Ποιοι και γιατί βλέπουν κίνδυνο για τις τιτλοποιήσεις των ελληνικών τραπεζών

Πριν ξεσπάσει η πανδημία, τόσο οι ιταλικές όσο και οι ελληνικές τράπεζες εναπόθεταν τις ελπίδες τους στις τιτλοποιήσεις για να ξεφύγουν από τα τοξικά δάνεια των δισεκατομμυρίων ευρώ που συσσώρευσαν κατά τη διάρκεια του τελευταίου πιστωτικού κύκλου. Ωστόσο, οι δύο χώρες μπορεί τώρα να ακολουθήσουν αποκλίνουσες πορείες σε ό,τι αφορά τα «κόκκινα» δάνεια.

Η διαδικασία της τιτλοποίησης φαίνεται ότι θα παραμείνει μια βιώσιμη λύση για τις ιταλικές τράπεζες που προσπαθούν να εξυγιάνουν τους ισολογισμούς τους μόλις υποχωρήσει το αρχικό σοκ της επιδημίας, λένε οι αναλυτές. Αλλά για την Ελλάδα η εικόνα είναι πιο περίπλοκη.

Και οι δύο χώρες μπήκαν στην τρέχουσα κρίση με δύο από τα υψηλότερα επίπεδα «κόκκινων» δανείων στην Ευρώπη, στα 110 δισεκατομμύρια ευρώ και στα 70 δισεκατομμύρια ευρώ αντίστοιχα, στο τέλος του 2019. Και αυτήν τη στιγμή, πέραν αυτού, είναι πιθανό να δουν να «γεννιούνται» και νέα «κόκκινα» δάνεια, λόγω των οικονομικών προβλημάτων που προκάλεσε στους δανειολήπτες η πανδημία.

Επομένως, είναι προς το συμφέρον όλων των μερών, συμπεριλαμβανομένων των ρυθμιστικών Αρχών, οι τράπεζες να έχουν στο τραπέζι σειρά επιλογών για την αντιμετώπιση των «κόκκινων» δανείων, συμπεριλαμβανομένης της τιτλοποίησης, τονίζει ο Alessio Pignataro, επικεφαλής του τμήματος μη εξυπηρετούμενων δανείων της DBRS Morningstar, στην S&P Global Market Intelligence.

Το σχέδιο GACS

Η ιταλική κυβέρνηση ενθαρρύνει ενεργά τις τράπεζες να χρησιμοποιούν την τιτλοποίηση ως μέσον για τη μείωση των «κόκκινων» δανείων από το 2016, όταν και εισήγαγε το σχέδιο Garanzia sulla Cartolarizzazione delle Sofferenze (GACS). Σύμφωνα με αυτό, οι τράπεζες μπορούν να κάνουν χρήση μιας υποστηριζόμενης από το κράτος εγγύησης για το λιγότερο επικίνδυνο τμήμα του τιτλοποιημένου χρέους τους.

Στο πλαίσιο του καθεστώτος αυτού, το 2019 τιτλοποιήθηκαν περίπου 23,7 δισεκατομμύρια ευρώ μη εξυπηρετούμενων δανείων και άλλα 47,8 δισεκατομμύρια ευρώ το 2018. Και ναι μεν ορισμένοι αναλυτές θεωρούν ότι το κύμα τιτλοποίησης της Ιταλίας κορυφώθηκε το 2018, αλλά λένε ότι το GACS, το οποίο παρατάθηκε μέχρι τον Μάιο του 2021, παραμένει ένα χρήσιμο εργαλείο για τράπεζες.

«Πιστεύουμε ότι η τιτλοποίηση θα συνεχίσει να παίζει σημαντικό ρόλο στην απομόχλευση των τραπεζών», δηλώνει ο David Bergman, γενικός διευθυντής και επικεφαλής του τμήματος δομημένων χρηματοπιστωτικών προϊόντων της Scope Ratings, προσθέτοντας ότι ένα κύμα νέων πτωχεύσεων θα μπορούσε να επιταχύνει τον ρυθμό των deals το 2021. Ο ρυθμός των τιτλοποιήσεων στην Ιταλία αναμένεται να μειωθεί από 50% έως 70% το 2020, καθώς οι τράπεζες έχουν αναστείλει τα σχέδια απομόχλευσης μέχρι να βελτιωθούν οι συνθήκες στην αγορά, σύμφωνα με σημείωμα της Scope Ratings στις 28 Απριλίου. Σύμφωνα με το βασικό σενάριο της Scope, η Ιταλία θα δει τιτλοποιήσεις περίπου 6,6 δισεκατομμύρια ευρώ το 2020, ενώ το ποσό, σύμφωνα με το αισιόδοξο σενάριο, θα μπορούσε να φτάσει και τα 11,8 δισεκατομμύρια ευρώ. Ωστόσο, η εταιρεία αναμένει ότι οι όγκοι των τιτλοποιήσεων θα αυξηθούν ξανά το 2021 καθώς οι τράπεζες θα σπεύσουν να επωφεληθούν από το σχέδιο GACS πριν λήξει, ενώ σημαντικό ρόλο μπορεί να παίξει και η ταχύτητα ανάκαμψης της ιταλικής οικονομίας.

