CBAM: Προσωρινή συμφωνία στην ΕΕ για φόρο άνθρακα – Σε ισχύ τον Οκτώβριο του 2023

Από τον Οκτώβριο του 2023, με ενσωματωμένη μεταβατική περίοδο, πρόκειται να εφαρμοστεί το νέο νομοσχέδιο για τον  Mηχανισμό Προσαρμογής των Συνόρων Άνθρακα (Carbon Border Adjustment Mechanism – CBAM)  για το οποίο κατέληξαν σε συμφωνία το Ευρωκοινοβούλιο και το Συμβούλιο της ΕΕ.

Αρχικά, το CBAM θα ​τεθεί σε ισχύ μόνο για τις υποχρεώσεις υποβολής εκθέσεων με στόχο τη συλλογή δεδομένων. Σε πλήρη ισχύ θα τεθεί σταδιακά, παράλληλα με τη σταδιακή κατάργηση των δωρεάν δικαιωμάτων, μόλις αρχίσει στο πλαίσιο του αναθεωρημένου συστήματος εμπορίας εκπομπών της ΕΕ (ETS) για τους σχετικούς τομείς. Αυτό θα διασφαλίσει τη συμβατότητα του CBAM με τους διεθνείς κανόνες για το εμπόριο. Η σταδιακή κατάργηση των δωρεάν δικαιωμάτων για τους τομείς που θα απαιτούνται CBAM θα συμφωνηθεί στο πλαίσιο των συνεχιζόμενων διαπραγματεύσεων για το νέο σύστημα ETS της ΕΕ. Απαιτείται επίσης περαιτέρω προετοιμασία σχετικά με μέτρα για την αποτροπή διαρροής άνθρακα στις εξαγωγές.

Η συμφωνία αυτή, πρέπει να εγκριθεί από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, τους πρεσβευτές των κρατών μελών της ΕΕ και στη συνέχεια «να εγκριθεί και από τα δύο θεσμικά όργανα πριν καταστεί οριστική».

Το CBAM αποτελεί σημαντικό «γρανάζι» στον ευρύτερο στόχο της ΕΕ για μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 55% έως το έτος 2030, σε σύγκριση με το 1990, ενώ τα σχέδια για τον μηχανισμό είχαν προηγουμένως προκαλέσει οργή από μεγάλες οικονομίες όπως η Κίνα.

Σε ανακοίνωσή του, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ανέφερε ότι θα ​​καθοριστεί  η εισφορά CBAM «για την εξίσωση της τιμής του άνθρακα που καταβάλλεται για τα προϊόντα της ΕΕ που λειτουργούν στο πλαίσιο του συστήματος εμπορίας εκπομπών της ΕΕ (ETS) και για τα εισαγόμενα αγαθά».

Τι προβλέπει

Σύμφωνα με το νέο νόμο,  οι εταιρείες που εισάγουν στην ΕΕ θα πρέπει να αγοράσουν «πιστοποιητικά CBAM», τα οποία θα απαιτούνται για να καλυφθεί η διαφορά «μεταξύ της τιμής του άνθρακα που καταβάλλεται στη χώρα παραγωγής και της τιμής των δικαιωμάτων άνθρακα στο EU ETS».

Το CBAM θα ​​καλύπτει μια σειρά αγαθών και τομέων όπως η ηλεκτρική ενέργεια, τα λιπάσματα, το αλουμίνιο, το τσιμέντο, ο χάλυβας και ο σίδηρος. Έχει επίσης διευρυνθεί ώστε να περιλαμβάνει υδρογόνο, αλλά και άλλα προϊόντα όπως μπουλόνια και βίδες.

«Μόνο χώρες με τις ίδιες φιλοδοξίες για το κλίμα με την ΕΕ θα μπορούν να εξάγουν στην ΕΕ χωρίς να αγοράζουν πιστοποιητικά CBAM», αναφέρει η δήλωση του Ευρωκοινοβουλίου, προσθέτοντας ότι τα σχέδια είχαν σχεδιαστεί για να συμμορφώνονται πλήρως με τους κανόνες του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου.

Οι νέοι κανόνες, αναφέρεται, «θα διασφαλίσουν ότι οι προσπάθειες της ΕΕ και του παγκόσμιου κλίματος δεν υπονομεύονται από τη μετεγκατάσταση της παραγωγής από την ΕΕ σε χώρες με λιγότερο φιλόδοξες πολιτικές».

Οι τεχνικές εργασίες σχετικά με την πρόταση έγιναν από  μια ad hoc ομάδα εργασίας για το CBAM, την οποία το Συμβούλιο ίδρυσε ειδικά για τις διαπραγματεύσεις σχετικά με αυτήν την πρόταση. Το Συμβούλιο κατέληξε στη θέση του (γενική προσέγγιση) σχετικά με τον προτεινόμενο κανονισμό στις 15 Μαρτίου 2022. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ψήφισε τη θέση του στις 22 Ιουνίου 2022. Οι τριμερείς διαπραγματεύσεις μεταξύ των συννομοθετών ξεκίνησαν στις 11 Ιουλίου και ολοκληρώθηκαν με την προσωρινή συμφωνία που επιτεύχθηκε σήμερα.