Έκθεση στο Μουσείο Ακρόπολης: Όταν η ελληνική αρχαιότητα εμπνέει ως σήμερα

Από την Αρχαιότητα στο Βυζάντιο, από εκεί στην Αναγέννηση και στη συνέχεια στην Μοντέρνα και Σύγχρονη Τέχνη.

Η διαχρονική πορεία της τέχνης σε διάρκεια χιλιετιών μέσα από μια τετραλογία, που διαπερνά τις μεγάλες περιόδους της ανθρώπινης σκέψης. Είναι τα «ΝοΗΜΑΤΑ. Προσωποποιήσεις και αλληγορίες από την αρχαιότητα στο σήμερα», μία έκθεση του Μουσείου Ακρόπολης, που οργανώνεται ήδη, προκειμένου να εγκαινιαστεί την 1^η Δεκεμβρίου.

Με την ομόφωνη γνωμοδότηση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου κατά τη χθεσινή συνεδρίασή του, 162 έργα από ελληνικά και ξένα μουσεία θα απαντήσουν στο ερώτημα «Πώς η αρχαιότητα συλλαμβάνει, κωδικοποιεί, σχεδιάζει και αποδίδει /εκτελεί μια ιδέα και πώς αυτή περνά και διατρέχει τις μετέπειτα περιόδους έως τη μοντέρνα και τη σύγχρονη τέχνη», όπως είπε ο διευθυντής του Μουσείου Ακρόπολης κ. Σταμπολίδης  παρουσιάζοντας το σκεπτικό της έκθεσης.

Αριστουργήματα τέχνης

Έργα του Ρούμπενς, του Μποτιτσέλι και του Μπελίνι, εκπληκτικά αγγεία και τοιχογραφίες, χάλκινα και μαρμάρινα αγάλματα, που βγαίνουν για πρώτη φορά από τη χώρα τους και άλλα, που δίνουν τη σφραγίδα τους στα μουσεία που τα φιλοξενούν περιλαμβάνονται στην έκθεση.

Ανάμεσά τους το άγαλμα του Πόθου από τα Μουζέι Καπιτολίνι της Ρώμης, σημαντικό ρωμαϊκό αντίγραφο, έργου του μεγάλου γλύπτη της αρχαιότητας, Σκόπα (330 π.Χ.). Επίσης, από το Βρετανικό Μουσείο η περίφημη υδρία του «ζωγράφου του Μειδία», έργο του 410 π.Χ. στο οποίο εικονίζονται σε ζώνες δύο διαφορετικά μυθολογικά θέματα: Η αρπαγή των θυγατέρων του Λευκίππου από τους Διοσκούρους, τον Κάστορα και τον Πολυδεύκη στην μία, και στην άλλη ο Ηρακλής στον Κήπο των Εσπερίδων.

Συγκλονιστικό έργο εξάλλου, ο ελικωτός κρατήρας  του Τάλω  (420-400 π.Χ.), στον οποίο απεικονίζεται ο θάνατος του χάλκινου γίγαντα Τάλω, που προστάτευε την Κρήτη, από τους Αργοναύτες κατά τη διάρκεια της Αργοναυτικής εκστρατείας. Έρχεται από το Μουζέο Γιάτα του Ρούβο ντι Πούλια της Ιταλίας. Έξοχος όμως και ένας αλληγορικός πίνακας του Τζοβάνι Μπελίνι για την Τύχη.

Οι προσωποποιήσεις

«Ανθρωποκεντρικός ο αρχαίος ελληνικός πολιτισμός», αναφέρει ο κ. Σταμπολίδης «δεν αποδίδει μόνον τους θεούς του κατ’ εικόνα και ομοίωσή του αλλά προσωποποιεί και την ίδια τη φύση, τον χρόνο, τις ιδέες, τις έννοιες και τους θεσμούς, τα συναισθήματα, τον ψυχισμό του και τα πάθη του με έναν τρόπο μοναδικό, αφήνοντάς τα παρακαταθήκη για το νήμα της τέχνης στην πορεία του χρόνου».  Αυτές οι προσωποποιήσεις βέβαια, όπως επεξηγεί, μπορεί να μην διαθέτουν απαραίτητα, ανθρώπινα χαρακτηριστικά. Γιατί ορισμένες φορές, αν και σπάνιες, οι προσωποποιήσεις  μπορεί να αναφέρονται σε ζώα, σε μιξογενή όντα ή σε υβριδικά. Σε κάθε περίπτωση όμως, αυτό δεν αναιρεί τη διάθεση του ανθρώπου για μορφοποίηση σε ένα επίπεδο διαφορετικό του πραγματικού.

