Χρέος και δημοσιονομική πολιτική: Η θηλειά από το παρελθόν

Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία του ΔΝΤ για το 2020, το παγκόσμιο χρέος εκτινάχτηκε στα $226 τρις. και έφτασε το 256% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Το 50% της αύξησης οφείλεται στην αύξηση του δημόσιου χρέους (δανεισμός κυβερνήσεων) που ανέρχεται πλέον στο 100% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Από την άνοδο των $28 τρις. οι αναπτυγμένες χώρες κάλυψαν το 90%.

Ειδικά για τις αναπτυγμένες οικονομίες το δημόσιο χρέος αυξήθηκε από το 70% του ΑΕΠ τους το 2007 στο 124% το 2020. Η Κίνα, από μόνη της κάλυψε το 29% της αύξησης στο παγκόσμιο δημόσιο χρέος.

Το ιδιωτικό χρέος των αναπτυγμένων χωρών αυξήθηκε από το 164% του ΑΕΠ στο 178%.

Αυτά για το 2020. Οι πιο πρόσφατες εκτιμήσεις για το 2021 φέρουν το παγκόσμιο χρέος να ανέλθει από  $281 τρις. σε $296 τρις. –αλλά τα μεγέθη αυτά βασίζονται σε διαφορετική βάση δεδομένων από αυτή που χρησιμοποιεί το ΔΝΤ.

Η χώρα μας συμμετέχει σ’ αυτό το αναπόφευκτο γαϊτανάκι, καθώς η συλλογική προσπάθεια όλων των κρατών επικεντρώθηκε στην στήριξη επιχειρήσεων και νοικοκυριών.

Η επόμενη ημέρα, όμως, δεν θα αργήσει καθώς ο φόβος του πληθωρισμού εξαπλώνεται. Είναι πολύ πιθανό ότι οι ΗΠΑ θα είναι οι πρώτες που θα αναγκαστούν να ξεκινήσουν την σταδιακή απόσυρση των μέτρων – ουσιαστικά την αγορά ομολόγων από την κεντρική τράπεζα–  και την ανακοίνωση για αυξήσεις επιτοκίων τον επόμενο χρόνο, καθώς έχουν δώσει την μεγαλύτερη δημοσιονομική ώθηση και τώρα αντιμετωπίζει τον υψηλότερο πληθωρισμό.

Το γεγονός ότι οι πληθωριστικές πιέσεις προέρχονται πρωταρχικά από την πλευρά της παραγωγής και όχι από την πλευρά της ζήτησης δεν φαίνεται να πτοεί την κρατούσα νομισματική θεώρηση. Η θεωρία ότι οι προσδοκίες για τον πληθωρισμό καθορίζουν την αύξηση των τιμών καλά κρατεί και η απογαλάκτιση αργεί να έρθει.

Το ερώτημα για την πολιτική που θα ακολουθήσει η Ευρωπαϊκής Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) ως προς την Ελλάδα – καθώς μέχρι τώρα αγόραζε τα ομόλογα μας κατ’ εξαίρεση—θα απαντηθεί ίσως άμεσα. Μόλις λήξει η διήμερη συνεδρίαση. Ίσως και όχι.

Είναι γεγονός, όμως, ότι η Ελλάδα έχει δύσκολο δρόμο μπροστά της. Όλα τα πέτρινα χρόνια των μνημονίων δεν καταφέραμε και πολλά ως προς την μείωση του δημόσιου χρέους. Όσο για το ιδιωτικό; Απλά, οι τράπεζες το μετέφεραν από τους ισολογισμούς τους στις ειδικές εταιρείες, οι οποίες τώρα ασχημονούν πάνω στους οφειλέτες. Όποιο και να είναι το κούρεμα, η ευρύτερη πιστωτική εικόνα της χώρας δεν είναι και η αρίστη.

Μέρος του προβλήματος μπορεί να αναζητηθεί στις αποφάσεις που έλαβε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ το 2018. Τότε προτίμησε με το ένα χέρι να παίξει το καλοστημένο, λίγο πιστευτό, θέατρο του δήθεν τέλους των μνημονίων και με το άλλο να συνεχίσει την απαράδεκτη τακτική της συσσώρευσης χρημάτων στο ταμείο – εκείνα τα περίφημα 30 +, δισ. ευρώ.

Σήμερα θεωρούμε ότι αυτά τα χρήματα μας άνοιξαν τον δρόμο στις αγορές. Είναι μύθος. Αν ήταν έτσι δεν θα έπρεπε να ανησυχούμε για το πώς θα μας αντιμετωπίσει η ΕΚΤ. Ας το συνειδητοποιήσουμε: οι αγορές αγόραζαν ελληνική ομόλογα διότι εξακολουθούσαν να προσφέρουν συγκριτικά καλή απόδοση και επιπλέον γνώριζαν πως αν και όταν ήθελαν να πουλήσουν τα αγόραζε με την σειρά η ΕΚΤ.

Το 2018, η τότε κυβέρνηση θα μπορούσε να είχε διαπραγματευτεί την είσοδο της στο πρόγραμμα ECCL ή ECCL+ (Enhanced Condition Credit Line) με ή χωρίς κάλυψη κινδύνου, γεγονός όπου θα είχε προσφέρει στην Ελλάδα κάλυψη για μία διετία τουλάχιστον, δηλαδή μέχρι και το 2020, απέναντι στις αγορές και τις χρηματοπιστωτικές ανάγκες της.

Η αυξημένη επίβλεψη θα εξακολουθούσε να ισχύει – όπως ουσιαστικά και σήμερα. Είναι πολύ πιθανό, όμως, ότι με αυτές τις συνθήκες εισόδου στην κρίση της πανδημίας, ο χαρακτηρισμός των ελληνικών ομολόγων ότι δεν βρίσκονται σε επίπεδο ρίσκου που να δικαιολογεί επένδυση σ’ αυτά (investment grade) δεν θα ίσχυε έτσι κι αλλιώς – οπότε το πρόβλημα ίσως να μην είχε προκύψει σήμερα,  καθώς η χώρα επίσημα δεν θα ανήκε στην κατηγορία των «program countries”.

Περασμένα ξεχασμένα. Παραμένει, όμως, το ερώτημα: για πιο λόγο συγκέντρωσε ο ΣΥΡΙΖΑ αυτό το μεγάλο ποσό και σε τι πραγματικά χρησιμεύει σήμερα; Είναι λεφτά που λιμνάζουν. Και η θηλειά του χρέους πάντα θηλειά.

Διαβάστε επίσης

Ο Δήμος Χαϊδαρίου στην πεπατημένη της τυφλής άρνησης