Οι ανεξάρτητοι θεσμοί φτιάχτηκαν για να λειτουργούν όχι για να υποσκάπτονται

Θα αφήσω κατά μέρος το ερώτημα «τι κρύβεται πίσω από την μετριοπαθή στάση ενός προέδρου που έχει γνωστός για την αθυρόστομες εκρήξεις του»;

Η ευκαιρία για σύγκρουση υπήρχε, ιδιαίτερα με την αναφορά του Ερντογάν στην Τουρκική μειονότητα και την απάντηση-διόρθωση Μητσοτάκη για Μουσουλμανική μειονότητα. Ο Τούρκος πρόεδρος επέλεξε να μην ανταπαντήσει – απεναντίας, χειροκροτώντας τον Έλληνα πρωθυπουργό «έκλεισε» την συνάντηση και απέφυγε την επανάληψη της σκληρής ανταλλαγής Δένδια – Τσαβούσογλου – Δένδια. Γιατί άλλαξε στάση ο Ερντογκάν; Σε ποια οφέλη αποβλέπει; Τα ερωτήματα παραμένουν. Ας ελπίσουμε ότι οι απαντήσεις, όταν έρθουν, δεν θα εμπεριέχουν εκπλήξεις. Οι ελληνοτουρκικές σχέσεις διέρχονται περίοδο που μπορεί να χαρακτηριστεί με την φράση «άλλα λόγια ν’ αγαπιόμαστε.»

Αντίθετα, στην εσωτερική σκηνή, τα θέματα είναι πολύ πιο σαφή.

Για παράδειγμα, η ανάγκη συγκράτησης της αισιοδοξίας για την οποία έγραφα στις 27 και 28/11 αποδείχθηκε προφητική. Ο χαμηλότερος του προβλεπόμενου στον προϋπολογισμό ρυθμός ανάπτυξης αλλάζει τα δεδομένα τόσο για τον περίφημο δημοσιονομικό χώρο (που ήταν της μορφής «δώσε και σε μένα μπάρμπα») όσο και για την σχέση του δημόσιου χρέους προς το ΑΕΠ. Η εξέλιξη δεν είναι και για κλάματα, αλλά πάντως μας υποχρεώνει (αν είμαστε σώφρονες) να ασκήσουμε μεγαλύτερη προσοχή στις παροχές και, πάντως, να είναι πολύ στοχευμένες—για να πιάνουν τόπο. Ο δρόμος μπροστά είναι ξεκάθαρος. Η παρέκκλιση επικίνδυνη.

Στο πλαίσιο αυτό, ακριβώς, η κυβέρνηση οφείλει να δεχτεί χωρίς άλλη συζήτηση τις τέσσερις αντιρρήσεις που κατέθεσε με την μορφή παρατηρήσεων το Επιστημονικό Συμβούλιο της Βουλής. Το θέμα είναι διπλό. Αφενός, τα όσα υποδεικνύει το ΕΣΒ είναι απολύτως ορθά, τεκμηριωμένα και υπακούουν στην κοινή λογική. Αφετέρου, η αποδοχή τους θα αποτελεί μία ένδειξη πως ίσως, ίσως λέμε, η κυβέρνηση θα αρχίσει να δείχνει μεγαλύτερο σεβασμό στους θεσμούς. Το Συμβούλιο δεν δημιουργήθηκε απλά για να λέει την γνώμη του και στην συνέχεια αυτή να αγνοείται από τους… παντογνώστες πολιτικούς—αλλά με την επιστημονική του γνώση να διευκολύνει τους πολιτικούς να αποφεύγουν τα λάθη και τις κακοτοπιές.

Το ΕΣΒ έκανε τεχνοκρατικές ορθές παρατηρήσεις με την πρόσθετη διάσταση πως δεν ενέχουν για την κυβέρνηση πολιτικό κόστος. Η μη αποδοχή τους θα είναι παράλογη, ιδιαίτερα όταν το φορολογικό εμπεριέχει ιδεολογικές διαστάσεις και ορισμένα στοιχεία που ξεφεύγουν από την κοινή λογική.