O Pignataro βλέπει επίσης προσωρινή επιβράδυνση των συμφωνιών τιτλοποίησης τόσο στην Ιταλία όσο και στην Ελλάδα, όπου όλες οι συστημικές τράπεζες έχουν υποβάλει και συμφωνήσει σχέδια απομόχλευσης με τις ευρωπαϊκές Αρχές.

«Από την άποψη της εκτέλεσης όλα τα σχέδια προχωρούν και σε αυτό το στάδιο αναμένουμε απλώς καθυστερήσεις στην εκτέλεση ορισμένων από αυτά», λέει.

Το σχέδιο «Ηρακλής»

Η τιτλοποίηση ως στρατηγική απομόχλευσης έχει μικρότερη ιστορία στην Ελλάδα από ό,τι στην Ιταλία. Η ελληνική κυβέρνηση εισήγαγε το σχέδιο «Ηρακλής», στα πρότυπα του ιταλικού GACS, τον Φεβρουάριο του τρέχοντος έτους. Το καθεστώς χαιρετίστηκε ευρέως από τους τραπεζικούς αναλυτές, αν και ορισμένοι προειδοποίησαν ότι δεν πρέπει να θεωρηθεί πανάκεια για τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η Ελλάδα με τα «κόκκινα» δάνεια.

Αρκετές τράπεζες είχαν ήδη ξεκινήσει σημαντικές τιτλοποιήσεις ή τις ετοίμαζαν για την αγορά όταν χτύπησε η πανδημία. Μεταξύ αυτών είναι και η Eurobank, για την οποία ο Διευθύνων Σύμβουλος της τράπεζας, Φωκίων Καραβίας, διαβεβαίωσε τους αναλυτές τον Μάρτιο ότι η πανδημία δεν θα εκτροχιάσει την εμβληματική τιτλοποίηση του Project Cair, ύψους 7,5 δισεκατομμυρίων ευρώ. Η Eurobank είχε ήδη υπογράψει δεσμευτική συμφωνία με έναν αγοραστή, τον ιταλικό servicer doValue.

Ωστόσο, όπως σημειώνεται, μένει να δούμε πώς θα πάει η εξυγίανση του ισολογισμού άλλων τραπεζών, όπως η Τράπεζα Πειραιώς, η οποία ανέφερε τον Φεβρουάριο ότι σχεδίαζε να τιτλοποιήσει περίπου 7 δισ. ευρώ «κόκκινων» δανείων φέτος.

Η Ελένη Παναγιωταρέα, επικεφαλής του ελληνικού χρηματοοικονομικού think tank FinGreece και ερευνήτρια στο Ελληνικό Ίδρυμα Ευρωπαϊκής και Εξωτερικής Πολιτικής (ΕΛΙΑΜΕΠ), πιστεύει ότι η πανδημία θα μπορούσε να εγείρει σημαντικές προκλήσεις για τις τιτλοποιήσεις των ελληνικών τραπεζών.

«Η γρήγορη υλοποίηση, κεντρικής σημασίας για την αποκατάσταση της δανειοδοτικής ικανότητας των τραπεζών σε μια κρίσιμη στιγμή, έχει διαταραχθεί και έχουν προκύψει πολλά εμπόδια: πώς θα λειτουργήσει η κρατική εγγύηση λαμβάνοντας υπόψη τις συνθήκες μετά τον κορονοϊό, ο ανταγωνισμός που θα αντιμετωπίσουν τώρα οι ελληνικές τράπεζες στην ευρωπαϊκή αγορά τιτλοποιήσεων και, φυσικά, πώς θα επηρεαστεί η αξία των collaterals που συνοδεύουν τα δάνεια που θα τιτλοποιηθούν», τονίζει.

Το θέμα της bad bank

Η Τράπεζα της Ελλάδος (ΤτΕ) αμφιβάλλει ότι οι τράπεζες θα καταφέρουν με τις τιτλοποιήσεις να ξεφορτωθούν αρκετά γρήγορα τα τοξικά δάνεια και εξετάζει άλλες επιλογές, όπως η δημιουργία εθνικής bad bank. Το σχέδιο αυτό, όμως, είναι πιθανό να σκοντάψει στις έντονες αντιρρήσεις της Κομισιόν, λέει η κ. Παναγιωταρέα. Το ίδιο ισχύει, λέει, και για το ευρύτερο σχέδιο μιας πανευρωπαϊκής bad bank, αφού δεν υπάρχει μεγάλη διάθεση για συγκέντρωση του κινδύνου στην Ευρωζώνη αυτήν τη στιγμή.