Δεν γνωρίζω γιατί, όπως έγραψε χθες το mononews, ο πρόεδρος του World Economic Forum, Μπόργκε Μπρέντε (Børge Brende) είπε τα αυτονόητα και μάλιστα με πολύ φανφάρα. Εδώ και μήνες ο κόσμος βουίζει για την τριπλή φούσκα του χρέους, των κρυπτονομισμάτων και της τεχνητής νοημοσύνης, οπότε τίποτα το καινούργιο δεν πρόσθεσε. Εξάλλου, ανάμεσα σε πολλούς άλλους, η  στήλη αυτή διαπραγματεύτηκε το συγκεκριμένο θέμα στις 2/9/2025 με τίτλο «Τριπλή απειλή φούσκας: ρευστότητα, κρύπτο, ΤΝ».

Οι προϋποθέσεις και για τις τρεις φούσκες είναι σαφέστατες. Οι ιστορικές αναλογίες –π.χ., με το πετρέλαιο και τους σιδηροδρόμους για να αναφερθούμε στις πιο πρόσφατες, επίσης. Οι μνήμες δεν έχουν σβηστεί, π.χ. για την dot.com και το 2008. Απ’ όλα έχει ο μπαξές. Στην βάση αυτή θα ήταν πιο χρήσιμο για τους ανησυχούντες αναγνώστες να αναφερθούμε σε ορισμένες διαστάσεις ειδικά για την πιθανότητα να εκραγεί η  φούσκα της τεχνητής νοημοσύνης, που δεν έχουν προβληθεί εκτεταμένα.

Καταρχάς είναι σημαντικό να συνειδητοποιηθεί ότι στις ΗΠΑ αντιμετωπίζεται ήδη το δίλημμα της επιλογής ανάμεσα στον πληθωρισμό και την ανάπτυξη. Ο ρυθμός δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας μειώνεται σταδιακά, γεγονός που στηρίζει την μείωση των επιτοκίων. Ταυτόχρονα ο πληθωρισμός παραμένει πάνω από τον στόχο του 2%, ουσιαστικά πεισματικά στο 3%, γεγονός που στηρίζει την μη μείωση (αν όχι την αύξηση) των επιτοκίων. Παράλληλα, οι υψηλές επενδύσεις στην τεχνολογία έχουν μειώσει σημαντικά τις επενδύσεις σε άλλους τομείς (ένα ιδιότυπο crowding out effect) – δηλαδή «στέρησης κεφαλαίων» που εμποδίζει την πιο ισορροπημένη ανάπτυξη και συνεισφέρει στην άνοδο της διαρθρωτικής ανεργίας.

Ο καμβάς πάνω στον οποίο ζωγραφίζεται η οικονομική πολιτική είναι ήδη λίγο …μουτζουρωμένος.

Σ’ αυτήν την εικόνα πρέπει να προστεθεί το γεγονός ότι το πάρτι των αγορών στις μετοχές δεν αφορά το σύνολο της οικονομίας αλλά τις μετοχές των εταιρειών τεχνολογίας. Αν αυτές αφαιρεθούν από τους δείκτες, ο S&P π.χ., δείχνει στασιμότητα. Άλλη μία μουτζούρα λοιπόν στον καμβά.

Για να τριτώσει το κακό, τα αποτελέσματα των  χθεσινών ( 3/11) εκλογών στις ΗΠΑ ανέδειξαν το χάσμα που χωρίζει το τοπικό εμπορικό κέντρο (mall) από το εθνικό, την Wall Street από την καθημερινότητα του πολίτη, το πόσο πολύ τον απασχολεί ο πληθωρισμός και η οικονομία και πόσο λίγο η ιδεολογία. Με αναφορά στην οικονομία κέρδισαν οι δημοκρατικοί την Virginia και το New Jersey, με επίκεντρο την ανισότητα κέρδισε ο Mamdani τη Νέα Υόρκη. Το πολιτικό κέντρο των ΗΠΑ έχει δρόμο ακόμη για να βρεθεί και να σταθεροποιηθεί.

