Στις 29 Ιουλίου 2025 με τον τίτλο « Καινοτομία σε ομηρία: Θεοδωρικάκος, Θεοδωρόπουλος και Ζαχαράκη στο μικροσκόπιο» η στήλη αυτή είχε υποστηρίξει την αδήριτη πλέον ανάγκη να χαραχθεί εθνική στρατηγική για την έρευνα και να αναλάβει την υλοποίηση της ένα νέο υπουργείο, στην θέση του σημερινού μπάχαλου που επικρατεί με έξι (ναι 6) συναρμόδια υπουργεία, κυρίαρχες μικροακαδημαϊκές σκοπιμότητες και ισχυρά μικροκομματικά συμφέροντα.

Το Εθνικό Συμβούλιο Έρευνας, Τεχνολογίας και Καινοτομίας (ΕΣΕΤΕΚ) θεωρείται ήδη «νεκρό γράμμα» και η πρόσφατη επιστολή 875 επιστημόνων που διαμαρτύρονται (απόλυτα δίκαια κατά τα φαινόμενα) για τις διαδικασίες και τα χρονικά όρια των αξιολογήσεων καθώς και για τους αξιολογητές κάθε άλλο παρά κεραυνός εν αιθρία είναι. Είχαν προηγηθεί μαζικές παραιτήσεις από το ΕΣΕΤΕΚ, και μία επιστολή 257 επιστημόνων που ζητούσε την δημιουργία ΑΣΕΠ για την έρευνα.

Είναι προφανές ότι πάγια προσωπικά συμφέροντα έχουν τινάξει στον αέρα την προσπάθεια να υπάρξει επιτέλους και στην Ελλάδα αποτελεσματικός τομέας έρευνας και ανάπτυξης. Ήδη, περίπου πετάμε από το παράθυρο το 1,5% του ΑΕΠ – κι ας σημειωθεί ότι στην Ε.Ε. το ποσοστό του ΑΕΠ που διατίθεται για αποτελεσματική έρευνα (βασική καθώς και έρευνα που οδηγεί σε νέα προϊόντα) φτάνει κατά μέσο όρο το 2,3% του ΑΕΠ.

Στην δεκαετία του 1960 όταν ο πληθυσμός της Κίνας ήταν περίπου 650 εκατ., Άγγλοι γελοιογράφοι, όπως ο περίφημος Vicky, είχαν την τάση να αντιπαραθέτουν την Κίνα με άλλα στρατόπεδα άλλων θέσεων και νοοτροπίας, γράφοντας χιουμοριστικά «650 εκατ. Κινέζοι δεν μπορούν να κάνουν λάθος». Στην απόλυτη κυβερνητική σιωπή που έχει επικρατήσει πάνω στο θέμα αυτό,  χιουμοριστικά λέμε κι εμείς στον πρωθυπουργό και στους έξι (να τους χαρούμε) αρμόδιους υπουργούς «1002 επιστήμονες δεν μπορεί να κάνουν λάθος».

Δύο είναι τα μεγάλα θέματα. Το ένα καθαρά θεσμικό και οργανωτικό. Απαιτείται ένας ισχυρός κεντρικός φορέας που, ακολουθώντας τα τόσο πετυχημένα πρότυπα του Κυριάκου Πιερρακάκη με την ψηφιακή διακυβέρνηση, θα συγκεντρώσει κάτω από μία σκέπη όλες τις αρμοδιότητες, θα λειτουργήσει σε αγαστή συνεργασία με ένα επίσης ισχυρό ΕΣΕΤΕΚ και με τις ευλογίες του Μαξίμου θα σχεδιάσει και θα υλοποιήσει μία εθνική στρατηγική για έρευνα και ανάπτυξη. Το μοντέλο είναι γνωστό, δοκιμασμένο. Στο Μαξίμου και προσωπικά στον πρωθυπουργό επαφίεται να το επιβάλει.

Το δεύτερο θέμα είναι αυτό της αξιολόγησης, όπου κατά τα δημοσιεύματα, έχουν γίνει σημεία και τέρατα. Κι εδώ η λύση είναι απλή. Όσοι έχουν ασχοληθεί με την υποβολή ερευνητικών προτάσεων στην Ε.Ε. (π.χ. για Erasmus, Horizon, κλπ.) έχουν δει από πρώτο χέρι τις αυστηρές διαδικασίες που έχουν καθιερωθεί και υλοποιούνται. Λάθη πάντα γίνονται. Το θέμα είναι η ελαχιστοποίηση τους κι αυτό η γραφειοκρατία της Ε.Ε. δείχνει να το έχει καταφέρει.

Τα πρωτόκολλά είναι απόλυτα συγκεκριμένα και αυστηρά. Με βάση την στρατηγική που έχει σχεδιαστεί προκηρύσσονται τα θέματα προς έρευνα. Η υποβολή των προτάσεων από τους ενδιαφερόμενους γίνεται με βάση προετοιμασμένης φόρμας, όπου τίθενται κρίσιμες σχετικές ερωτήσεις (διεπιστημονικές συνήθως) για στόχο, μέθοδο, μετρήσιμα αποτελέσματα, οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις, ανθρώπινο δυναμικό, πλήρες κοστολόγιο που πρέπει να απαντηθούν με συγκεκριμένο όριο λέξεων. Οι αξιολογητές δεν είναι γνωστοί, έχουν τουλάχιστον 4-6 μήνες στην διάθεση τους και οι παρατηρήσεις τους είναι διατυπωμένες με σαφήνεια και με αναφορά ξεχωριστά στην κάθε απάντηση που έχει δοθεί στην κάθε προκαθορισμένη ερώτηση. Τα προγράμματα μπορεί να είναι διάρκειας από 6 έως 36 μήνες, υπάρχουν τακτές αξιολογήσεις και – το σημαντικό—εφαρμόσιμες ποινικές ρήτρες. Απλοποιώ σε σημαντικό βαθμό, αλλά αυτή είναι η ουσία.

Για την κυβέρνηση το ερώτημα είναι απλό: θα συνεχίσει να σιωπά ή θα αποφασίσει να υιοθετήσει κυριολεκτικά μέσα το πολύ ένα εξάμηνο ένα νέο θεσμικό πλαίσιο στα πρότυπα του υπουργείου ψηφιακής διακυβέρνησης, ένα ανεξάρτητο και καλά χρηματοδοτούμενο ΕΣΕΤΕΚ και ένα σύστημα αξιολόγησης που απλά θα αντιγράφει αυτό της Ε.Ε. ;

Στο κάτω-κάτω 1002 επιστήμονες δεν μπορεί να κάνουν λάθος !

Διαβάστε επίσης

Τσίπρας-Ανδρουλάκης: Ένας γάτος, δύο φάκες