Τα δεδομένα έχουν αξία, είναι το νέο πετρέλαιο, είναι χρυσός και άλλα πολλά παρόμοια.

Θεωρητικά όλοι γνωρίζαμε πόσο σημαντική είναι η γνώση της συμπεριφοράς των καταναλωτών για να προωθήσουμε προϊόντα, για προσωποποιημένες προτάσεις, αλλά δεν μπορούσαμε να αντιληφθούμε την αξία τους και τον πόλεμο που έχει στηθεί γύρω από αυτά, τουλάχιστον μέχρι σήμερα.

Τη χρήση των δεδομένων την αντιλαμβανόμαστε όταν δεχόμαστε καταιγισμό διαφημίσεων μετά από συναφείς περιηγήσεις ή αγορές προϊόντων στο διαδίκτυο.

Όμως η οικονομική τους συνεισφορά στα αποτελέσματα έγινε για πρώτη φορά δημόσια γνωστή μέσα από τον πόλεμο δύο εταιρειών, της Apple και της Facebook.

Ένας πόλεμος δισεκατομμυρίων και αντιπαλότητας που έχει βαθιές ρίζες

Ήταν το 2010 όταν ο Steve Jobs ένοιωσε πως οι πλατφόρμες που αναπτύσσονταν χάρις στις μαγικές συσκευές που ο ίδιος είχε φτιάξει θα συγκέντρωναν τόσες πολλές πληροφορίες για τους χρήστες τους που θα τις καθιστούσαν παντοδύναμες.

Σε μια συνέντευξή του υποστήριζε πως οι πλατφόρμες θα έπρεπε να ρωτούν απλά και καθαρά τους χρήστες τους εάν συναινούν στο διαμοιρασμό των δεδομένων τους, να τους εξηγούν πως θα τα χρησιμοποιήσουν και να τους δίνουν τη δυνατότητα με εύκολο τρόπο οποιαδήποτε στιγμή θελήσουν να αλλάξουν την γνώμη τους.

Ο Steve μπορεί όσα σκεφτόταν να ήταν είτε προϊόν της προσωπικής του αξιακής συγκρότησης είτε αποτέλεσμα της ενσυναίσθησης που είχε αναπτύξει για τους πελάτες του ή ακόμα μια απροσδιόριστη μορφή άμυνας εναντίον της δυναμικής των πλατφορμών που ίσως να απειλούσαν την κυριαρχία της Apple κάποια στιγμή στο μέλλον. Και η στιγμή αυτή έφτασε για την Apple που πρώτη κήρυξε τον πόλεμο απέναντι στην ασυνείδητη ή υποκρυπτόμενη συναίνεση των καταναλωτών. Και το έκανε αυτό με τον πιο ευθύ, απλό και ξεχωριστό τρόπο που μόνο εκείνη γνωρίζει.

Με την ειλικρίνεια της ερώτησης και την απλότητα του σχεδιασμού, δημιούργησε ένα μικρό παράθυρο που ρωτάει τον χρήστη των εφαρμογών:

«Θέλεις η εφαρμογή να ΣΕ παρακολουθεί στις περιηγήσεις σου στο διαδίκτυο και σε άλλες εφαρμογές;»

Τόσο απλά.

Και αυτή η ερώτηση δεν θα είχε μεγάλη σημασία εάν οι χρήστες απαντούσαν όλοι μαζικά «Ναι, θέλω…».

Όμως μεγάλα ποσοστά απαντούν αρνητικά.

«Όχι δεν θέλω να με παρακολουθείς…»

Αυτό έχει τεράστιο αντίκτυπο σε πλατφόρμες όπως το Facebook και ένας πόλεμος ξεκίνησε από τον Zuckerberg εναντίον της Apple εδώ και ένα χρόνο.

Στην πραγματικότητα το Facebook, όταν συναινείτε στον διαμοιρασμό της δραστηριότητάς σας, εμπλουτίζει το προφίλ σας με τόσες πολλές πληροφορίες που στην συνέχεια τις πουλάει στους διαφημιστές για να σας προωθήσουν στοχευμένα προϊόντα και υπηρεσίες.

Όταν δεν έχει στη διάθεσή του αυτές τις επιπλέον πληροφορίες το πορτραίτο που σχεδιάζει για εσάς με τα ενδιαφέροντα σας και την ζωή σας δεν είναι σε καμία περίπτωση το ίδιο ζωντανό και πλήρες. Έχει κενά και σκοτεινές πλευρές. Επιπρόσθετα δεν μπορούν να μετρηθούν με ακρίβεια τα αποτελέσματα των καμπανιών, και αυτό είναι πολύ σημαντικό για τους διαφημιζόμενους.

