Γιατί ο Μητσοτάκης πρέπει να φοβάται την ανάκαμψη Κ της οικονομίας

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης και η κυβερνησή του θα έκαναν μεγάλο λάθος να αγνοήσουν αυτήν την επερχόμενη κρίση.

Στους οικονομολόγους αρέσουν οι συμβολισμοί και τα σύμβολα.

Μόλις πριν από 2 ημέρες ο γνωστός για την απαισιοδοξία του αλλά και για την ακρίβεια των προβλέψεων Nouriel Roubini (μιλώντας στο WEBINAR που διοργάνωσε ο οικονομολόγος Στέλιος Ζαββός) αναφέρθηκε στην προοπτική ανάκαμψης της αμερικανικής οικονομίας (και έμμεσα της παγκόσμιας) δίνοντας δύο εναλλακτικά σενάρια. 

Το ένα προέβλεπε γρήγορη ανάκαμψη μετά από την εξίσου γρήγορη πτώση και το άλλο «έβλεπε» την ανάκαμψη να καθυστερεί. Στη βάση αυτή περιέγραψε συμβολικά την πρώτη περίπτωση με το σχήμα V και την δεύτερη με το σχήμα U. 

Όπως είχα γράψει και στο τελευταίο τεύχος της “economia”, ένας κύκλος οικονομικής συγκυρίας μπορεί να έχει πολλές μορφές. Υπάρχει η διπλή πτώση που συνοδεύεται από διπλή ανάκαμψη – η μία μετά την άλλη. 

Το γράμμα της αλφαβήτα που την περιγράφει είναι το W. Υπάρχει ο κύκλος που δεν είναι…κύκλος, καθώς η ανάκαμψη δεν έρχεται. Το γράμμα L είναι το κατάλληλο. 

Έχει μάλιστα προταθεί και το σύμβολο της (τετραγωνικής) ρίζας: Πρώτα έρχεται η πτώση, ακολουθεί αμέσως μετά μία γρήγορη αλλά αδύναμη ανάπτυξη και η οικονομία παραμένει σε χαμηλά επίπεδα δραστηριότητας για αρκετό καιρό. 

Σήμερα, οι δημοκρατικές κυβερνήσεις θα πρέπει να ανησυχούν για την ανάκαμψη με σχήμα Κ. 

Το γράμμα δεν αποδίδει με πληρότητα τις έννοιες που θέλουν οι «εφευρέτες» του, αλλά οι πολιτικές προεκτάσεις του είναι σοβαρές. 

Φανταστείτε ότι ο κεντρικός κορμός του Κ (δηλαδή το Ι) είναι η βάση της οικονομίας. Το μέρος του Κ που πηγαίνει προς τα επάνω (/) περιγράφει εκείνες τις κοινωνικές ομάδες που βλέπουν το εισόδημα τους να αυξάνεται. 

Σε αντίθεση, το μέρος του Κ που πηγαίνει προς τα κάτω περιγράφει τις εισοδηματικές τάξεις που βλέπουν την οικονομική τους κατάσταση να χειροτερεύει.

Οι υποψιασμένοι οικονομολόγοι, με άλλα λόγια, δεν εξετάζουν την αύξηση συνολικά του ΑΕΠ αλλά την διανομή του πλούτου που δημιουργείται.

Και, επισημαίνουν ότι, ενώ η οικονομία μπορεί να αναπτύσσεται ως σύνολο, μερικοί γίνονται πολύ πιο πλούσιοι και άλλοι (κατά κανόνα οι περισσότεροι) γίνονται πολύ πιο φτωχοί. 

Για πρώτη φορά μετά το 1975, το θέμα της εισοδηματικής ανισότητας έρχεται στο προσκήνιο έντονα, δυναμικά και …επικίνδυνα. 

Αν σε μία κοινωνία οι πλούσιοι γίνονται διαρκώς πλουσιότεροι και οι φτωχοί διαρκώς φτωχότεροι, τότε η κοινωνική συνοχή καταρρέει και η δημοκρατία τίθεται σε κίνδυνο. 

Η σημερινή κυβέρνηση αντιμετωπίζει τρεις σοβαρές κρίσεις: Ελληνοτουρκικά, κορωνοϊό και μετανάστευση. Δυστυχώς, στα χέρια της ετοιμάζεται να «σκάσει» και μία τέταρτη: η εμφάνιση έντονων ανισοτήτων. 

Η επιλογή του πληθυντικού δεν είναι τυχαία. Έχει αποδειχθεί σε παγκόσμιο επίπεδο πως η εισοδηματική ανισότητα αναπόφευκτα επιφέρει και άλλες ανισότητες: στην υγεία, στην διατροφή, στην παιδεία. 

Η χώρα μας διένυσε μία δεκαετία τρόμου. Αν οι κοινωνικές εκρήξεις ήταν συγκριτικά περιορισμένες, αυτό οφείλεται σχεδόν αποκλειστικά στο εκτεταμένο πλέγμα των οικογενειακών δεσμών που λειτούργησαν ως δίκτυ κοινωνικής ασφάλισης.

Τα περιθώρια έχουν όμως εξαντληθεί. Η υγειονομική κρίση έφερε το lockdown και το lockdown την οικονομική κατάρρευση. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης και η κυβερνησή του θα έκαναν μεγάλο λάθος να αγνοήσουν αυτήν την επερχόμενη κρίση. 

Η Ευρώπη, στην πλειοψηφία της δεν την παραβλέπει. Γιατί είναι σχεδόν απόλυτα βέβαιο ότι η ανάκαμψη, όταν έρθει, δεν θα ευνοήσει όλους τους πολίτες. Και, πάντως, αυτοί που την χρειάζονται περισσότερο απ’ όλους κινδυνεύουν να μην την γευτούν καν.