Αυτός ο τριπλά μουτζουρωμένος καμβάς δεν συνεισφέρει στην αποφυγή της φούσκας της τεχνητής νοημοσύνης, όπου οι τεράστιες επενδύσεις ($400 δις. το 2024 σε σύγκριση με λιγότερα από $50 δις. το 2016) δεν φαίνεται πως μπορούν να αποδώσουν, καθώς ο ρυθμός ανόδου των εσόδων αυτών των εταιρειών κατά γενική ομολογία δεν δικαιολογεί τις εκτιμήσεις για μελλοντικά κέρδη.

Η εικόνα περιπλέκεται από το γεγονός ότι πολλές εφαρμογές (apps) είναι άμεσα διαθέσιμες (ανοιχτός κώδικας—open code) και ιδιαίτερα στον εξαιρετικά περίπλοκο τομέα της ψηφιακής απεικόνισης είναι πολύ καλύτερες απ’ ότι αυτές που έχουν εκδώσει οι Επτά Μεγάλες Αδελφές της τεχνολογίας (τόσες ήταν και στο πετρέλαιο) με βάση τα δικά τους βασικά (fundamental) μοντέλα.

Αν προστεθούν και εξελίξεις της μορφής του deekseek, όπου ένα εξαιρετικά φτηνό εργαλείο στέκεται σχεδόν ίσο προς ίσο με τα πανάκριβα των Αδελφών, τότε η εικόνα γίνεται ακόμη πιο συγκεχυμένη και δύσκολα προβλέψιμη ως προς την εξέλιξη της.

Τέλος, δεν μπορεί να παραβλεφθεί το γεγονός ότι το μεγαλύτερο μέρος των επενδύσεων των τεχνολογικών εταιρειών είναι με δανεισμό που χαρακτηρίζεται «εκτός ισολογισμού»– καθώς αφορά  στην έκδοση ομολογιών όχι απευθείας από τις ίδιες τις εταιρείες αλλά μέσω των λεγόμενων «Οχημάτων Ειδικού Σκοπού», (Special Purpose Vehicle – SVP). Αυτό διευκολύνει μάλιστα την σύναψη ειδικών «κυκλικών συμφωνιών», όπου, π.χ., μόλις τον Σεπτέμβριο η Nvidia ανακοίνωσε πως επενδύει $100 δις. στην OpenAI , και η OpenAI ανακοίνωσε πως θα αγοράσει συστήματα Nvidia αξίας 10 gigawatts. Μπορεί αυτό να συνεπάγεται εν μέρει διάχυση ρίσκου, δεν αλλάζει πάντως το γεγονός ότι σε μία αρνητική συγκυρία και οι αγοραστές και οι πωλητές θα καταρρεύσουν.

Όταν όλοι μιλάμε για φούσκες, όταν όλες οι ενδείξεις είναι για φούσκα, όταν όλοι φοβούνται για φούσκα, πως εξηγείται η συνεχιζόμενη άνοδος των επενδύσεων και των αξιών των Αδελφών; Μία απάντηση είναι ότι το παιγνίδι έχει γίνει τόσο «χοντρό» που κανείς δεν τολμά πλέον να το εγκαταλείψει. Μία άλλη, εξίσου πιθανή, είναι ότι όλοι επενδύουν μανιακά προκειμένου να είναι ο πρώτος που θα βρει  το Ιερό Δισκοπότηρο – εκείνη την μορφή εξέλιξης της τεχνητής νοημοσύνης που θα του δώσει την απόλυτη και μόνιμη πρωτοκαθεδρία.

Αν νομίζετε ότι πάντα είναι αισιόδοξα με την τεχνητή νοημοσύνη, όπως δείχνουν οι αγορές,  κάνετε μεγάλο λάθος. Διότι, πέρα από την φούσκα ή την μη-φούσκα, η κοινωνία δεν έχει απαντήσει ποιος ελέγχει την ΤΝ, πως την ελέγχει και με αναφορά σε ποιους κανόνες όχι μόνο ελέγχου αλλά και ηθικής.

Διαβάστε επίσης

ΕΛΤΑ: Η υποκρισία της σύγκρουσης