Ο «Βωμός του Χέλερ», έργο του Άλμπρεχτ Ντύρερ
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Γιατί η Epsilon Net πουλήθηκε 33 φορές τα κέρδη και το ράλι των εταιρειών πληροφορικής, ο Μυτιληναίος είναι talk of the town, ποιο placement εισηγμένης βλέπει το smart money, το beef ΕΛΠΕ – Edison, το μυστικό ραντεβού Ψάλτη με family offices, τι ζητά ο Στουρνάρας από τους servicers
Ένας άνδρας με το καπέλο του για σχεδόν 60 εκατομμύρια ευρώ
Στο επίκεντρο η γυναίκα – Τέχνη για έναν καλύτερο κόσμο
Περιεχόμενα
Ο Άλμπρεχτ Ντύρερ, που θεωρείται ο καλλιτέχνης με τη μεγαλύτερη επιρροή στην Αναγέννηση της Βόρειας Ευρώπης ζωγράφισε τον εαυτό του στη μέση μιας εικόνας από εκδίκηση προς τον προστάτη του, που δεν τον είχε πληρώσει, όσο άξιζε η δουλειά του.
Η αυτοπροσωπογραφία του Ντύρερ στο έργο του 16ου αιώνα, γνωστό ως «Χέλερ Άλταρ» από τον προστάτη του Γιάκομπ Χέλερ, είναι γνωστή από παλιά. Ωστόσο μία νέα έρευνα δείχνει το λόγο, για τον οποίο ο ζωγράφος έβαλε και τον εαυτό του στο έργο και που δεν ήταν άλλος από τη σφοδρή διαμαρτυρία του για την χαμηλή αμοιβή του.
Η αποκάλυψη περιλαμβάνεται στο υπό έκδοση βιβλίο «Το χαμένο αριστούργημα του Ντύρερ: Τέχνη και Κοινωνία στην αυγή του παγκόσμιου πολιτισμού» της Ουλίνκα Ράμπλακ καθηγήτριας της Πρώιμης και Σύγχρονης Ευρωπαϊκής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ.
Συγκεκριμένα, μελετώντας τις επιστολές μεταξύ του Ντύρερ και του Χέλερ, ενός πλούσιου Γερμανού πολιτικού και εμπόρου, η Ράμπλακ κατέληξε στο συμπέρασμα, ότι ο καλλιτέχνης μπορεί να έκανε την αυτοπροσωπογραφία ως μορφή εκδίκησης.
Το χρήμα και η αχαριστία
Αρχικά, ο καλλιτέχνης επρόκειτο να λάβει 130 φλορίνια για να ζωγραφίσει το κεντρικό πάνελ ενός βωμού για μια Δομινικανή εκκλησία στη Φρανκφούρτη, έργο που του ανέθεσε το 1507 ο Χέλερ. Στη συνέχεια όμως, ακολουθούν τουλάχιστον εννέα επιστολές του ζωγράφου προς τον πελάτη του, μέσα από τις οποίες διεκδικεί καλύτερη αμοιβή.
«Αυτό στο οποίο συμφώνησα, ήταν να ζωγραφίσω για σένα κάτι, που δεν μπορούν πολλοί άλλοι να πράξουν», έγραφε ο Ντύρερ σε μια από αυτές τις επιστολές στον Χέλερ, τον Νοέμβριο του 1508. «Θα εκτιμηθεί για 300 φλορίνια, αν όχι περισσότερα. Θα έπαιρνα το τριπλάσιο των χρημάτων που υποσχέθηκα για να ζωγραφίσω άλλο ένα σαν αυτό. Γιατί χάνω χρόνο και χρήμα και κερδίζω την αχαριστία σου».
Όπως λέει πάντως η ερευνήτρια ο Ντύρερ (Dürer) «δεν χρειαζόταν πραγματικά τα χρήματα μέχρι τότε», καθώς δεν είχε εξαρτώμενα από αυτόν άτομα. «Ωστόσο τα χρήματα είχαν πραγματικά σημασία για εκείνον, επειδή προσπαθούσε να διεκδικήσει την αξιοπρέπεια των καλλιτεχνών».
