Το παραδοσιακό banking πεθαίνει… Έρχεται το fintech

Το παραδοσιακό banking πεθαίνει… Έρχεται το fintech. Η νέα γενιά ηλεκτρονικών πληρωμών και συναλλαγών.

Ήδη τεχνολογικοί και e–commerce  κολοσσοί όπως είναι η Google, η Apple, η  Amazon και η Alibaba έχουν δημιουργήσει τις δικές τους fintech υπηρεσίες προσφέροντας  στα εκατομμύρια των πελατών τους τη δυνατότητα πληρωμών, έκδοσης πιστωτικών καρτών. Ενώ πλέον μέσω εφαρμογής συνομιλίας (Whatsapp) είναι δυνατή η αποστολή χρημάτων, με τον ίδιο τρόπο που γίνεται και η αποστολή μιας φωτογραφίας, στους χρήστες της εφαρμογής.

Και είναι πιθανόν αυτοί οι τεχνολογικοί κολοσσοί αποτελέσουν τις τράπεζες του μέλλοντος.

Την ίδια ώρα οι τράπεζες παρακολουθούν άγρυπνα  αυτήν την επέλαση των fintech εταιρειών στο χρηματοπιστωτικό κλάδο και επενδύσουν δισεκατομμύρια δολάρια, για να να είναι συμβατές με το νέο οικοσύστημα που δημιουργείται.

Και όπως αναφέρει χαρακτηριστικά η Τράπεζα της Ελλάδος στην Επισκόπηση του ελληνικού χρηματοπιστωτικού συστήματος (Ιούνιος 2019), το fintech καλύπτει κάθε είδος χρηματοοικονομικής καινοτομίας που βασίζεται στην πρόοδο της τεχνολογίας και μπορεί να οδηγήσει σε νέα επιχειρηματικά μοντέλα, νέες εφαρμογές, διαδικασίες ή νέα προϊόντα με σημαντική επίδραση στο χρηματοπιστωτικό τομέα και στην παροχή χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών.

Και μόνο τυχαίο δεν είναι το γεγονός ότι σε παγκόσμιο επίπεδο ο  κλάδος του financial technology (fintech) αναπτύσσεται ταχύτατα.

Πέρυσι οι επενδύσεις σε εταιρίες fintech ανήλθαν παγκοσμίως στα 111,8 δισ. δολάρια, από 50,8 δισ. δολάρια το 2017, και στην Ευρώπη σε 34,2 δισ. δολάρια, έναντι 12,2 δισ. δολάρια, δηλαδή  υπερδιπλασιάστηκαν, καταγράφοντας  αύξηση κατά 120% και 180% αντίστοιχα σε 1 μόνο έτος.

Ενδεικτικές χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες που παρέχουν οι εταιρίες fintech αποτελούν οι υπηρεσίες πληρωμών (πχ ηλεκτρονικές πληρωμές και mobile wallets), οι υπηρεσίες δανειοδότησης κυρίως μέσω εναλλακτικών μορφών χρηματοδότησης (πχ Peer to peer lending), οι υπηρεσίες αυτοματοποιημένου ελέγχου των χρηματοπιστωτικών συναλλαγών για τη διαχείριση επενδύσεων και επικοινωνίας με τους πελάτες (π.χ. robo-advisors), καθώς και καινοτόμα ασφαλιστικά προϊόντα (InsurTech).

Οι υπηρεσίες  fintech ανοίγουν νέους δρόμους στις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες, δημιουργούν νέες συνθήκες ανταγωνισμού, διευρύνουν τις επενδυτικές ευκαιρίες, προσφέρουν εναλλακτικούς μηχανισμούς χρηματοδότησης, καινοτόμα προϊόντα και υπηρεσίες, συμβάλλουν  στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.

Ωστόσο, όπως σημειώνει η ΤτΕ, η χρηματοοικονομική τεχνολογία δημιουργεί παράλληλα προκλήσεις σε θέματα όπως η χρήση των προσωπικών δεδομένων, η προστασία των καταναλωτών, η συμμόρφωση των εταιριών προς τις ρυθμιστικές διατάξεις, η κυβερνοασφάλεια, αλλά και θέματα χρηματοπιστωτικής σταθερότητας.

Στο νέο περιβάλλον ο ρόλος του επόπτη είναι κρίσιμος καθώς μέσα από κανόνες θα  πρέπει να μεγιστοποιηθούν τα οφέλη από την καινοτομία,  ταυτόχρονα να ελαχιστοποιηθούν οι πιθανοί κίνδυνοι και να εξασφαλιστεί η σταθερότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος.