Όχι πως συμφωνώ με την στάση της αντιπολίτευσης, συνολικά. Όλα τα κόμματα της άσκησαν την κριτική τους αλλά κανένα δεν αποκόμισε πολιτικό όφελος και δεν βελτίωσε την αξιοπιστία του καταθέτοντας συγκεκριμένη εναλλακτική πρόταση. Εκτός κι αν η θέση του ΠΑΣΟΚ ότι πρέπει να αποσυρθεί το φορολογικό νομοσχέδιο και να γίνει διάλογος από την αρχή σε άλλη βάση, θεωρείται παράδειγμα ακρίβειας, συγκεκριμένης πρότασης προς μίμηση και ένδειξη για εναλλακτική πρόταση εξουσίας.

Το θέμα των θεσμών είναι πλέον πολύ σοβαρό για να αφεθεί στην στείρα αρένα της μικροκομματικής αντιπαράθεσης – εξέλιξη για την οποία η κυβέρνηση έχει την δική της ευθύνη. Ως παράδειγμα αναφέρω την παλαιότερη διαμάχη με την Επιτροπή Ανταγωνισμού που τώρα κατέληξε με την μη ανανέωση της θητείας του επικεφαλής της. Δεν έχω τίποτα να πως για την νέα επικεφαλής της Κα Μαίρη Σαρπ πέρα από το να ευχηθώ πολλές επιτυχίες και μακροημέρευση.  Θα παρατηρήσω, όμως, ότι στην διαμάχη του Ιωάννη Λιανού με την Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων, το δίκαιο δεν βρίσκεται με την Επιτροπή και η κυβέρνηση πρόσφερε κάκιστη υπηρεσία στον θεσμό στηρίζοντας το άδικο του.

Δεν υπεισέρχομαι στην πιθανή πολιτική ή και προσωπική διαμάχη αλλά στην ουσία του ρόλου των θεσμών. Η ΕΕΤΤ είναι επιφορτισμένη με την τήρηση των κανόνων  στον τομέα της– που δεν τους φτιάχνει η ίδια αλλά η κυβέρνηση/κράτος. Αν τώρα, ένας άλλος θεσμός που είναι επιφορτισμένος με την τήρηση των κανόνων του ανταγωνισμού – και μάλιστα οπλισμένος με ευρωπαϊκά πρότυπα και ευρωπαϊκούς κανόνες – διαπιστώσει ότι οι συγκεκριμένες συνθήκες παραβιάζονται σ’ έναν τομέα όπου άλλη αρχή έχει την γενική εποπτεία (έμφαση στην λέξη «γενική» και, πάντως, η ΕΕΤΤ δεν έχει τις ειδικές γνώσεις που κατέχει η Ε.Α.) τότε, στην συγκεκριμένη περίπτωση, η ΕΕΤΤ όφειλε να πει ευχαριστώ στην  Επιτροπή Ανταγωνισμού και να συνεργαστεί μαζί της.

Ο κάθε θεσμός θεωρητικά κατέχει το συγκεκριμένο γνωστικό του αντικείμενο—όχι υποχρεωτικά τα πάντα. Δυστυχώς, ειδικά στην Ελλάδα, οι μάχες για τις αρμοδιότητες (turf wars τις αποκαλούν οι Αγγλοσάξονες) μετατρέπει ενήλικες σε παιδάκια που θυμώνουν όταν θεωρήσουν πως κάποιος του παίρνει το παιγνίδι τους. Και η κυβέρνηση αντί θα επιβάλει την απλή λογική της συνεργασίας και της κατάργησης των αποκλειστικών σιλό γνώσης, έσπευσε να δικαιώσει την μία πλευρά, υπονομεύοντας έτσι την ισχύ της Επιτροπής Ανταγωνισμού.

Στην εποχή μας, όπου η επιβίωση της φιλελεύθερης δημοκρατίας θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από τους μη κυβερνητικούς θεσμούς που δημιουργήθηκαν ακριβώς για να προστατεύσουν και να ενισχύσουν την δημοκρατία, η μη πλήρης αναγνώριση του ρόλου τους και η μη προώθηση της μεταξύ τους συνεργασίας, θα αποδειχτεί πως ενέχει σημαντικό κόστος για τους πολίτες.

Επί του θέματος θα επανέλθω αύριο.

Διαβάστε επίσης

Μητσοτάκης – Ερντογάν: Μία συνάντηση υψηλού ρίσκου