Στον πίνακα έτσι, ο Ντύρερ απεικονίζεται ακριβώς κάτω από τη Μαρία και τον Ιησού κατά την ανάληψη και τη στέψη της. Φαίνεται μάλιστα, να κρατά μια πινακίδα, που τον προσδιορίζει ως τον ζωγράφο του έργου.
Ο Ντύρερ είχε συμπεριλάβει μια μικρή αυτοπροσωπογραφία του σε μία ακόμη εικόνα βωμού στη Βενετία, αλλά χωρίς να λέει «Είμαι εγώ, ο Ντύρερ», όπως προσθέτει η Ράμπλακ. Έτσι στην προκειμένη περίπτωση είναι σαν να λέει: «Δεν αφορά εσάς ως προστάτη, κύριε Χέλερ. Πρόκειται για τέχνη, που θα αντέξει 500 χρόνια».
Οι «selfies»
Σύμφωνα με την Ράμπλακ ο πιο φιλόδοξος πίνακας, που θα μπορούσε να φτιάξει ένας καλλιτέχνης εκείνη την εποχή ήταν ένας βωμός για εκκλησία, επειδή περιελάμβανε περίπλοκες συνθέσεις, που πιστεύονταν, ότι ήταν πνευματικά θεραπευτικές. Ένας καλλιτέχνης έτσι, θα μπορούσε να δουλέψει για μεγάλο χρονικό διάστημα για ένα τέτοιο έργο και να πληρωθεί καλά.
«Ο Ντύρερ επομένως ήταν πραγματικά έξαλλος που δεν πληρώθηκε όσο πίστευε, ότι είναι δίκαιο, γι΄αυτό και στη συνέχεια εγκατέλειψε τη ζωγραφική των βωμών», όπως λέει η ερευνήτρια. Στην πραγματικότητα, ο Ντύρερ ζωγράφισε μόνο έναν ακόμη βωμό στη διάρκεια της ζωής του. Όσο για τον «Βωμό του Χέλερ» αφαιρέθηκε από την εκκλησία το 1614 και καταστράφηκε σε πυρκαγιά στο Μόναχο, το 1729. Παραμένει ωστόσο ως αντίγραφο των αρχών του 17ου αιώνα από τον ζωγράφο της Νυρεμβέργης, Γιομπς Χάρις και τώρα φυλάσσεται στο Ιστορικό Μουσείο της Φρανκφούρτης.
Παρ΄ όλα αυτά, η Ράμπλακ γράφει στο βιβλίο της, ότι ο Ντύρερ δεν ήταν «εκδικητικός» με την πραγματική έννοια, αλλά δίκαια διαμαρτυρόμενος . «Οι «selfies» του Ντύρερ μπορεί να φαίνονται αλαζονικές ή ακόμα και απλώς ένα σημερινό τέχνασμα του μάρκετινγκ», γράφει. «Ωστόσο ο Ντύρερ δεν ζωγράφισε ποτέ μια μεγάλη αυτοπροσωπογραφία μετά το 1500 και σταμάτησε να κάνει βωμούς το 1511. Η αυτοπροσωπογραφία του στο «Βωμό του Χέλερ» επομένως, θα μπορούσε να θεωρηθεί, ότι σηματοδοτούσε έναν άνθρωπο, που εργαζόταν σε μεγάλο βαθμό ανεξάρτητα και ήθελε να αναγνωριστεί στην εποχή του και να τον θυμούνται για την τέχνη του».
Διαβάστε επίσης:
Ελληνίδες ζωγράφοι – Το άλλο μισό του ουρανού και η παρουσία τους στην τέχνη
Η αμερικανική ανθρωπιστική αρωγή στην Ελλάδα πριν από έναν αιώνα – Έκθεση στη Γενάδειο
Από εδώ ξεκίνησε ο Μέγας Αλέξανδρος την εκστρατεία στην Ανατολή
