Μ. Κυριάκου (KPMG): Η Folli-Follie, το δίλημμα των τραπεζών, οι ξένες επενδύσεις και… η ιστορία με το χαλί

Ο κ. Μάριος Κυριάκου, ιδρυτής και senior partner της KPMG Ελλάδας, με μεγάλη εμπειρία στο χώρο των ελεγκτών των επιχειρήσεων, γνωρίζει τη λειτουργία τους από μέσα και μιλάει στο mononews.gr για τη Folli-Follie και την ευθύνη των ελεγκτών και των αρχών, εξηγεί γιατί η εταιρική διακυβέρνηση δεν λειτουργεί, πού οφείλεται το κακό επιχειρηματικό κλίμα και πώς θα αλλάξει, μιλάει για το… δυσάρεστο δίλημμα των τραπεζών, αλλά και για το πόσο επηρεάζει η προεκλογική περίοδος τις επενδύσεις.

Μοιράζεται μαζί μας την αγωνία των εταιρειών που δεν μπορούν να δουλέψουν με το νέο νόμο για τις υπερωρίες και τονίζει ότι επειδή η ελληνική οικονομία δεν έχει ρευστότητα, δεν χρειαζόμαστε απλά επενδύσεις, αλλά επενδύσεις που θα χρηματοδοτούνται από λεφτά του εξωτερικού, Ελλήνων και ξένων. Και για όποιον δεν το καταλαβαίνει, μας λέει την… ιστορία με το χαλί.

Μετά το σκάνδαλο της Folli- Follie τι άλλαξε; Έχουν αλλάξει οι επιχειρήσεις;

Η νομοθεσία υπάρχει. Το θέμα  είναι οι επιχειρήσεις να πιστέψουν ότι μια σωστή εταιρική διακυβέρνηση είναι προς όφελός τους. Προς το παρόν, δεν ξέρω αν έχουν αλλάξει, αλλά σίγουρα, έχουν ανησυχήσει. Και έχουν ανησυχήσει και οι αρχές ώστε να δράσουν πιο προσεκτικά για να εφαρμόζεται ο νόμος. Σήμερα, όλο και περισσότερες εταιρείες ζητούν Επισκόπηση Λειτουργίας, δηλαδή να ελέγξουμε την Εταιρική τους Διακυβέρνηση, ενώ υπάρχει και μια τάση οι εταιρείες να θέλουν να στελεχώσουν την Επιτροπή Ελέγχου πιο σωστά.

Η λύση όμως, είναι να αναλάβουν την ευθύνη οι αρχές. Για παράδειγμα, ο νόμος λέει, ότι ο Πρόεδρος της Επιτροπής Ελέγχου, πρέπει να έχει κάποια προσόντα. Θα πρέπει να υπάρχει κάποιος αρμόδιος στις αρχές που θα ελέγχει αν όντως ο Πρόεδρος που επιλέγεται για αυτή τη θέση, έχει αυτά τα προσόντα. Στη Folli-Follie ακούγετε ότι ο πρόεδρος της Ελεγκτικής Επιτροπής δεν είχε  τις γνώσεις  να ελέγξει.

Άλλο παράδειγμα είναι η εταιρεία ελεγκτών που επιλέγεται. Δεν μπορεί μια μεγάλη εισηγμένη που διαχειρίζεται χρήματα τρίτων, να επιλέγει ένα μικρό ελεγκτή για τον έλεγχο, γιατί αυτός δεν έχει το απαιτούμενο προσωπικό να κάνει τον έλεγχο. Κανονικά για τις  αρχές, θα έπρεπε η επιλογή μιας τέτοιας μικρής εταιρείας, να αποτελεί ανησυχητική ένδειξη και συνεπώς να δικαιολογεί μια άμεση  επέμβαση. Η εισηγμένη είναι θεματοφύλακας των χρημάτων των επενδυτών και η εταιρική διακυβέρνηση, που καθορίζει μεταξύ άλλων πώς πρέπει να ελέγχεται μια εταιρεία,  πρέπει να διαφυλάσσεται.

Γιατί δεν λειτουργεί η εταιρική διακυβέρνηση;

Για τις εισηγμένες έλεγχο κάνει η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς. Και σύμφωνα με τις αρχές εταιρικής διακυβέρνησης η εισηγμένη πρέπει να έχει Υπεύθυνο Εσωτερικού Ελέγχου    που πρέπει να είναι ανεξάρτητος και να μην αναφέρεται στο Διευθύνοντα Σύμβουλο αλλά στο Διοικητικό Συμβούλιο. Η Επιτροπή Ελέγχου επίσης αναφέρεται στο Δ.Σ. και επιλέγει τους ελεγκτές. Η Επιτροπή Ελέγχου και ο Εσωτερικός Έλεγχος είναι τα δύο όργανα που ελέγχουν την εισηγμένη και δεν μπορεί να μπαίνουν συγγενικά πρόσωπα. Τα όργανα αυτά υπάρχουν στις εισηγμένες, υπήρχαν και στη Folli-Follie αλλά όπως  φάνηκε κανείς δεν έλεγχε αν λειτουργούσαν σωστά. Όπως και κάποιες άλλες εταιρείες, έβαλαν πρόσωπα που ήταν «δικά τους» ακριβώς για να μην τις ελέγχουν ή βάζουν Πρόεδρο πάνω από το Διευθύνοντα Σύμβουλο που μπορεί επίσης να είναι συγγενικό ή φιλικό πρόσωπο.

Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς οφείλει να το ελέγξει αυτό και να βρει έναν τρόπο επέμβασης εάν κάτι δεν είναι σωστό. Μπορεί, για παράδειγμα, να υποχρεώνει τις εισηγμένες να απαντούν ένα ερωτηματολόγιο, στο οποίο επίσημα να αναφέρουν τα προσόντα και τη συγγενική η φιλική σχέση αν υπάρχει με τα πρόσωπα αυτά (τον Πρόεδρο της Επιτροπής Ελέγχου). Αυτό, δεν σημαίνει ότι μετά θα πρέπει η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς να κάνει κάτι άλλο, αρκεί που οι εισηγμένες θα αναλάβουν την ευθύνη να δηλώσουν και να υπογράψουν ποιον επέλεξαν και τι σχέση έχουν με αυτόν.

Η νομοθεσία είναι εκεί, αλλά πολλοί την παρακάμπτουν. Μετά τη Folli-Follie οι αρχές ανησύχησαν και κινητοποιήθηκαν, και ζήτησαν διάφορους ελέγχους. Όμως δεν ξέρω τί έγινε μετά και πως θα χρησιμοποιηθούν τα ευρήματα όσον αφορά τα προαναφερθέντα.

Η ΕΛΤΕ δεν έχει ευθύνη;

Η ΕΛΤΕ έπρεπε να αντιδράσει και να πραγματοποιήσει ελέγχους όταν είδε ότι μια μικρή εταιρεία ελεγκτών ανέλαβε ένα τόσο μεγάλο όμιλο.

Τα φύλλα εργασίας των ελεγκτών , είναι τα αποδεικτικά στοιχεία  του εύρους και της ποιότητας της  εργασίας τους. Συνήθως όμως αυτή η δημιουργία φύλλων εργασίας  αυξάνει το κόστος του ελέγχου. Η ΕΛΤΕ όταν ελέγχει εξετάζει τα φύλλα εργασίας, και όταν είναι πολλά, ο έλεγχος είναι πλήρης, αν όμως είναι λίγα, σημαίνει ότι έχει γίνει κακός έλεγχος.

Για να είσαι ελεγκτής πρέπει να είσαι ανεξάρτητος και έντιμος, ακέραιος. Η εντιμότητα δεν  γράφεται στο νόμο. Υπάρχει ένας νόμος που λέει ότι οι εταιρείες κάθε τέσσερα χρόνια πρέπει να αλλάζουν τον ελεγκτή και αυτό δεν πρέπει να γίνεται  μόνο φαινομενικά αλλά και στην ουσία.. . Εμείς λέμε Independence and Integrity is the cornerstone of our profession και αυτό δεν νομοθετείται.

Η ΕΛΤΕ ελέγχει και το ΣΟΕΛ, το Σώμα Ορκωτών Ελεγκτών, που ελέγχει τους ελεγκτές μέλη του. Το ΣΟΕΛ επιζητεί να γίνονται συστηματικά ποιοτικοί έλεγχοι και να τιμωρούνται τα μέλη σε περιπτώσεις που τα φύλλα εργασίας  δεν υποστηρίζουν τον έλεγχο, γιατί ένας κακός ελεγκτής, μας εκθέτει όλους.

Το επιχειρηματικό κλίμα θεωρείτε ότι έχει βελτιωθεί;

Ουσιαστικά δεν έρχονται ξένες επενδύσεις στην Ελλάδα. Άρα δεν έχει βελτιωθεί. Η δομή και το πλέγμα της νομοθεσίας που αφορούν τις επενδύσεις είναι απωθητικό. Δεν έχουμε ελκυστικό περιβάλλον και μέχρι να το αλλάξουμε δεν θα έχουμε τις ξένες επενδύσεις που είναι αναγκαίες για να υπάρξει ανάπτυξη.

