Οι φιλόδοξες προτεραιότητες του υπουργείου ανάπτυξης και επενδύσεων (νέο παραγωγικό μοντέλο, νέος αναπτυξιακός νόμος, μείωση της γραφειοκρατίας και λογοδοσία, προστασία του καταναλωτή) περιλαμβάνουν την ενίσχυση της έρευνας και καινοτομίας μέσω της στήριξης νοεφυών επιχειρήσεων, την ενίσχυση της σύνδεσης της έρευνας με την αγορά και την δημιουργία… Κέντρου Ικανοτήτων Ημιαγωγών – δηλαδή την ένταξη της Ελλάδος στον Ευρωπαϊκό χάρτη υποδομών για μικροκυκλώματα! (Αυτό κι’ αν είναι φιλοδοξία)

Δυστυχώς, παρά την καλή πρόθεση του Τάκη Θεοδωρικάκου, και με μοναδική εξαίρεση, ίσως, την περαιτέρω ανάπτυξη του Elevate Greece, η επίτευξη των στόχων είναι εξαιρετικά αμφίβολη, γεγονός που θα μεγεθύνει έτι περαιτέρω την μεγάλη τεχνολογική υστέρηση της χώρας. Η ευθύνη που βαρύνει τον ιδιωτικό τομέα  στην συγκεκριμένη περίπτωση δεν είναι μικρή.

Η πιο πρόσφατη (2025) έκθεση για την παγκόσμια καινοτομία (Global Innovation Index 2024) κατατάσσει την χώρα μας στην 45η θέση και, με λίγα λόγια, τονίζει ως θετικά στοιχεία τους  τομείς της εκπαίδευσης, των ψηφιακών υποδομών και συγκεκριμένων δεικτών δημιουργικότητας και έρευνας. Κόλαφος, όμως, είναι η παρατήρηση ότι η πρόοδος εμποδίζεται από τη χαμηλή ιδιωτική επενδυτική δραστηριότητα, τις αδύναμες καινοτομικές διασυνδέσεις και τη περιορισμένη επιχειρηματική εξειδίκευση.

Πιο συγκριμένα, η έκθεση καυτηριάζει ως αδύναμους τους τομείς πρόσβασης σε πιστώσεις, σε επενδύσεις επιχειρηματικού κινδύνου (VC) και γενικώς επενδύσεων, την ανεπαρκή στήριξη νεοφυών επιχειρήσεων και την χρηματοδότηση τους μέσω venture capital (VC), τα μέτρια επίπεδα σε απασχόληση γνώσης και Ε&Α από επιχειρήσεις, αλλά και την πολύ χαμηλή συνεργασία πανεπιστημίων και βιομηχανίας στην καινοτομία. Η έκθεση υπογραμμίζει ότι οι επιχειρήσεις παρέχουν ελάχιστη εκπαίδευση, και η ανάπτυξη επιχειρηματικών συγκεντρώσεων (clusters) είναι ασθενής. Ας σημειωθεί ότι σε παγκόσμιο επίπεδο η χώρα μας εμφανίζεται να έχει ένα μόνο σημαντικό cluster καινοτομίας.

Η κυβέρνηση επιχείρησε να αντιμετωπίσει το θέμα της τεχνολογικής υστέρησης με την ίδρυση του Εθνικού Συμβουλίου Έρευνας, Τεχνολογίας και Καινοτομίας (ΕΣΕΤΕΚ), ως ανώτατο γνωμοδοτικό όργανο για τη χάραξη εθνικής στρατηγικής στους τομείς της έρευνας και της καινοτομίας. Το εγχείρημα έχει αποτύχει κάτω από το βάρος παραιτήσεων κορυφαίων σε διεθνές πλαίσιο μελών του, την γραφειοκρατία, την πολυδιάσπαση αρμοδιοτήτων και φορέων εποπτείας και την υποχρηματοδότηση.  Δεν θα ήταν δα και τόσο δύσκολη η εκ των προτέρων εκτίμηση πως η ταυτόχρονη εμπλοκή έξη (ναι 6) υπουργείων δεν μπορεί να οδηγήσει ούτε στην χάραξη εθνικής στρατηγικής, ούτε στην διασύνδεση με μία αγορά που έτσι κι αλλιώς δείχνει ίσως να αδιαφορεί.

