ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Είναι γυάλινα, λεπτεπίλεπτα, υπέρκομψα και έχουν σχήμα πουλιού. Σ’ αυτά να προστεθεί και ο προορισμός τους: ότι φυλούσαν με προσοχή τα υλικά εκείνα που έκαναν τις γυναίκες ωραιότερες. Κι αυτό γιατί πρόκειται για αγγεία – πολύτιμα, μικρά σκεύη στα οποία φιλοξενούνταν η πούδρα για το γυναικείο μακιγιάζ. Ορισμένα από αυτά, κατασκευασμένα από άχρωμο ή από ημιδιαφανές μπλε γυαλί, που φιλοξενούνται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης και συγκεκριμένα στην μόνιμη έκθεση «Θεσσαλονίκη Μακεδονίας Μητρόπολις», αναδεικνύονται τώρα ως «Έκθεμα του Μήνα» στρέφοντας την προσοχή των επισκεπτών στον μυστικό αλλά θαυμαστό κόσμο των γυναικών της αρχαιότητας. Πρόκειται άλλωστε για την πρώτη γνωστή συσκευασία καλλυντικών μιας χρήσης από την αρχαιότητα.
Τα γυάλινα αυτά αγγεία είχαν έρθει στο φως από τις ανασκαφές σε γυναικείες ταφές νεκροταφείων της ρωμαϊκής Θεσσαλονίκης -αρχές του 1ου μ.Χ. αιώνα έως και το 125 μ.Χ. – και όπως πιστεύεται κάποια από αυτά ήταν εισαγωγές από το δυτικό τμήμα της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας ενώ άλλα ήταν τοπικής παραγωγής. Και στις δύο περιπτώσεις όμως, περιείχαν καλλυντική πούδρα –ψιμύθιον- σε κόκκινο, μπλε ή ροζ χρώμα και πωλούνταν φυσικά, μαζί με το περιεχόμενό τους.
Το αρχαίο μάρκετινγκ
Τα αντικείμενα αποδίδουν με αφαιρετικό τρόπο την μορφή ενός μικρού πτηνού, πιθανώς περιστεριού, όπως φαίνεται από τον ψηλό λαιμό και την χαρακτηριστική μακριά, κωνική ουρά του. Και γιατί περιστέρι; Η απάντηση μπορεί να αναζητηθεί στην Αφροδίτη, καθώς τα περιστέρια συνδέονταν στενά με τη λατρεία της κατ΄ εξοχήν θεάς της ομορφιάς και της ερωτικής σαγήνης, στη σφαίρα της οποίας εντασσόταν βεβαίως και ο καλλωπισμός των γυναικών. Θα μπορούσε επομένως να χαρακτηρισθεί ως είδος μάρκετινγκ της εποχής, αυτή η επιλογή του περιστεριού για το σχήμα του αγγείου με την καλλυντική ουσία, κάτι που προφανώς δεν ήταν τυχαίο.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον όμως, έχει και ο τρόπος κατασκευής αλλά και χρήσης αυτών των αγγείων. Κι αυτό, γιατί ο κατασκευαστής, προκειμένου να γεμίσει το αγγείο με την πούδρα άφηνε αρχικά την άκρη της ουράς του πτηνού ανοιχτή. Στην συνέχεια και αφού το είχε γεμίσει, το σφράγιζε με τοπική αναθέρμανση και το έστελνε στην αγορά. Όταν η πελάτισσα το αγόραζε, έσπαζε αυτήν την σφραγισμένη απόληξη της ουράς και έτσι μπορούσε να χρησιμοποιήσει το περιεχόμενο. Σχετικά με τον εντοπισμό τους, εξάλλου, σε τάφους είναι πιθανόν, όπως πιστεύουν οι αρχαιολόγοι, να αφορούσαν την χρήση της πούδρας για τη φροντίδα της νεκρής.
Η αναζήτηση της κατάλευκης τελειότητας
Η κατάλευκη επιδερμίδα ήταν το ιδανικό για τις γυναίκες στην αρχαιότητα, μια «μόδα» που διήρκεσε αιώνες και είχε την πηγή της στις αριστοκράτισσες, που καθώς ήταν κλεισμένες στον γυναικωνίτη και δεν είχαν καμία ανάγκη να βγουν στην αγορά, πόσο μάλλον για δουλειά στο ύπαιθρο ήταν πάντα προστατευμένες από τον ήλιο. Χρησιμοποιήθηκε πολύς μόλυβδος έτσι, για την παρασκευή πούδρας, αλλά χωρίς γνώση της τοξικότητάς του.
Αρχικά η συνταγή της πούδρας περιελάμβανε μία μίξη από λευκό μόλυβδο και ανθρακικό άλας μολύβδου, ένωση που έφτιαχνε τον κερουσίτη. Επίσης μπορεί να παρασκευαζόταν από πηλό φερμένο από την Μηλία –μηλία γη- και από ανθρακικό ασβέστιο. Ή απλώς μπορεί να ήταν σκόνη κιμωλίας, που θεωρούνταν ότι λειτουργούσε ως λευκαντικό δέρματος και επιπλέον γυαλιστικό και καθαριστικό.
Και βεβαίως δεν ήταν μόνο ζητούμενο το λευκό δέρμα αλλά και τα ροζ μάγουλα ως απόδειξη καλής υγείας. Ελληνίδες και Ρωμαίες έτσι, χρησιμοποίησαν την μίλτο, μία ορυκτή χρωστική ουσία σε τρεις αποχρώσεις, από το έντονο έως το απαλό κόκκινο, που προερχόταν κατά κανόνα από τρεις περιοχές, την Σινώπης, την Λήμνο και την Κέα. Επίσης άλλα υλικά, λαμβάνονταν από φυτά, όπως την ρίζα της άγχουσας, ροδοπέταλα και πέταλα παπαρούνας. Το κόκκινο χρώμα, τέλος, προερχόταν από το κιννάβαρι, μία χρωστική από ορυκτό του υδραργύρου.
Για τον καλλωπισμό χρησιμοποιούνταν και άλλες ουσίες φυσικά, αν και με βάση ύλες, επικίνδυνες για την υγεία, όπως ο γαληνίτης (θειούχος μόλυβδος), η αιθάλη ή διάφορες χαλκούχες χρωστικές για την βαφή των ματιών. Αλλά η συσκευασία σε κάθε περίπτωση ήταν ιδιαίτερα επιμελημένη, αντάξια του περιεχομένου και του σκοπού του.
Διαβάστε επίσης:
Γλυπτά του Παρθενώνα: Όχι από τους Βρετανούς αλλά οι προσπάθειες συνεχίζονται
Ο ασσυριακός πολιτισμός στο Μουσείο Ακρόπολης – Ένας διάλογος τέχνης
Με την υπογραφή Τζακομέτι: Ένα κεφάλι για 70 εκατομμύρια δολάρια
ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΣΗΜΕΡΑ
