Με το θάνατο του κληρονομούμενου ξεκινάει για τους κληρονόμους ένας αγώνας δρόμου, ώστε να καταθέσουν όλα τα απαραίτητα έγγραφα, να πληρώσουν τον φόρο κληρονομίας και να μεταγράψουν τα περιουσιακά στοιχεία. Ειδικά αν η περιουσία αποτελείται από περισσότερα ακίνητα και κληροδοτείται σε περισσότερα άτομα, τότε η διαδικασία γίνεται ακόμα πιο περίπλοκη, οπότε οι κληρονόμοι πρέπει να δράσουν έξυπνα και γρήγορα.

Τα κυριότερα σημεία που χρειάζονται προσοχή είναι η αποδοχή της κληρονομίας και η δημοσίευση της διαθήκης, ενώ βεβαίως σημαντικά είναι και τα βήματα μετά την αποδοχή, ώστε να ολοκληρωθεί η μεταβίβαση της περιουσίας.

1

Αποδοχή ή αποποίηση της κληρονομίας

Η αποδοχή της κληρονομίας μπορεί να γίνει ρητά ή σιωπηρά. Ρητά γίνεται όταν ο κληρονόμος συντάσσει συμβολαιογραφικό έγγραφο ότι την αποδέχεται, ενώ σιωπηρά γίνεται όταν παρέλθει η προθεσμία για την αποποίηση.

Συγκεκριμένα, ο κληρονόμος έχει 4 μήνες από τη στιγμή που έμαθε ότι είναι κληρονόμος, για να αποποιηθεί την κληρονομία. Αυτή η προθεσμία μπορεί να παραταθεί σε ένα έτος, αν ο θανών ή ο κληρονόμος του ήταν κάτοικοι εξωτερικού κατά τη στιγμή του θανάτου (ο πρώτος) και της γνώσης της κληρονομίας (ο δεύτερος).

Στις προθεσμίες αυτές, θα πρέπει ο κληρονόμος να καταθέσει αίτηση στο Πρωτοδικείο της περιφέρειας όπου είχε την τελευταία του κατοικία ο κληρονομούμενος, ώστε να αποποιηθεί την κληρονομία.

Αποδοχή με το ευεργέτημα της απογραφής

Πάντως, αν η αποποίηση γίνεται υπό τον φόβο χρεών, μπορεί ο κληρονόμος να αποδεχτεί την κληρονομία με το ευεργέτημα της απογραφής. Για να μην κληθεί, δηλαδή, να καλύψει τα χρέη με την προσωπική του περιουσία, δηλώνει ότι θα κληρονομήσει τα χρέη μόνο μέχρι το ύψος της περιουσίας του κληρονομούμενου. Αυτή η δήλωση γίνεται στις ίδιες προθεσμίες και στο ίδιο δικαστήριο με την αποποίηση.

Ωστόσο, το ευεργέτημα της απογραφής χρειάζεται μεγάλη προσοχή, ώστε να μη χαθεί, κάτι που μπορεί να συμβεί αν δεν γίνει απογραφή της περιουσίας. Συγκεκριμένα, μετά τη δήλωση για αποδοχή με το ευεργέτημα της απογραφής, ο κληρονόμος έχει 4 μήνες προθεσμία, για να συντάξει απογραφή της κληρονομιαίας περιουσίας, ώστε να συγκεκριμενοποιηθεί το ενεργητικό της και να γίνει φανερό ποια και πόσα χρέη μπορούν να καλυφθούν από αυτό.

Η απογραφή γίνεται από εμπειρογνώμονες και συμβολαιογράφο που ορίζει το δικαστήριο. Αν, όμως, η διαδικασία, η οποία είναι αρκετά περίπλοκη, δεν ολοκληρωθεί εντός τεσσάρων μηνών, τότε ο κληρονόμος χάνει το ευεργέτημα της απογραφής και κληρονομεί την περιουσία κανονικά. Με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την κάλυψη των χρεών από την προσωπική του περιουσία.

Η διαδικασία όταν υπάρχει διαθήκη

Όταν υπάρχει διαθήκη, πολλοί κληρονόμοι ανησυχούν ότι η διαδικασία γίνεται πιο πολύπλοκη, καθώς απαιτείται ένα επιπλέον βήμα: Η δημοσίευσή της στο Πρωτοδικείο της κατοικίας του κληρονομούμενου.

Η δημοσίευση της διαθήκης δεν συνεπάγεται αποδοχή της κληρονομίας. Από τη στιγμή της δημοσίευσης ξεκινάει η προθεσμία των 4 μηνών για την αποποίηση. Αν περάσει άπρακτη, επέρχεται σιωπηρή αποδοχή, αλλά φυσικά ο κληρονόμος μπορεί να κάνει τη διαδικασία που προαναφέρθηκε και να αποδεχθεί ρητά την κληρονομία με συμβολαιογραφικό έγγραφο.

