Σήμερα συνεδριάζει η Ολομέλεια Υδάτων της Ρυθμιστικής Αρχής Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων,  για να αποφασίσει την κήρυξη σε “κόκκινο συναγερμό” της Αττικής, της Πάτμου και της Λέρου.
Η απόφαση θεωρείται πλέον μονόδρομος, καθώς οι υδρολογικές συνθήκες έχουν επιδεινωθεί δραματικά και τα αποθέματα νερού στα μεγάλα φράγματα κινούνται σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα. Ταυτόχρονα  αναβάθμιση του συναγερμού δημιουργεί τις προϋποθέσεις για να ενεργοποιηθεί η διαδικασία ταχείας υλοποίησης του εμβληματικού έργου «Εύρυτος», που προορίζεται να θωρακίσει υδροδοτικά την Αττική για τις επόμενες δεκαετίες.

Η δραματική εικόνα των αποθεμάτων

Το φθινόπωρο του 2025 αποτελεί ένα από τα πιο ξηρά των τελευταίων δεκαετιών, παρά τις πρόσφατες βροχοπτώσεις. Σύμφωνα με τις μετρήσεις της ΕΥΔΑΠ, χθες στις 26 Νοεμβρίου 2025, ο ταμιευτήρας του Μόρνου περιείχε μόλις 160.662.000 m³ νερού, έναντι 262.068.000 m³ πριν από ένα χρόνο — μια μείωση σχεδόν 39% με τα αποθέματα να βρίσκονται στα χαμηλότερα επίπεδα της 15ετίας.

1

Αντίστοιχα, τα συνολικά αποθέματα των τεσσάρων βασικών ταμιευτήρων (Εύηνος, Μόρνος, Υλίκη, Μαραθώνας) ανήλθαν σε 363.345.000 m³, από 571.003.000 m³ πέρυσι, καταγράφοντας πτώση σχεδόν 37%.

Η επιστημονική τεκμηρίωση που συνοδεύει αυτά τα στοιχεία είναι εξίσου ανησυχητική: δορυφορικές αναλύσεις του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών δείχνουν συνεχή συρρίκνωση των επιφανειών των ταμιευτήρων, ενώ μελέτες του Πολυτεχνείου επιβεβαιώνουν ότι η Ελλάδα βιώνει το δεύτερο σοβαρότερο επεισόδιο επίμονης ξηρασίας των τελευταίων 40 ετών.

Πώς προκύπτει ο “κόκκινος συναγερμός”

Το επίπεδο συναγερμού καθορίζεται από μια σύνθετη εξίσωση που αξιολογεί:

  • την τρέχουσα και εκτιμώμενη κατανάλωση (οικιακή, οικοδομική, αρδευτική),

  • τα διαθέσιμα αποθέματα,

  • τις κλιματικές προβλέψεις των επόμενων μηνών.

Η ΡΑΑΕΥ, ως αρμόδια αρχή, εξετάζει τα στοιχεία της ΕΥΔΑΠ, τα μοντέλα του Πολυτεχνείου και τα δεδομένα του Αστεροσκοπείου και εισηγείται στο Υπουργείο την κήρυξη συναγερμού.
Αυτός ο μηχανισμός, που μέχρι πρόσφατα είχε το επίπεδο “πορτοκαλί”, σύμφωνα με όσα δήλωσε πρόσφατα ο Διευθύνων Σύμβουλος της ΕΥΔΑΠ κ. Χάρης Σαχίνης, πλέον σύμφωνα με τα στοιχεία που έχει συγκεντρώσει η ΕΥΔΑΠ, που δείχνουν ραγδαία μείωση αποθεμάτων και σοβαρές ενδείξεις μόνιμης κλιματικής μεταβολής, βρίσκεται στο “κόκκινο”. Και όπως είπε έχει καταθέσει τα στοιχεία αυτά στο υπουργείο Ενέργειας και Περιβάλλοντος, το οποίο με τη σειρά του μεταβίβασε στη ΡΑΑΕΥ προκειμένου να εξετάσει και να αποφασίσει αν συντρέχουν οι λόγοι για την κήρυξη κόκκινου συναγερμού.

Πώς συνδέεται ο “κόκκινος συναγερμός” με την επιτάχυνση του έργου «Εύρυτος»

Ο κόκκινος συναγερμός ενεργοποιεί το ειδικό νομικό πλαίσιο εκτάκτων συνθηκών, επιτρέποντας στο υπουργείο Ενέργειας να προχωρήσει σε απευθείας διαδικασίες ανάθεσης και επίσπευσης για έργα ζωτικής σημασίας. Ανάμεσά τους ξεχωρίζει ο «Εύρυτος», δηλαδή η μερική εκτροπή των ποταμών Κρικελιώτη και Καρπενησιώτη προς τον Εύηνο. Με την απόφαση αυτή, θα ενεργοποιηθούν τα άρθρα 32 και 269 του Ν. 4412/2016 και το άρθρο 55 του Ν. 5215/2025, δίνοντας τη δυνατότητα για διαδικασίες κατεπείγοντος, όπως συνέβη και στα έργα αποκατάστασης μετά την κακοκαιρία «Ντάνιελ».
Το έργο, προϋπολογισμού 500 εκατ. ευρώ, δεν αποτελεί έργο της ΕΥΔΑΠ αλλά του Δημοσίου· ωστόσο μπορεί να ανατεθεί στην εταιρεία μέσω του άρθρου 55 του Ν. 5215/2025. Στόχος είναι η προκήρυξη μέσα στο καλοκαίρι του 2026 και η ολοκλήρωση το πρώτο εξάμηνο του 2029.