Μαζί με τις προσωποποιήσεις ωστόσο ή και σε συνδυασμούς με αυτές, συνυπάρχουν οι αλληγορίες, εκφράσεις της τέχνης δηλαδή, που δεν σημαίνουν κυριολεκτικά αυτά που φαίνονται από πρώτη όψη, αλλά κρύβουν άλλα νοήματα και μηνύματα.

«Μια οπτική, εικονογραφική έκφραση, μια συγκεκριμένη καλλιτεχνική εικόνα αφηρημένων εννοιών ή αισθημάτων είναι η αλληγορία και συχνά οι προσωποποιημένες έννοιες μπορούν να την (συν)αποτελούν», όπως επισημαίνει  ο κ. Σταμπολίδης, αναφερόμενος στην ποίηση, τις παραβολές, την ηθική κ.ά.

Η αποκάλυψη

Ο πλούτος των αντικειμένων της έκθεσης συμπορεύεται εξάλλου, με την ποικιλία τους, όπως ανάγλυφα, μετάλλια, τερακότες, νομίσματα, εικόνες, χειρόγραφα, μαζί φυσικά με τα γλυπτά, τους πίνακες και άλλα. Καθένα από αυτά θα πάρει τη θέση του σε μία από τις έξι ενότητες της έκθεσης: Τον Χρόνο, την Φύση (γεωγραφικοί όροι, ουράνια σώματα κλπ.), τον Θεό (με τις θεοποιημένες έννοιες φυσικών και ανθρώπινων στοιχείων), τον  Άνθρωπο (ψυχικές, πνευματικές και σωματικές καταστάσεις, συναισθήματα,  πνευματικά έργα κλπ.), τον Θεσμό (πόλεις, δήμος, δημοκρατία, βία, κράτος, δικαιοσύνη, τελετές κλπ.) και τέλος τις Αλληγορίες.

Από το Βρετανικό Μουσείο (από όπου έρχονται ως δάνειο οκτώ έργα), το Πράδο της Ισπανίας, τα Μουζέι Καπιτολίνι της Ρώμης, το Αρχαιολογικό Μουσείο της Νάπολης, την Πινακοθήκη της Ακαδημίας της Βενετίας, το Μουζέο Γιάτα στο Ρούβο ντι Πούλια της Ιταλίας και το Μουσείο Ιστορίας της Τέχνης της Βιέννης, 80 έργα στο σύνολό τους καλούνται να αποκαλύψουν τη συνέχεια της ανθρώπινης δημιουργίας, με αφετηρία της την ελληνική αρχαιότητα. Μαζί φυσικά και τα έργα ελληνικών μουσείων, όπως του Εθνικού Αρχαιολογικού και του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης, της Εθνικής Πινακοθήκης και της Εφορείας Αρχαιοτήτων Αθηνών.

Παρ΄όλα αυτά «δεν μπορούμε να έχουμε όλα τα έργα, που θα επιθυμούσαμε», όπως έλεγε ο κ. Σταμπολίδης, τόσο γιατί κάποια έργα δεν μπορούν, για διάφορους λόγους να μετακινηθούν ή μπορεί στις ίδιες ημερομηνίες να έχουν δανειστεί σε άλλα μουσεία όσο όμως και λόγω υπερβολικού οικονομικού κόστους.

Η έκθεση θα παρουσιαστεί στην Αίθουσα Περιοδικών Εκθέσεων του Μουσείου Ακρόπολης, όπου και στο παρελθόν έχουν πραγματοποιηθεί αρκετές άλλες. Όπως για τα αρχαία ιερά της Δωδώνης, της Ελευσίνας, της Σαμοθράκης κ.ά. Θα διαρκέσει ως τις 14 Απριλίου 2024

Διαβάστε επίσης:

Ο Μπάρακ Ομπάμα οικογενειακώς στην Ακρόπολη και στο Μουσείο

Η Αθήνα στο κάδρο – Εικαστικά και κινηματογράφος αποτυπώνουν τη σύγχρονη ιστορία

Ο Ρούμπενς κι ένας πίνακας χωρίς ταυτότητα για 300 χρόνια

──────────────────

Εκλογές 2023