Μπορεί η λέξη «ξεσπάθωσε» να ξενίζει – πράγματι δεν θα έλεγε κανείς ότι αποδίδει με ακρίβεια την γραφή του μηνύματος που έστειλε ο διοικητής της κεντρικής τράπεζας με την μορφή άρθρου γνώμης.

Διαβάζοντας, όμως, ανάμεσα στις γραμμές διαπιστώνεται ότι με άψογο τεχνοκρατικό και σε κομματικά ουδέτερο τόνο, ο Γιάννης Στουρνάρας αναδεικνύει με πνευματικό σθένος τις αρχές της πολιτικής οικονομίας, κόντρα στο ψευδό-επιστημονισμό των οικονομικών του τελευταίου μισού αιώνα. Κατά μία έννοια παίρνει την σκυτάλη από τους Letta και Draghi και φέρνει τις ευρωπαϊκές ηγεσίες αντιμέτωπες με τις πολιτικές τους ευθύνες μπροστά στο νέο παγκόσμιο οικονομικό και πολιτικό περιβάλλον που έχει δημιουργήσει η Αμερική του Τραμπ. Δεν αποφασίζει εύκολα ένας σημαντικός παράγων στην λήψη αποφάσεων και διαμορφωτής της κοινής γνώμης, να γράψει ότι εγείρονται «σε παγκόσμιο επίπεδο ερωτήματα για το αν το δολάριο εξακολουθεί να είναι μια ασφαλής επενδυτική επιλογή;»

Συνειδητοποιούμε τις επιπτώσεις αν το δολάριο δεν θεωρηθεί ασφαλές καταφύγιο; Αν και ανατρεπτική, η δημοσιονομική επίπτωση θα ωχριά μπροστά στην πολιτική και κοινωνική αναταραχή.

Το άρθρο γνώμης είναι ένα σάλπισμα για την εμβάθυνση της Ε.Ε. –διότι αυτό ζητά ο Γιάννης Στουρνάρας όταν γράφει για την ανάγκη «να ολοκληρώσουμε το έργο της δημιουργίας μια πλήρους νομισματικής ένωσης, με την ολοκλήρωση της τραπεζικής ένωσης, την προώθηση της ένωσης κεφαλαιαγορών και τη μετάβαση προς ένα κοινό σύστημα δημοσιονομικής διαχείρισης.» Δεν το γράφει, φαντάζομαι το θεωρεί αυτονόητο, αλλά αποτέλεσμα της εμβάθυνσης θα είναι η εξέλιξη της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) σε κεντρική τράπεζα κατ’ ουσία και όχι κατ’ όνομα μόνο. Θα μπορεί, δηλαδή, να τυπώνει χρήμα (όπως π.χ., η FED) και δεν θα χρειάζεται σε κάθε κρίση να βροντοφωνεί αλά Draghi «θα κάνω ότι είναι απαραίτητο».

Ο παγκόσμιος αντίκτυπος των εξελίξεων στις ΗΠΑ, ιδιαίτερα τώρα που ψηφίστηκε το «μεγάλος, πανέμορφος νόμος» του Τραμπ, έχει θορυβήσει τους γνωστικούς – όπου κι αν βρίσκονται. Οι εγγενείς αντινομίες της οικονομικής πολιτικής που επέβαλε ο πρόεδρος των ΗΠΑ (όπως περιγράφει η στήλη αυτή στις 22/1/25) δημιουργεί περιβάλλον έντονης αβεβαιότητας, οπότε αυξάνονται οι ήδη υψηλές πιθανότητες να ξεσπάσει μία νέα οικονομική κρίση. Ορθά ο Γιάννης Στουρνάρας επισημαίνει  πως δεν υπάρχει άλλο νόμισμα να πάρει την θέση του δολαρίου, το ευρώ δεν το έχει καταφέρει ακριβώς επειδή δεν έχει ολοκληρωθεί η οικονομική ενοποίηση, το γουάν δεν μπορεί (κυρίως λόγου του κρατικού παρεμβατισμού) οπότε – το συμπέρασμα είναι έμμεσο, όπως ταιριάζει σ’ έναν κεντρικό τραπεζίτη– είτε θα ζούμε με συνεχείς κρίσεις είτε η Ευρώπη θα αναλάβει τον ρόλο που της προσφέρει στην συγκεκριμένη στιγμή η ιστορική συγκυρία.

Το χειρότερο; Η μετάβαση από ένα καθεστώς σε άλλο δεν γίνεται σε μία νύχτα.

Είναι σαφές ότι ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος (και μέλος του Δ.Σ. της ΕΚΤ—ας μην ξεχνιόμαστε) ανησυχεί σφόδρα. Με σαφήνεια αναγνωρίζει και επικροτεί τις πρωτοβουλίες που έχουν αναληφθεί (rearm Europe, ad hoc «συμφωνίες των προθύμων», αλλαγή πολιτικής στην Γερμανία, ένωση αποταμιεύσεων και επενδύσεων)) αλλά επισημαίνει πως αυτές δεν επαρκούν. Σε πρόσφατο άρθρο του στο Project Syndicate,ο υπουργός εξωτερικών της Πολωνίας Radoslaw Sikorski γράφει ότι «η Ευρώπη αντιμετωπίζει μία υπαρξιακή επιλογή: να εισέλθει στο παγκόσμιο παιγνίδι ενωμένη, ως ανταγωνιστής βαρέων βαρών, ή να καταδικάσει εαυτόν της στο περιθώριο;» Ο Sikorski θεωρεί πως η πρώτη επιλογή είναι εφικτή. Ο Γιάννης Στουρνάρας θέτει μερικούς ρεαλιστικούς όρους για την επίτευξη του.

Και με την ευκαιρία. Δεν ξέρω αν ισχύει η θυμοσοφία «τα λέει της νύφης για να τ’ ακούσει η πεθερά», ένα άρθρο γνώμης όμως έχει τους πάντες ως αποδέκτες. Τουλάχιστον τους πρόθυμους να το διαβάσουν.

Διαβάστε επίσης

Επικίνδυνα παιγνίδια και επικίνδυνες σχέσεις