Το ασφαλιστικό σύστημα ως φορέας ανάπτυξης

Το ασφαλιστικό σύστημα μιας χώρας αποτελεί έναν από τους βασικότερους πυλώνες του κοινωνικού κράτους. Αυτό  υποστηρίζει την αξιοπρεπή διαβίωση των ηλικιωμένων, των αναπήρων και διασφαλίζει ότι οι πολίτες μπορούν να αντιμετωπίζουν την επέλευση ασφαλιστικών και οικονομικών κινδύνων κατά τη διάρκεια του εργασιακού τους βίου με αξιοπρέπεια.

Η βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος επηρεάζει την βιωσιμότητα της οικονομίας και το αντίστροφο, είναι αυτή που εξασφαλίζει σε πιο βαθμό οι πολίτες μπορούν να πραγματοποιήσουν τον οικονομικό τους σχεδιασμό μακροπρόθεσμα και αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την κοινωνική συνοχή.

Πλέον, όλοι γνωρίζουν που οδήγησε ο κατακερματισμός κανόνων και η πολιτική εργαλειοποίηση του ασφαλιστικού συστήματος πριν την κρίση. Τα δίδυμα ελλείμματα στο τέλος της δεκαετίας του 2000 οδήγησαν στα προγράμματα προσαρμογής της ελληνικής οικονομίας την τελευταία δεκαετία.

Ο πιο σημαντικός παράγοντας που συνέβαλε στη δημιουργία του ελλείμματος του κρατικού προϋπολογισμού ήταν τα ελλείμματα του ασφαλιστικού συστήματος.

Το ασφαλιστικό σύστημα, αντί να επιτελεί τον σκοπό του ως ο βασικότερος πυλώνας του κοινωνικού κράτους, αντικατόπτριζε τη δυνατότητα κάθε κοινωνικής ομάδας να ασκήσει πίεση στο πολιτικό σύστημα, εξασφαλίζοντας παροχές χωρίς τις αναλογούσες εισφορές.

Κατά τη διάρκεια της κρίσης η επίτευξη της βιωσιμότητας του συστήματος επήλθε μέσω της εφαρμογής των προγραμμάτων δημοσιονομικής προσαρμογής, του εξορθολογισμού των ποσοστών αναπληρώσης και του περιορισμού της πρόωρης συνταξιοδότησης.

Αυτό που επιτεύχθηκε δεν ήταν λίγο. Όπως αναφέρει και η τελευταία έκθεση της Επιτροπής του Ageing Working Group της Ευρωπαϊκής Ένωσης όλες οι αναλογιστικές μελέτες επιβεβαιώνουν πως το ελληνικό ασφαλιστικό σύστημα είναι απολύτως βιώσιμο βάσει των υφιστάμενων κανόνων καθώς η συνταξιοδοτική δαπάνη θα συγκλίνει προς τον Ευρωπαϊκό μέσο όρο μακροχρόνια. 

Η δημογραφική αλλαγή και η γήρανση του πληθυσμού όμως εξελίσσεται στη σοβαρότερη πρόκληση που θα αντιμετωπίσει η ελληνική οικονομία.

Η τάση της γήρανσης και της μείωσης του πληθυσμού θα πρέπει να θεωρείται δεδομένη για τα επόμενα τουλάχιστον 20 χρόνια και αυτό σημαίνει πως όλο και λιγότεροι εργαζόμενοι θα αντιστοιχούν σε περισσότερους συνταξιούχους.

Γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο πρέπει σήμερα να εφαρμοστούν οι ανάλογες πολιτικές που θα διασφαλίσουν πως, σε βάθος χρόνου, η βιωσιμότητα του ασφαλιστικού δεν θα εξασφαλίζεται μέσω αυξημένων εισφορών ή χαμηλότερων συντάξεων. 

Οι διαθέσιμες εκτιμήσεις δείχνουν ότι, με βάση τους υφιστάμενους κανόνες, οι συντάξεις θα αναπληρώνουν  σε ικανοποιητικό βαθμό το εισόδημα μετά το τέλος της εργασίας.

Το ύψος της συντάξεων εξαρτάται από τον ρυθμό της μεταβολής της παραγωγικότητας της εργασίας, αλλά, σε βάθος χρόνου, από τις αποδόσεις των συνταξιοδοτικών αποταμιεύσεων της κεφαλαιοποιητικής επικουρικής ασφάλισης (ΤΕΚΑ)

Η θεσμοθέτηση του νέου Ταμείου Επικουρικής Κεφαλαιοποιητικής Ασφάλισης (ΤΕΚΑ) προσφέρει υψηλότερα ποσοστά αναπλήρωσης μακροπρόθεσμα μέσω των επενδύσεων των ατομικών αποταμιεύσεων των ασφαλισμένων, ενώ περιορίζει και την έκθεση στο δημογραφικό κίνδυνο.