Ο συνδυασμός των συνεχών θεσμικών αλλαγών με τους υψηλούς φόρους και  ασφαλιστικές εισφορές δημιουργεί ένα τόσο μεγάλο κόστος στην επένδυση που κάνει τα επιχειρηματικά σχέδια ασύμφορα. Η καθυστέρηση απονομής δικαιοσύνης, η γραφειοκρατία και το κακό θεσμικό πλαίσιο στέλνουν τις επενδύσεις σε άλλες χώρες. Πρέπει να δούμε τα θεσμικά πλαίσιο προσέλκυσης επενδύσεων  σε άλλες χώρες που έχουν πετύχει και να προσφέρουμε κάτι καλύτερο.

Για να φέρουμε ξένες επενδύσεις ή λεφτά από το εξωτερικό πρέπει να δώσουμε κίνητρα, όπως ίσως μισούς φόρος, έστω για ένα διάστημα. Η ελληνική οικονομία δεν έχει ρευστότητα, δεν χρειαζόμαστε απλά επενδύσεις, αλλά επενδύσεις που θα χρηματοδοτούνται από λεφτά του εξωτερικού, Ελλήνων και ξένων. Για να εξηγήσω πόσο σημαντικό είναι να έρθουν  οι ξένες επενδύσεις, θα πω την ιστορία με το χαλί:

«Ενας μαγαζάτορας πουλούσε ένα χαλί 100 ευρώ και κανείς δεν το αγόραζε. Μια μέρα το αγόρασε το απέναντι κατάστημα, ο ανταγωνιστής του. Τότε αυτός σκέφτηκε: Για να το αγοράζει κάτι θα ξέρει που δεν το ξέρω εγώ και το χαλί έχει αξία, θα το πάρω πίσω. Τον ρωτάει πόσα θέλει για να το πάρει και ο άλλος του λέει 120 ευρώ, τα δίνει και το παίρνει. Την άλλη μέρα σκέφτηκε ο μαγαζάτορας που πούλησε: Για να αγοράζει 120 ενώ πριν το πούλησε 100, κάτι θα ξέρει που εγώ δεν το ξέρω, το χαλί έχει αξία.  Και πάει και του προτείνει να το αγοράσει 150 και το αγοράζει. Την επόμενη μέρα, ξαναπάει ο πρώτος να ξαναγοράσει το χαλί ακριβότερα και το χαλί έλλειπε. Το πούλησα, του απαντάει ο δεύτερος. Και τότε του λέει ο πρώτος: Μα είσαι χαζός, το χαλί μας πούλησες; Χάρη σε αυτό είχαμε βγάλει τόσα λεφτά…».

Βέβαια δεν είχαν βγάλει τίποτα, τα δικά τους χρήματα αντάλλαζαν…

Το ίδιο είναι και μια οικονομία χωρίς ξένες επενδύσεις. Ανταλλάζουμε τα δικά μας λεφτά. Άλλη αξία έχουν τα χρήματα που έρχονται από έξω, γιατί μόνο αυτά μπορούν να αλλάξουν το συνολικό ποσό του χρήματος που κυκλοφορεί και να φέρουν ανάπτυξη. Για αυτό πρέπει να γίνει μέρος της πολιτικής μας να προσελκύσουμε ξένες επενδύσεις και να δοθούν κίνητρα.

-Μιλάτε για επιχειρηματικό κλίμα, θεσμικό πλαίσιο και  εμπόδια της γραφειοκρατίας. Δεν υπάρχουν βελτιώσεις;

Υπάρχει επιδείνωση. Για παράδειγμα τρομερό πρόβλημα μας έχει δημιουργήσει ο νόμος για τις υπερωρίες. Εμείς δουλεύουμε με αυστηρά deadlines από την εφορία και τα Χρηματιστήρια, ελληνικά και ξένα,  και όταν πρέπει να παραδώσουμε οι υπάλληλοι χρειάζεται να δουλέψουν υπερωρίες, που βέβαια πληρώνονται.

 Με το νέο νόμο από πέρυσι, πρέπει να δηλώνουμε τις υπερωρίες, από την προηγούμενη ημέρα και δεν μπορούμε να δηλώνουμε πάνω από 2 ώρες. Η  Επιθεώρηση Εργασίας  πάει συστηματικά σε επιχειρήσεις και όταν βρει υπαλλήλους να εργάζονται, πέραν του δηλούμενου ωραρίου, επιβάλλει εξοντωτικά πρόστιμα. Αρκετοί από τους ανταγωνιστές μας έχουν κληθεί να πληρώσουν πολύ μεγάλα ποσά. Δεν ξέρουμε όμως από την προηγούμενη, πόσες ώρες υπερωρίας θα χρειαστούμε, γιατί αυτό εξαρτάται από την πορεία της δουλειάς κάθε ημέρα.