Όλα αυτά μεταφράζονται σε μειωμένη ελκυστικότητα του Facebook προς τις διαφημιστικές εταιρείες που κατανέμουν την διαφημιστική δαπάνη και εντέλει λιγότερα διαφημιστικά έσοδα για το Facebook.

Πόσα λιγότερα; Για το 2021 10 δισεκατομμύρια δολάρια λιγότερα διαφημιστικά έσοδα. Πτώση για τη μετοχή σε μια ημέρα 25%, 250 δισεκατομμύρια μικρότερη κεφαλαιοποίηση. Ούτε οι οικονομικοί αναλυτές είχαν μπορέσει να προβλέψουν αυτήν την καθίζηση στα έσοδα και αυτό φαίνεται από το γεγονός πως το 82% είχαν σύσταση αγοράς για την μετοχή, 14% είχαν ουδέτερη στάση και μόνο 3% είχαν σύσταση πώλησης. Μεγάλη και συνολική αδυναμία πρόβλεψης της δύναμης των χρηστών στη συναίνεση των δεδομένων τους.

Το Facebook όμως το είχε επισημάνει και είχε ξεκινήσει πόλεμο ενάντια στην Apple για την πολιτική της στη διαχείριση της ιδιωτικότητας των δεδομένων.

Βέβαια ο Zuckerberg δεν είναι βλάκας για να πει πως με αυτό που κάνει η Apple εγώ θα χάσω χρήματα.

Αντί για αυτό πρόταξε την προστασία των μικρών επιχειρήσεων που διαφημίζονται στο Facebook.

Τον Δεκέμβριο του 2020 λοιπόν, πλήρωσε μια ολοσέλιδη καταχώριση στην μεγαλύτερη αμερικανική οικονομική εφημερίδα, τη Wall Street Journal, υποστηρίζοντας πως το Facebook στέκεται απέναντι στην Apple και στο πλευρό των 10 εκατομμυρίων μικρομεσαίων εταιρειών που προωθούν τα προϊόντα τους με στοχευμένες διαφημίσεις μέσα από το Facebook, ενισχύουν την συνολική απασχόληση και πως χωρίς τις εξατομικευμένες προωθήσεις όλες αυτές οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις θα έχουν μια τεράστια μείωση της αποδοτικότητας του διαφημιστικού τους προϋπολογισμού.

Η αλήθεια είναι πως δεν γνωρίζουμε τις επιπτώσεις στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις που μείωσαν τη διαφήμισή τους στο Facebook αλλά όλοι γνωρίσαμε την επίπτωση στο ίδιο το Facebook.

Η Facebook δεν είναι η μόνη εφαρμογή που επλήγη από την πολιτική ιδιωτικότητας της Apple. Τα ίδια και χειρότερα έπαθε και το Snapchat και αρκετές άλλες.

Πού πήγε αυτός ο τζίρος;

Στην ερώτηση πού πήγε αυτός ο τζίρος, μια εύκολη απάντηση είναι στην Google που είδε αύξηση στα έσοδα της (33% αύξηση στα διαφημιστικά έσοδα) καθώς η Google έχει πρόσβαση στην πρωτογενή πληροφορία από τις αναζητήσεις των χρηστών και δεν χρειάζεται την συναίνεση τους για να συλλέγει επιπλέον στοιχεία.

Όσο για την Facebook τώρα στρέφει την προσοχή της στο metaverse. Θέλει να δημιουργήσει μια πλατφόρμα που δεν θα στηρίζεται στα κινητά τηλέφωνα της Apple, αλλά θα είναι αυτόνομη και ικανή να μας ελέγχει χωρίς να μεσολαβεί κάποιος ενδιάμεσος που θέτει ενοχλητικά ερωτήματα.

Και ενόσω μάχονται εκείνοι μεταξύ τους, έρχεται με φόρα το TikTok που απειλεί να τους σαρώσει όλους χωρίς να χρειάζεται καμία συναίνεση εκ μέρους μας. Μας καταλαβαίνει μέσα σε λίγα λεπτά ανάλογα με το πόσο χρόνο αφιερώνουμε στα διάφορα βιντεάκια που μας προτείνει και πόσες επαναλήψεις κάνουμε εκεί που βρίσκουμε μεγάλο ενδιαφέρον.

Οι μάχες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, των εφαρμογών, των πλατφορμών είναι σε πλήρη ανάπτυξη με εμάς να επιλέγουμε τους ρόλους που θέλουμε να παίξουμε.

Θύματα; Κυρίαρχοι; Ενημερωμένοι; Παρασυρμένοι; Καταναλωτές; Αποχαυνωμένοι;

Ας ελπίσουμε όμως αυτές να είναι μόνο οι μάχες της εποχής μας και να περιορίζονται στις οθόνες μικρές και μεγάλες.

Γιατί αλλιώς…