Παράλληλα, τον περασμένο Δεκέμβριο αναμορφώθηκε πλήρως και το πλαίσιο λειτουργίας και εποπτείας των Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης (ΤΕΑ) με σκοπό την ανάπτυξη του δεύτερου πυλώνα κοινωνικής ασφάλισης στη χώρα ώστε οι εργαζόμενοι να αποκτήσουν ένα επιπλέον αξιόπιστο εργαλείο μακροχρόνιας αποταμίευσης.

Η ανάπτυξη των κεφαλαιοποιητικών ασφαλιστικών πυλώνων, συνδέεται άμεσα και το ύψος της συνολικής εθνικής αποταμίευσης και επομένως με τα διαθέσιμα κεφάλαια που δημιουργούμε ως χώρα για επενδύσεις και ανάπτυξη.

Εξίσου κρίσιμο είναι να αντιμετωπίσουμε σοβαρά διαρθρωτικά προβλήματα που συνδέονται με το σχετικά χαμηλό ποσοστό συμμετοχής συγκεκριμένων κοινωνικών ομάδων στην αγορά εργασίας που συνδέεται απολύτως με τον μετασχηματισμό του παραγωγικού μοντέλου της χώρας μέσω της γενναίας αύξησης των επενδύσεων, της παραγωγικότητας της εργασίας και επομένως των μισθών από τους οποίους προκύπτουν και οι ασφαλιστικές εισφορές.

Παρά την σημαντική μείωση της ανεργίας και την δημιουργία άνω των 300.000 θέσεων εργασίας στην Ελλάδα, το ποσοστό των γυναικών που εντάσσονται στο εργατικό δυναμικό δεν υπερβαίνει το 67%, ενώ ο μέσος όρος στην Ευρωπαϊκή Ένωση ανέρχεται σε 75%.

Αυτό τοποθετεί τη χώρα μας στην τρίτη χαμηλότερη θέση στην ΕΕ, σε αντίθεση με τις πιο ανταγωνιστικές ευρωπαϊκές χώρες. Υπάρχουν επίσης σημαντικές ευκαιρίες για αύξηση της συμμετοχής των νέων στην αγορά εργασίας, καθώς το ποσοστό απασχόλησης για τα άτομα έως 29 ετών δεν ξεπερνά το 50%—το τέταρτο χαμηλότερο στην Ευρώπη.

Σημαντική μπορεί να είναι επίσης και η συνεισφορά των ατόμων που επιθυμούν να εργαστούν κατά τη συνταξιοδότηση καθώς το προσδόκιμο ζωής βελτιώνεται. Από την κατάργηση της περικοπής του 30% της σύνταξης σε περίπτωση εργασίας, είδαμε ότι πάνω από 64.000 συνταξιούχοι δήλωσαν πως εργάζονται.

Φυσικά, στην προσπάθεια αύξησης των ποσοστών συμμετοχής στην αγορά εργασίας εντάσσονται και πολιτικές που συνδέονται με την στήριξη των ατόμων με αναπηρία, καθώς και την ενσωμάτωση των μεταναστών στην αγορά μέσα από νόμιμες και διαφανείς οδούς. 

Στο Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων εργαζόμαστε με στόχο την εξασφάλιση αξιοπρεπούς επιπέδου διαβίωσης για τους τωρινούς και μελλοντικούς συνταξιούχους, την ενιαιοποίηση κανόνων και παροχών μετά την οργανωτική ενοποίηση των ταμείων υπό τον ΕΦΚΑ και την παροχή ποιοτικών και αξιόπιστων υπηρεσιών στους ασφαλισμένους.

Σταδιακά, και μέσω των κατάλληλων μεταρρυθμίσεων, έχουμε καλούς λόγους να πιστεύουμε πως το ασφαλιστικό θα αποτελεί όλο και περισσότερο φορέα ανάπτυξης και σταθερότητας, παρά βάρος για τον εργαζόμενο, τον εργοδότη και τον κρατικό υπολογισμό. 

Διαβάστε επίσης: 

Μιχαηλίδου: Όσοι χρωστούν πάνω από €100 δεν θα έχουν ασφαλιστική ικανότητα – Στα €415 το δώρο Πάσχα

Δώρο Πάσχα 2024: Πότε θα καταβληθεί από τους εργοδότες – Πώς υπολογίζεται

Σκρέκας: Τι περιλαμβάνει το «Καλάθι των νονών» – Ο στόχος για την τιμή του αρνιού