Τι προβλέπει το Άρθρο 55 — Ν. 5215/2025

(ΦΕΚ A 116/04.07.2025) — Μέτρα αντιμετώπισης λειψυδρίας. Κύρια σημεία:

– Προστίθεται στο ν. 3199/2003 νέο άρθρο 9Α με τίτλο «Μέτρα αντιμετώπισης της λειψυδρίας». Με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας (με γνώμη Ρ.Α.Α.Ε.Υ.) μπορεί να κηρυχθεί περιοχή σε καθεστώς έκτακτης ανάγκης λειψυδρίας.

– Με κοινή απόφαση υπουργείων (Περιβάλλοντος & Ενέργειας, Οικονομικών, Ανάπτυξης) και εισήγηση Δ.Σ. ΕΥΔΑΠ ή ΕΥΑΘ, οι ΕΥΔΑΠ/ΕΥΑΘ μπορούν να οριστούν αναθέτοντες φορείς του ν. 4412/2016 για δημόσιες συμβάσεις έργων/μελετών/προμηθειών/υπηρεσιών που αφορούν την κατασκευή ή αποκατάσταση κρίσιμων υποδομών πρόληψης/αντιμετώπισης των συνεπειών της λειψυδρίας στις περιοχές που κηρύχθηκαν σε καθεστώς έκτακτης ανάγκης.

– Το άρθρο προβλέπει επίσης τη δυνατότητα ανάθεσης της ωρίμανσης, των διαγωνιστικών διαδικασιών και της παρακολούθησης εκτέλεσης των συμβάσεων (π.χ. σε ΕΕΣΥΠ/Μονάδα Συμβάσεων Στρατηγικής Σημασίας) και παραπομπές σε σχετικές διατάξεις του ν.4412/2016 για «συμβάσεις στρατηγικής σημασίας».

Τι προβλέπει το Άρθρο 32 — Ν. 4412/2016

Σχετίζεται με την προσφυγή στη διαδικασία με διαπραγμάτευση χωρίς προηγούμενη δημοσίευση (δηλαδή τη δυνατότητα ανάθεσης χωρίς δημόσια προκήρυξη) και προβλέπει κυρίως:

– Σε ειδικές περιπτώσεις (οι παράγραφοι 2–6) οι αναθέτουσες αρχές μπορούν να χρησιμοποιούν τη διαδικασία διαπραγμάτευσης χωρίς προηγούμενη δημοσίευση.

– Η διάταξη απαριθμεί τις συγκεκριμένες περιπτώσεις/προϋποθέσεις όπου επιτρέπεται (π.χ. αδυναμία λήψης κατάλληλων προσφορών σε προηγούμενη προκήρυξη, επείγουσες ανάγκες, εθνικά/ασφαλείας ζητήματα κ.λπ. — βλέπε παραγράφους 2–6 για τα ειδικά κριτήρια).

– Η ρύθμιση ανταποκρίνεται στο αντίστοιχο άρθρο της Οδηγίας 2014/24/ΕΕ και ενσωματώνει τους όρους χρήσης της περιορισμένης (negotiated) διαδικασίας στην εθνική νομοθεσία.

Τι προβλέπει το Άρθρο 269 — Ν. 4412/2016

Αφορά τη χρήση της διαδικασίας με διαπραγμάτευση χωρίς προηγούμενη δημοσίευση ειδικά στον τομέα των φορέων του νερού /ενέργειας (εναρμονίζεται με την Οδηγία 2014/25/ΕΕ). Βασικά σημεία:

– Οι αναθέτοντες φορείς (του τομέα παροχής υπηρεσιών κοινής ωφέλειας) μπορούν να χρησιμοποιούν τη διαπραγματευτική διαδικασία χωρίς προηγούμενη δημοσίευση σε συγκεκριμένες, ρητά οριζόμενες περιπτώσεις (καταγράφονται οι επιτρεπτές προϋποθέσεις).

– Στις περιπτώσεις αυτές συμπεριλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, καταστάσεις όπως: όταν μετά από προκήρυξη δεν υπήρξαν κατάλληλες προσφορές (αφού δεν έχουν αλλάξει ουσιωδώς οι όροι), χρήση περιοδικών ενδεικτικών προκηρύξεων ή συστημάτων προεπιλογής που παραμένουν δημοσιευμένα, και άλλες επιτρεπόμενες εξαιρέσεις που απαριθμούνται στο άρθρο.

– Το άρθρο ορίζει επίσης απαιτήσεις γνωστοποίησης/τεκμηρίωσης (π.χ. γνωστοποίηση αποτελεσμάτων, δυνατότητα συγκέντρωσης γνωστοποιήσεων τριμηνιαίως) και τον τρόπο κοινοποίησης στοιχείων στην Ε.Ε. και στις αρμόδιες αρχές.

Το Έργο Εύρυτος και τα πλεονεκτήματά του

Τα πλεονεκτήματα του «Εύρυτου» είναι σημαντικά:

  • Προσθήκη 200 εκατ. κυβικών μέτρων νερού ετησίως στο σύστημα υδροδότησης της Αττικής.

  • Παροχή πόσιμου νερού υψηλής ποιότητας.

  • Αξιοποίηση υφιστάμενων υποδομών χωρίς επιπλέον λειτουργικό κόστος, καθώς η τροφοδότηση του ταμιευτήρα γίνεται με βαρύτητα.

  • Ελάχιστη περιβαλλοντική επιβάρυνση.