Με το νόμο αυτό, δεν μπορούμε πια να δουλέψουμε. Μας αναγκάζει να μην είμαστε εντάξει με τις υποχρεώσεις μας, γιατί ακόμη κι αν δηλώσουμε την υπερωρία, οι δύο ώρες δεν φτάνουν. Ο παλαιότερος νόμος, ζητούσε να πληρώνονται οι υπερωρίες με αυξημένη προσαύξηση αλλά και δεν μας τιμωρούσε.

Ποιος ξένος μπορεί να έρθει να δουλέψει εδώ, αν δεν μπορεί να κάνει τη δουλειά του;

Χρειαζόμαστε ένα επιχειρηματικό περιβάλλον που να σε ενθαρρύνει να θέλεις να δουλέψεις στην Ελλάδα.

Χρειαζόμαστε ένα θεσμικό πλαίσιο που να λειτουργεί με διαφάνεια και αντικειμενικότητα ώστε να δίνει ίσες ευκαιρίες σε όλους τους επενδυτές. Το κακό θεσμικό πλαίσιο κρύβει διαφθορά και καταλήγει σε κλειστές οικονομίες. Το καλό θεσμικό πλαίσιο κρατά ίσες αποστάσεις από όλους και προσελκύει επενδύσεις από όλο τον κόσμο.

Ένα από τα μεγάλα προβλήματα της ελληνικής οικονομίας είναι τα κόκκινα δάνεια των τραπεζών. Πιστεύετε πως αντιμετωπίζεται;

Οι τράπεζες, όπως είναι στημένες, είναι για μεγάλη δραστηριότητα που σήμερα πια δεν έχουν. Όμως το ότι έχουν τα κόκκινα δάνεια, που προέρχονται από το παρελθόν μιας μεγάλης τράπεζας, δεν τους επιτρέπει να μειώσουν κόστη γιατί πρέπει να έχουν πόρους για να διαχειρίζονται αυτά τα δάνεια. Και τα κόκκινα δάνεια θα καθυστερήσουν να φύγουν, γιατί μια γρήγορη, χωρίς προσοχή, διαγραφή τους θα δημιουργήσει μεγάλες ζημίες.

Στις ελληνικές τράπεζες είναι σημαντικό περιουσιακό στοιχείο ο αναβαλλόμενος φόρος και αν τελικά συμψηφιστεί, ή χρησιμοποιηθεί για να απαλύνει τις ζημιές, όπως έχει προταθεί οι τράπεζες θα αποδυναμώσουν πολύ τους ισολογισμούς τους. Αν πάλι δεν το κάνουν, θα λυγίζουν από το βάρος των ζημιών. Ένα δύσκολο δίλημμα…

Πώς βλέπετε να διαμορφώνεται η προοπτική; Επηρεάζει θετικά το ότι «τέλειωσε το Μνημόνιο»;

Κανένας που γνωρίζει δεν πιστεύει ούτε ότι με το τέλος του μνημονίου,  ότι έληξαν και τα προβλήματα μας. Δυστυχώς, η δανειακή σύμβαση συνεχίζεται και θα μας απασχολεί για πολλά χρόνια ακόμη. Απλά τα πρώτα χρόνια παίρναμε και χρήματα από το Πρόγραμμα, ενώ τώρα έχουμε μόνο τις δεσμεύσεις.

Όσο  για την προοπτική, πιστεύω όπως έχουν εξελιχθεί τα πράγματα μια μακρά προεκλογική περίοδος, θα αυξήσει την αβεβαιότητα των επενδυτών. Μέχρι να γίνουν εκλογές,  επενδύσεις δεν θα γίνουν όπως θέλουμε.. Κανείς δεν ανοίγει μια νέα εταιρεία πριν τις εκλογές, όλοι θέλουν ένα σταθερό περιβάλλον χωρίς εκπλήξεις. Και, κάποια κυβέρνηση που, να δηλώνει, τουλάχιστον, ότι θέλει τις επενδύσεις και θα βοηθήσει το επιχειρηματικό κλίμα.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ: Τα 8 ερωτήματα της Ένωσης Επενδυτών για το fund που «σόρταρε» τα Folli

ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Στο «συρτάρι» της Ανακρίτριας επί δύο μήνες το πόρισμα-φωτιά για το πολύκροτο σκάνδαλο των Folli

MH ΧΑΣΕΤΕ: Ένωση Επενδυτών: Δεν πήρε την προσωρινή διαταγή για την Folli – Ετοιμάζει νέες αγωγές