Η αύξηση των επιτυχημένων ρυθμίσεων οφειλών μέσω του εξωδικαστικού μηχανισμού κατά 81% το 2024 σε σύγκριση με το 2023 καθώς και το ότι οι σημερινές αιτήσεις είναι υπερδιπλάσιες του μέσου όρου των προηγούμενων μηνών, επιβεβαιώνει ότι οι νομοθετικές παρεμβάσεις της κυβέρνησης στη λειτουργία του μηχανισμού είχαν σημαντικό βελτιωτικό αποτέλεσμα.

Όμως, επειδή ο εξωδικαστικός μηχανισμός δεν μπορεί να καλύψει το σύνολο των υπερχρεωμένων πολιτών και επιχειρήσεων υπάρχει και η λύση της πτώχευσης και απαλλαγής από τα χρέη του οφειλέτη. Σε χιλιάδες περιπτώσεις τα εισοδήματα και η περιουσία των οφειλετών δεν επαρκούν να εξυπηρετήσουν μια εύλογη ρύθμιση, ενώ ειδικά για τους οφειλέτες που δεν έχουν περιουσία η ρύθμιση μέσω του εξωδικαστικού, ακόμη και αν είναι εφικτή (πράγμα σπάνιο), ενδέχεται να είναι ασύμφορη.

1

Για αυτές τις κατηγορίες υπερχρεωμένων η διαθέσιμη λύση να απαλλαγούν από τα χρέη τους και να αποκτήσουν μια «δεύτερη ευκαιρία» οικονομικής δραστηριοποίησης είναι η πτωχευτική διαδικασία, που αναμορφώθηκε με τον ίδιο νόμο του εξωδικαστικού, τον ν.4738/2020. Με τον νόμο αυτό η χώρα μας προσάρμοσε τη νομοθεσία της στις Οδηγίες της Ε.Ε. με στόχο να απαλλάσσεται όποιος πτωχεύει, εφόσον είναι καλόπιστος και συνεργάσιμος, μετά από τρία χρόνια από την κήρυξη της πτώχευσής του – ή και μετά από ένα χρόνο, αν έχει περιουσία αξίας πάνω από εκατό χιλιάδες ευρώ και ίση με 10% και πλέον των οφειλών του. Με την πτώχευση ο οφειλέτης χάνει την περιουσία που έχει κατά τον χρόνο της πτώχευσης υπέρ των πιστωτών του. Αποκτά όμως τη δυνατότητα να εργαστεί ελεύθερα στο μέλλον, να απαλλαγεί από το υπόλοιπο των παλαιών χρεών του και να αποκτήσει νέα περιουσία από τα μεταπτωχευτικά του εισοδήματα.

Η απαλλαγή αυτή έχει –και σωστά- κριθεί από την Ε.Ε. και από τον Έλληνα νομοθέτη ως δίκαιη αλλά και κοινωνικά χρήσιμη. Δίκαιη γιατί οι συμπολίτες μας που ατύχησαν οικονομικά (και μάλιστα λόγω της κρίσης που πέρασε η χώρα μας) δεν πρέπει να μένουν για πάντα «όμηροι» των χρεών του παρελθόντος. Κοινωνικά χρήσιμη, γιατί με τη δεύτερη ευκαιρία επανέρχεται στην επίσημη οικονομική δραστηριότητα πολύτιμο ανθρώπινο κεφάλαιο, που διαφορετικά θα αδρανούσε ή θα απασχολούνταν σε αδήλωτες, ανεπίσημες δραστηριότητες.

Ακριβώς λόγω της σημασίας του θεσμού της δεύτερης ευκαιρίας, ο ν. 4738/2020 θεσμοθέτησε την κήρυξη της πτώχευσης σε πολύ σύντομο χρόνο (ιδίως στις πτωχεύσεις μικρού αντικειμένου, όπου υπάγονται οι περισσότεροι υπερχρεωμένοι) και δη σε 2-3 μήνες από την υποβολή της αίτησης πτώχευσης, ώστε αναλόγως σύντομα να αρχίζει και η τριετής ή ετήσια προθεσμία για την επέλευση της απαλλαγής.

Για τον λόγο αυτό επειδή η πραγματικότητα των δικαστικών καθυστερήσεων – ιδιαίτερα στο Πρωτοδικείο Αθηνών μετά την ενοποίηση των Ειρηνοδικείων – έχει διαψεύσει τον στόχο της ταχείας εκδίκασης των πτωχεύσεων μικρού αντικειμένου, το φαινόμενο αυτό πρέπει άμεσα να εκλείψει και να εκδίδονται οι αποφάσεις εντός τριών μηνών όπως ο Νόμος ορίζει προκειμένου να πραγματοποιηθεί άμεσα ο σκοπός του νομοθέτη, δηλαδή η ταχεία απαλλαγή του οφειλέτη και η κατά το συντομότερο δυνατό οικονομική του επανεκκίνηση.

Ένα άλλο πρόβλημα που πρέπει άμεσα να αντιμετωπισθεί από την Πολιτεία είναι ότι η απαλλαγή και η δεύτερη ευκαιρία, στην οποία αποβλέπει ο νέος πτωχευτικός νόμος (4738/2020), ναρκοθετείται από την ποινική νομοθεσία, αλλά και από τη δικαστική πρακτική που ακολουθούν τα ασφαλιστικά ταμεία και το Δημόσιο. Ειδικότερα, στο ποινικό σκέλος, είναι γνωστό ότι οι οφειλέτες αντιμετωπίζουν σειρά «τυπικών» ποινικών αδικημάτων για καθυστέρηση πληρωμής χρεών προς το Δημόσιο, τους ασφαλιστικούς φορείς, τους εργαζόμενους και τους κομιστές επιταγών.