Σύμφωνα με την ΤτΕ, ενδιαφέρον παρουσιάζει  η παρακολούθηση κινδύνων σε εταιρείες FinTech όταν αυτές εμφανίζονται να έχουν λάβει συστημική διάσταση, με έμφαση σε εταιρίες τεχνολογίας παγκόσμιας εμβέλειας (Big Tech).

Αν και προς το παρόν αυτές οι  εταιρείες Big Tech δραστηριοποιούνται κυρίως σε περιφερειακές χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες, ενδέχεται να επιδράσουν σημαντικά στο χρηματοπιστωτικό οικοσύστημα στην περίπτωση που αποφασίσουν να επεκταθούν, με εξελιγμένα επιχειρηματικά μοντέλα, σε παραδοσιακές υπηρεσίες πιστωτικών ιδρυμάτων.

Σε αυτή την περίπτωση, αναφέρει η ΤτΕ, οι Big Tech αναμένεται να χρησιμοποιήσουν ως όχημα την ισχυρή κεφαλαιακή τους θέση, την προϋπάρχουσα σχέση εμπιστοσύνης με την ευρεία και εδραιωμένη πελατειακή τους βάση, τις τεχνολογίες αιχμής και την πρόσβασή τους σε μεγάλους όγκους δεδομένων των πελατών τους.

Όμως συμβατές με το νέο περιβάλλον θα πρέπει να γίνουν και οι ρυθμιστικές αρχές, ώστε να μπορούν να παρακολουθούν αποτελεσματικά τις τεχνολογικές εξελίξεις και βάζουν όρια, και κανόνες.

Σύμφωνα με την ΤτΕ οι ρυθμιστικές αρχές θα μπορούσαν να εξετάσουν την ενίσχυση των δεξιοτήτων τους με γνώσεις σε εξειδικευμένα θέματα τεχνολογίας, όπως ενδεικτικά είναι η ανάλυση “μεγάλων δεδομένων” (big data analytics), η τεχνητή νοημοσύνη, η μηχανική μάθηση (machine learning) και οι τεχνολογίες κατανεμημένου καθολικού (distributed ledger technology).

Η στοχευμένη διεύρυνση των δεξιοτήτων θα βοηθήσει τις αρχές να κατανοήσουν βαθύτερα τα επιχειρησιακά μοντέλα χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών που κάνουν εκτενή χρήση νέων τεχνολογιών, να εφαρμόσουν αποδοτικότερα το σχετικό ρυθμιστικό πλαίσιο και ενδεχομένως να υλοποιήσουν προηγμένα τεχνολογικά εργαλεία που οι ίδιες θα χρησιμοποιήσουν για να αυξήσουν τις εποπτικές τους δυνατότητες και να διευκολύνουν την αλληλεπίδρασή τους με εποπτευόμενους φορείς.

Στην Ευρώπη, το θεσμικό πλαίσιο έχει επικαιροποιηθεί  με την η αναθεώρηση της Οδηγίας για τις πληρωμές, της Οδηγίας για την πρόληψη της χρησιμοποίησης του χρηματοπιστωτικού συστήματος για τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες ή για τη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας, τη  θεσμοθέτηση του Γενικού Κανονισμού Προστασίας Δεδομένων (Κανονισμός ΕΕ 2016/679 – GDPR) και του κανονισμού για την ηλεκτρονική ταυτοποίηση οντοτήτων και τις υπηρεσίες εμπιστοσύνης (Κανονισμός ΕΕ 910/2014 – eIDAS), καθώς και η ενίσχυση της ανθεκτικότητας των κρίσιμων χρηματοπιστωτικών υποδομών έναντι κυβερνοεπιθέσεων.

Μάλιστα για την συμμόρφωση των fintech με τους κανόνες εποπτείας, τα τελευταία χρόνια στην Ευρωπαϊκή Ένωση οι ρυθμιστικές αρχές έχουν θεσπίσει τους λεγόμενους «φορείς διευκόλυνσης του οικοσυστήματος FinTech»: κόμβους καινοτομίας (innovation hubs) και προστατευμένα κανονιστικά περιβάλλοντα (regulatory sandboxes).

Οι πρώτοι κόμβοι καινοτομίας τέθηκαν σε λειτουργία το 2016.

Το 2019 στην ΕΕ η πλειοψηφία των χωρών (οι 26), συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, έχουν δημιουργήσει κόμβους καινοτομίας και ένας μικρός αριθμός έχει θεσπίσει προστατευμένα κανονιστικά περιβάλλοντα.