Ο ΣΕΒ βέβαια, έχει αναλάβει μία σειρά από πρωτοβουλίες στον τομέα της τεχνολογίας και ειδικά της ΤΝ, ταυτόχρονα δίνοντας έμφαση στο θέμα των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Προφανώς δεν θεωρούνται επαρκείς – τουλάχιστον με βάση τα όσα λέει η πολυσέλιδη και εξαιρετικά αναλυτική έκθεση για την παγκόσμια τεχνολογία γενικά και για την Ελλάδα ειδικά.

Ως πρόεδρος ο Θεόδωρος Φέσσας ήταν στην καρδιά της τεχνολογίας αλλά δεν πρόλαβε την επανάσταση της ΤΝ. Ο Δημήτρης Παπαλεξόπουλος την «έζησε» αλλά, ίσως,  η ταχύτητα της εξέλιξης και διάδοσης της δεν του άφησε ικανά περιθώρια ανταπόκρισης μέσα σ’ ένα έτσι κι αλλιώς αδύναμο θεσμικό πλαίσιο.

Αναπόφευκτα, η μπάλα περνά τώρα σε τρία πρόσωπα: τον Τάκη Θεοδωρικάκο, ως εκπρόσωπο του δημόσιου τομέα, τον Σπύρο Θεοδωρόπουλο για τον ιδιωτικό τομέα και την Σοφία Ζαχαράκη που μπορεί να αποτελέσει τελικά τον αναγκαίο κρίσιμο συνδετικό κρίκο αναλαμβάνοντάς η ίδια πρωτοβουλίες.

Η στήλη δεν κομίζει Γλαύκα εν Αθήναις υποστηρίζοντας ότι στις κυβερνητικές προτεραιότητες οφείλει η περιληφθεί η πλήρης αναδιοργάνωση του ΕΣΕΤΕΚ (με σαφείς αρμοδιότητες στην χάραξη εθνικής στρατηγικής και με τα χρήματα για να λειτουργήσει)  με παράλληλη απόσπαση της Ανώτατης Παιδείας από το υπουργείο Παιδείας και την ίδρυση νέου υπουργείου Ανώτατης Εκπαίδευσης και Έρευνας.

Κι αν αυτό φαντάζει πολύ ριζοσπαστικό (για ορισμένους πολιτικούς και γραφειοκράτες) ας υπάρξει σε πρώτο στάδιο ένας επαναπροσδιορισμός των στόχων του υπουργείου Παιδείας με έμφαση και στην ανώτατη παιδεία (πέρα από τους ορθούς στόχους της αναβάθμισης των σχολικών εργαστηρίων, την ενίσχυση της ψηφιακής παιδείας και την προώθηση της επαγγελματικής κατάρτισης), την υπαγωγή του ΕΣΕΤΕΚ στο υπουργείο Παιδείας και την συμμετοχή ειδικά του ΣΕΒ στο ΕΣΕΤΕΚ.

Η στήλη δεν αγνοεί την αξία συμμετοχής των Θ. Μυλωνά, Π. Καραμπίνη. Π. Κετικίδη, εκ μέρους του ιδιωτικού τομέα αλλά η διασύνδεση έρευνας και επιχειρηματικής αγοράς δεν μπορεί να γίνει χωρίς την συμμετοχή των επαγγελματικών οργανώσεων του επιχειρηματικού κλάδου. Άλλο οι επιχειρήσεις τεχνολογίας και πληροφορικής, η Endeavor Greece και τα δίκτυα επιχειρηματικών αγγέλων και άλλο οι επιχειρήσεις του ΣΕΒ ή του ΕΕΣΕ.

Στην Ευρώπη, στην Αμερική, στην Κίνα, παντού όλοι τρέχουν να προλάβουν το τραίνο. Στον τελευταίο μισό αιώνα η Ελλάδα έχει δει πολλά τραίνα να περνούν μπροστά της χωρίς να προλάβει να επιβιβαστεί. Άλλοτε επειδή δεν το συνειδητοποιούσε, άλλοτε επειδή το υποτιμούσε, άλλοτε επειδή σπαράσσονταν από έριδες. Αν χάσουμε κι αυτό άλλο δεν θα υπάρξει. Ίσως ποτέ.