Κρίση ταυτότητας σε κρίσιμη φάση για την Ευρώπη

Τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η Ευρώπη έχουν πολλαπλασιαστεί, αλλά η Επιτροπή έχει αντιγράψει μερικώς το Νέρωνα: παρακολουθεί την πυρκαγιά όχι παίζοντας την άρπα αλλά σιωπηλά.

Στην Ελλάδα, η πληροφόρηση ως προς τα γεγονότα είναι ελλιπής, ως προς τις επιπτώσεις τους ανύπαρκτη.

Το μεγάλο αγκάθι εμφανίζεται να είναι ο Orban της Ουγγαρίας με την προοπτική πως θα κάνει κόμμα με τον Fico της Σλοβακίας, ενώ από κοντά φαντάζει η χλωμή εικόνα του Wilders της Ολλανδίας. Ευτυχώς που η Πολωνία με τον Tusk επιστρέφει στο…μαντρί.

Η Ουκρανία αποτελεί ένα αντικείμενο διαφωνίας που προβάλλεται ιδιαίτερα, αλλά στην ουσία καλύπτει την πραγματική ένσταση που επικεντρώνεται στο είδος της δημοκρατίας που επιδιώκει να έχει η κάθε χώρα – με κύρια αφορμή την μετανάστευση. Όχι, βέβαια, πως ο αυταρχισμός δεν αφορά μερικούς-μερικούς που τον καλοβλέπουν έτσι κι αλλιώς

Αν οι δύο πλευρές, Ουγγαρία και Ε.Ε., εμείνουν στις θέσεις του, η Ουκρανία κινδυνεύει. Κι αν πέσει η Ουκρανία τότε η δημοκρατία θα έχει υποστεί ήττα με ανυπολόγιστες συνέπειες. Αν, η Ευρώπη υποκύψει στον εκβιασμό του Orban και δώσει τα χρήματα που ζητά χωρίς το αντάλλαγμα της κατοχύρωσης της ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης, η Ουγγαρία θα έχει πάλι κερδίσει και η δημοκρατία θα έχει πάλι χάσει.

Όσο για την μετανάστευση, η Ευρώπη έχει ήδη χάσει την μάχη αλλά αρνείται να το δεχτεί – ακριβώς επειδή τότε θα υποχρεωθεί να παραδεχτεί πως η πολυπολιτισμικότητα που τόσο υποστηρίζει και ενέταξε ως αναπόσπαστο μέρος της λειτουργίας της δημοκρατίας δεν είναι τόσο εφικτή όσο είχε φανταστεί. Για την Ευρώπη, η μετανάστευση είναι κρίση ταυτότητας. Και ταυτότητα δεν έχει ακόμη.

Δεύτερο σημείο σημαντικής τριβής, η πολιτική υπερίσχυση εκείνων που υποστηρίζουν την διεύρυνση της Ευρώπης – κυρίως για πολιτικούς και δευτερευόντως για ίδιους οικονομικούς λόγους – έναντι αυτών που θεωρούν ότι η επικράτηση των πολιτικών κριτηρίων στην ένταξη, οδηγεί σε μία αδύναμη Ευρώπη, υποστηρίζοντας ότι «είναι πλέον καιρός να συζητήσουμε για την εμβάθυνση».

Αυτή η ανάγκη είναι μεγαλύτερη από ποτέ, καθώς η λειψή οικονομική ένωση  δημιουργεί προβλήματα με σαφείς και έντονες πολιτικές προεκτάσεις. Λόγω covid, το Σύμφωνο Ανάπτυξης και Σταθερότητας (ΣΑΣ) ατόνησε. Με το φόβητρο της πανδημίας απομακρυσμένο και με την Γερμανία αιχμάλωτη στις ιδεοληπτικές προσεγγίσεις του Συνταγματικού Δικαστηρίου της, η ανάγκη επαναφοράς του είναι προ των πυλών – με μία κρίσιμη διαφορά, όμως: ο Ευρωπαϊκός Νότος δεν θα δεχτεί την αναβίωση του χωρίς αλλαγές. Κι αν τελικά, ο Ευρωπαϊκός Βοράς το επιβάλλει, η ενότητα της Ε.Ε. θα κινδυνεύσει. Η ισχύς του δεξιού λαϊκισμού ολοένα και μεγαλώνει – και αυτή η πολιτική πτέρυγα έχει έμπρακτα αποδείξει (π.χ. Brexit) πως μπορεί να φτάσει στα άκρα χωρίς να υπολογίζει τις συνέπειες. Αυτό δεν συμβαίνει, εξάλλου, και στις ΗΠΑ;

Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης έθεσε το θέμα σωστά από την άποψη της χώρας μας. Ο Orban είναι κακό παράδειγμα για τον Rama της Αλβανίας. Η επαναφορά του ΣΑΣ ως έχει, είναι επικίνδυνη για την Ελλάδα – η Τουρκική απειλή απαιτεί υψηλές αμυντικές δαπάνες – όπως και η αναγκαία αναδιάρθρωση του κοινωνικού κράτους. Αν τα δημοσιονομικά περιθώρια δεν χαλαρώσουν με την Ευρώπη να εγκαταλείπει τον όρο της Συνθήκης του Μάαστριχτ που απαιτεί όλοι οι εθνικοί προϋπολογισμοί να υπακούουν σε κοινές παραμέτρους – ώστε να αποφεύγονται οι χρεωκοπίες—ο λαϊκισμός θα γνωρίσει νέα άνθιση και στην Ελλάδα, ενώ για το σύνολο της Ευρώπης η ενότητα της και η δημοκρατία της και σ’ αυτήν την περίπτωση θα κινδυνεύσουν.

Η περίφημη «στιγμή Χάμιλτον» στην οποία θεωρήθηκε πως «έφτασε» η Ευρώπη με το NextGenerationEU, κινδυνεύει να αποδειχθεί πως ήταν απλά μία λαμπρή ιδέα για να αποφευχθεί η άμεση κρίση. Η Ευρώπη, βέβαια, προοδεύει μέσα από κρίσεις – κατά την προσφιλή άποψη. Δεν υπάρχει, όμως, τίποτα το νομοτελειακό στο έξυπνο αυτό φραστικό εφεύρημα. Αν δεν δοθεί τα κράτη-μέλη μεγαλύτερη ευχέρεια να προσαρμόζουν τις διαφορετικές οικονομίες τους στους διαφορετικούς κύκλους της οικονομικής συγκυρίας, τότε το μέλλον της Ευρώπης δεν προδιαγράφεται με αισιοδοξία.

Ο μεγάλος κίνδυνος της Ευρώπης, όμως, προέρχεται από την Γερμανία. Μία χώρα που έχασε δύο παγκόσμιους πολέμους στην προσπάθεια της να κυριαρχήσει, κατάφερε με τον πάντα παρόντα άκρατο  εθνικισμό της να φέρει την Ευρώπη σε νέα βαθιά κρίση. Το πάθημα της με την ενεργειακή εξάρτηση της από την Ρωσία και την οικονομική της έκθεση της στην Κίνα δεν έγινε μάθημα. Αρνείται πεισματικά να συνεισφέρει στην κοινή ευρωπαϊκή άμυνα, τυφλά εμμένει στις οικονομικές δοξασίες της, άκριτα ζητά την κατάργηση του βέτο στην εξωτερική πολιτική ενώ η ίδια κρατά έμμεσα αλλά αποτελεσματικά το βέτο στην οικονομική, ουσιαστικά ενδιαφέρεται για το ευρωπαϊκό μέλλον μόνο εφόσον είναι ταυτόσημο με το Γερμανικό. Μπορεί να είναι ίσως ο μεγάλος οικονομικός παίκτης, αλλά σίγουρα είναι ο μικρός όσον αφορά το ευρωπαϊκό όραμα και την θέση-ρόλο της Ευρώπης στο γεωπολιτικό σκάκι.

Διαβάστε επίσης   

Γιατί έχουν οι πολιτικοί μας την πάγια τάση της αυτοπαγίδευσης;