Πάντως, το να υπάρχει διαθήκη είναι μια θετική εξέλιξη, αφού με αυτή ξεκαθαρίζονται τα κληρονομικά μερίδια των κληρονομούμενων. Χωρίς διαθήκη, για παράδειγμα, αν ο κληρονομούμενος είχε δύο παιδιά και δύο ακίνητα, θα βρεθεί το κάθε παιδί να έχει εξ αδιαιρέτου κυριότητα κατά 50% σε κάθε ακίνητο και θα πρέπει μετά την αποδοχή και μεταγραφή της κληρονομίας να συμφωνήσουν τα αδέρφια για αμοιβαία μεταβίβαση των ποσοστών τους (οπότε θα απαιτείται πάλι συμβολαιογραφικό έγγραφο και μεταγραφή του).

Η μόνη περίπτωση να μην ανακύψει αυτό το πρόβλημα, ακόμα και αν δεν υπάρχει διαθήκη, είναι με τη νέμηση ανιόντος. Πρόκειται για τη διανομή της περιουσίας του γονέα στα παιδιά ή στα εγγόνια του, ώστε να γνωρίζει το καθένα τι θα πάρει μετά το θάνατό του. Αν δεν έχει γίνει αυτό και δεν υπάρχει διαθήκη, τότε η κατάσταση γίνεται αρκετά περιπλοκότερη.

Τι ισχύει με τη νόμιμη μοίρα

Εφόσον υπάρχει διαθήκη, θα πρέπει να τύχει ιδιαίτερης προσοχής η νόμιμη μοίρα και αν αυτή τυχόν προσβάλλεται με τις διατάξεις της διαθήκης.

Το αναγκαστικό μερίδιο είναι το μισό από αυτό που θα κληρονομούσαν οι κληρονόμοι, αν δεν υπήρχε διαθήκη. Με λίγα λόγια:

-Αν υπάρχουν παιδιά: Ο/η σύζυγος θα κληρονομούσε το1/4 της περιουσίας και τα παιδιά τα 3/4. Επομένως, η νόμιμη μοίρα είναι 1/8 για τον/την σύζυγο και 3/8 για τα παιδιά. Κάθε παιδί δικαιούται να λάβει ίσο μερίδιο από τη νόμιμη μοίρα μοιρασμένο με τα αδέρφια του.

-Αν δεν υπάρχουν παιδιά: Ο/η σύζυγος θα κληρονομούσε τη μισή περιουσία και οι γονείς την άλλη μισή. Επομένως, η νόμιμη μοίρα είναι 1/4 για τον/την σύζυγο και 1/4 για τους γονείς του θανόντος.

Επομένως, αν υπάρχει διαθήκη, η οποία δεν αποδίδει στους παραπάνω κληρονόμους το ποσοστό που δικαιούνται, είναι άκυρη κατά αυτό το μέρος και ο νόμιμος μεριδούχος αποκτά μέρος της περιουσίας κατά το ποσοστό της νόμιμης μοίρας, έχοντας το δικαίωμα να ασκήσει αγωγή κατά των υπόλοιπων κληρονόμων που προσβάλλουν το μερίδιό του.

Καλό είναι, λοιπόν, να συνταχθεί συμβολαιογραφικό έγγραφο αποδοχής της κληρονομίας με βάση τα ποσοστά που δικαιούται κάθε κληρονόμος (μαζί και ο νόμιμος μεριδούχος), ώστε να μην εμπλακούν αργότερα σε δικαστικές περιπέτειες.

Τι συνεπάγεται η αποδοχή της κληρονομίας

Με την αποδοχή της κληρονομίας, η συμβολαιογραφική της πράξη μεταγράφεται στο αρμόδιο Υποθηκοφυλακείο ή στο Κτηματολόγιο. Επιπλέον, πρέπει να πληρωθεί στην αρμόδια ΔΟΥ ο φόρος κληρονομίας.

Με αυτόν τον τρόπο ολοκληρώνεται η μεταβίβαση της περιουσίας και οι κληρονόμοι θα πρέπει να υποβάλουν φορολογική  δήλωση Ε9, στην οποία θα αναγράφονται τα ακίνητα που κληρονόμησαν.

Διαβάστε επίσης

Μπορώ να μεταβιβάσω ακίνητο σε συγγενή για να αποφύγω τον πλειστηριασμό; Προϋποθέσεις και πότε είναι ποινικό αδίκημα

Η Ελλάδα παραπέμπεται στο ευρωπαϊκό δικαστήριο για τα μεταχειρισμένα αυτοκίνητα: Τι θα σημάνει για την αγορά η καταδίκη της

Η κρυφή παγίδα στην αγορά ακινήτου: Πώς ο αγοραστής μπορεί να καταλήξει υπεύθυνος για τα χρέη του πωλητή