Με την «οριζόντια» αυστηροποίηση του Ποινικού Κώδικα, οι πτωχευμένοι οφειλέτες βρίσκονται αντιμέτωποι με ποινές φυλάκισης χωρίς μετατροπή ή αναστολή ( π.χ. απειλούμενη ποινή για οφειλές προς το Δημόσιο άνω των 200.000 € τρία έτη μη μετατρέψιμη), καθώς οι ποινικές δίκες προσδιορίζονται πριν περάσουν τα τρία χρόνια από την πτώχευση και επέλθει η απαλλαγή των οφειλετών, ώστε πολλές φορές λόγω και του κινδύνου παραγραφής, δεν μπορούν να αναβάλλουν τις υποθέσεις τους μέχρι να επέλθει η απαλλαγή τους από τα πτωχευτικά χρέη. Για τον λόγο αυτό είχε προταθεί να θεσπιστεί διάταξη που θα αναστέλλει την ποινική δίωξη για τα χρέη αυτά μέχρι την επέλευση της απαλλαγής, ώστε, εφόσον αυτή επέλθει, ο ποινικός δικαστής να μπορεί να τη συνεκτιμήσει ως κρίσιμο στοιχείο που αναιρεί τον δόλο του κατηγορουμένου.

Δυστυχώς η διάταξη που προωθείται στο νομοσχέδιο για την κεφαλαιαγορά από το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών δεν προβλέπει καμία αναστολή για τους πτωχούς οφειλέτες, αλλά απλώς βελτιώνει τις υφιστάμενες διατάξεις αποκλειστικά για εκείνους που έχουν ρυθμίσει τα χρέη τους και τηρούν τη ρύθμιση. Οι πτωχοί οφειλέτες παραμένουν ακάλυπτοι και κινδυνεύουν να στερηθούν την ελευθερία τους κατά τον χρόνο αναμονής της απαλλαγής που θα τους παράσχει τη δεύτερη ευκαιρία οικονομικής επανεκκίνησης.

Το πρόβλημα επιτείνεται από την πρακτική που ακολουθείται στα δικαστήρια από το Δημόσιο και τον ΕΦΚΑ. Ενώ η απαλλαγή είναι διακηρυγμένος στόχος του νομοθέτη και επέρχεται αυτοδίκαια με μόνη την πάροδο των τριών ετών (ή του ενός έτους), το Δημόσιο και ο ΕΦΚΑ ασκούν συστηματικά νομικά και ουσιαστικά αβάσιμες και «τυποποιημένες» προσφυγές κατά της απαλλαγής των οφειλετών τους, οι οποίες απορρίπτονται, με αποτέλεσμα όχι μόνο να επιβαρύνουν τα Δικαστήρια με περιττό φόρτο και τους οφειλέτες με δικαστικό κόστος, αλλά και να προκαλούν περαιτέρω καθυστέρηση της απαλλαγής, εξαιτίας της οποίας επιτείνεται και ο κίνδυνος φυλάκισης των οφειλετών που την αναμένουν, λόγω των ποινικών δικών που αναφέρθηκαν παραπάνω.

Η Πολιτεία μοιάζει να ναρκοθετεί τη «δεύτερη ευκαιρία» στους υπερχρεωμένους, την παροχή της οποίας η ίδια έχει διακηρύξει ως στόχο ηθικά, κοινωνικά και οικονομικά επιβεβλημένο! Για το κράτος είναι μία (ακόμη) παθογένεια. Για τους ενδιαφερομένους πολίτες μπορεί να είναι η ματαίωση των ελπίδων τους.

Επειδή η απαλλαγή του πτωχού οφειλέτη με παράλληλη διασφάλιση της ατομικής του ελευθερίας είναι πολύτιμο εργαλείο για την οικονομική του επανεκκίνηση με άμεσα θετικά αποτελέσματα για την κοινωνία και την Εθνική Οικονομία, είναι απαραίτητο να συμπληρωθούν άμεσα οι ελλείψεις του πτωχευτικού νόμου με αναστολή ποινικής δίωξης για τα ποινικά αδικήματα που συνοδεύουν τον υπερχρεωμένο πτωχό οφειλέτη και να ασκούνται προσφυγές κατά της απαλλαγής του από το Δημόσιο και τον ΕΦΚΑ μόνο όταν υπάρχει σπουδαίος και βάσιμος λόγος που να το δικαιολογεί!

Διαβάστε επίσης:

Σκάνδαλο ΟΠΕΚΕΠΕ: Πάνω από 415 εκατ. το πρόστιμο από την ΕΕ

ΕΛΣΤΑΤ: Αύξηση 4,8% σημείωσε η συνολική διακίνηση επιβατών στους ελληνικούς λιμένες το δ’ τρίμηνο πέρυσι

Ακίνητα: Αυξάνεται η ζήτηση για τα μεσαία διαμερίσματα στην Ελλάδα – Τι δείχνει η έρευνα της RE/MAX