζενταλ, Στήβεν Αντωνάκος και Ρόλαντ Πένροουζ στα εγκαίνια του Ελληνικού Μήνα στο Λονδίνο
Χρήστος Ιωακειμίδης, Νόρμαν Ρόζενταλ, Στήβεν Αντωνάκος και Ρόλαντ Πένροουζ στα εγκαίνια του Ελληνικού Μήνα στο Λονδίνο

Ο Ελληνικός Μήνας ήταν μία πρωτοβουλία του Γραφείου Τύπου της Ελληνικής Πρεσβείας στο Λονδίνο, με την υποστήριξη του National Trust for Greece ενώ περιελάμβανε και διάφορες άλλες εκφάνσεις τα καλλιτεχνικής δραστηριότητας της Ελλάδας τότε. Υπήρχε έτσι, Εβδομάδα Ελληνικού Κινηματογράφου με προβολές ταινιών του Νίκου Κούνδουρου, του Μιχάλη Κακογιάννη, του Θόδωρου Αγγελόπουλου και άλλων, βραδιές χορού, μουσικής και ποίησης, εκθέσεις αφιερωμένες στον Γιώργο Σεφέρη, στα αντιστασιακά έντυπα της επταετίας, στους σύγχρονους έλληνες συγγραφείς κλπ.

Info

Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης: Λεωφ. Καλλιρρόης και Φραντζή
Έκθεση: «Ελληνικός μήνας στο Λονδίνο: 50 χρόνια μετά – Η καλλιτεχνική πρωτοπορία εκτός συνόρων»
Εγκαίνια: 8 Νοεμβρίου

 

Διαβάστε επίσης 

Πέθανε στα 93 της χρόνια η ηθοποιός Προυνέλα Σκέιλς, γνωστή από την κωμική σειρά “Fawlty Towers”

Ο Άγνωστος Στρατιώτης: Μνήμη, σύμβολο και η διαχρονική ιστορία ενός εθνικού μνημείου

Η καρφίτσα ενός αυτοκράτορα και μια δραματική ήττα – Μία δημοπρασία με ιστορία