Διόλου δεν υποτιμάται το αδιέξοδο στο οποίο έχει περιέλθει η Ουκρανία. Η διατύπωση του Ζελένσκι, δεν αποδίδει καν την πλήρη έκταση της πολύμορφης καταστροφής που επιφυλάσσεται για την χώρα του. Δυστυχώς, η Ουκρανία δεν είναι η μόνη που κινδυνεύει υπαρξιακά.  

Η εκλογή του Τραμπ επιτάχυνε την εξέλιξη της υπαρξιακής κρίσης που βιώνει η Ευρώπη τουλάχιστον στα τελευταία 30 χρόνια, αποφεύγοντας να δώσει απάντηση. Η πρόταση «ειρήνης» στον πόλεμο Ρωσίας- Ουκρανίας την υποχρεώνει να προσδιορίσει πλέον την ταυτότητα της σε παρόντα χρόνο. Ένας αυταρχικός ηγέτης σε δημοκρατική, αλλά όχι φιλελεύθερη,  χώρα φέρνει τέλος στην  εποχή της εθελοτυφλίας και των ψευδαισθήσεων, χωρίς καν να λάβει υπόψη του την Ευρώπη. Η απουσία της από το τραπέζι των διαπραγματεύσεων  αντανακλά τα πολλαπλά ελλείμματα της, που τώρα επιβάλλουν την επίλυση τους: το οικονομικό και της κοινωνικής πρόνοιας, το γεωπολιτικό και το δημοκρατικό. Δεν είναι μόνο η Ουκρανία που βρίσκεται ανάμεσα στην Σκύλα και την Χάρυβδη. Είναι και η Ευρώπη. Σε μεγάλη στενωπό μάλιστα.

Μετά τον Πόλεμο, η ενότητα της Ευρώπης βασίστηκε κατ’ αρχάς στην αποδοχή της φιλελεύθερης δημοκρατίας ως την επιθυμητή μορφή πολιτεύματος, και σε τρεις (απορρέουσες από την αρχή αυτή) υποσχέσεις: την διατήρηση της ειρήνης, την επίτευξη υψηλού ρυθμού ανάπτυξης και την διασφάλιση της αποτελεσματικότητας του κοινωνικού κράτους. Η ένταξη της Ευρώπης στο πολυμερές διεθνές σύστημα διακυβέρνησης με την δυνατότητα να επηρεάζει την λειτουργία του και την εξέλιξη του, της έδωσε την υπόσχεση της πολιτικής οντότητας. Η βοήθεια των ΗΠΑ στην οικονομική ανασυγκρότηση της, επέτρεψε την επιτάχυνση της διαδικασίας – του ανταγωνισμού με την ΕΣΔΔ βοηθούντος.

Παρά ταύτα η Ευρώπη απέτυχε. Εκ του σημερινού αποτελέσματος, πάντως, κρινόμενη.

Η υπόσχεση της οικονομικής ευημερίας στηρίχτηκε κατά κύριο λόγο στην ανάπτυξη του διεθνούς εμπορίου, στην ουσία κατά τα κλασσικά πρότυπα του 19^ου αιώνα.  Όταν η παγκοσμιοποίηση με υπόβαθρο την τεχνολογική εξέλιξη,  απέκτησε τη νέα της μορφή του 20^ου και 21ου αιώνα η Ευρώπη δεν κατάφερε να προσαρμοστεί. Έπεσε θύμα της επιλογής της διεύρυνσης αντί της εμβάθυνσης, με αποτέλεσμα ο οικονομικός εθνικισμός να διαβρώσει την ιδέα της ενιαίας αγοράς και να εμποδίσει την ταχεία εισαγωγή της καινοτομίας με την, σε μεγάλο βαθμό, αντίστοιχη επέκταση του μεγέθους, της ανταγωνιστικότητας και της εμβέλειας του δικού της παραγωγικού δυναμικού. Εξαίρεση η Γερμανία που αφενός μεν συνειδητά βάσιζε την διεθνή ισοτιμία του ευρώ στο μάρκο (διευκολύνοντας έτσι την μεταφορά πόρων από το Νότο στον Βορά, αντίθετα από το όφελος του ευρωπαϊκού κοινωνικού  συνόλου) αφετέρου δε ενίσχυσε την ανταγωνιστικότητα της με σχεδόν μονοπωλιακή πρόσβαση στην φτηνή ενέργεια της Ρωσίας, πετυχαίνοντας έτσι και την είσοδο  της στις αγορές της Κίνας.

Το οικονομικό έλλειμμα συμπληρώθηκε από την ανικανότητα της Ευρώπης να κατευθύνει πόρους από την οικονομική ανάπτυξη στο κοινωνικό κράτος, με αποτέλεσμα την σταδιακή αλλά ευρεία και εμφανή υποβάθμιση του – της μετανάστευσης συνεπικουρούσας ως ένα αναγκαίο οικονομικό καλό (εργατικά χέρια) και ταυτόχρονα ως αναγκαίο πολιτικό και κοινωνικό κακό (πολιτισμική σύγκρουση). Η συγκεκριμένη ευρωπαϊκή ανικανότητα φαντάζει ακόμη μεγαλύτερη και είναι ακόμη περισσότερο καταδικαστέα, διότι η Ευρώπη σκόπιμα απέφυγε το δίλημμα «βούτυρο ή όπλα», εγκαταλείποντας την ασφάλεια της στα χέρια (δηλαδή τα χρήματα) των ΗΠΑ. Καλύτερο παράδειγμα χρεοκοπημένης διαχείρισης πόρων δεν θα μπορούσε να υπάρξει.

 Μεγάλη σε μέγεθος αλλά αδύναμη σε συγκριτική οικονομική ισχύ. Κατασπαραγμένη από κοινωνικές συγκρούσεις λόγω της διάσπασης της κοινωνικής συνοχής. Πολιτικά υποβαθμισμένη διότι τα κόμματά της εξακολουθούν να λειτουργούν στη βάση του παραδοσιακού άξονα Αριστερά-Κέντρο-Δεξιά και δεν μπορούν ή αρνούνται να δεχτούν ότι οι ψηφοφόροι έχουν σε σημαντική έκταση συνειδητά εγκαταλείψει την κομματική τους ταυτότητα και συνωθούνται σε διαρκώς μεταβαλλόμενες ομάδες που σχηματίζονται με αναφορά στα επιμέρους θέματα που τους απασχολούν. Ανίκανη να συγκεράσει τις εθνικές διαφορές σε ενιαία, συνεκτικά εκφρασμένη  ευρωπαϊκή θέση, η Ευρώπη ακόμη και σήμερα δεν μπορεί να απαντήσει το ερώτημα του αείμνηστου Henry Kissinger: Αν θέλω να μιλήσω στην Ευρώπη, σε ποιόν τηλεφωνώ; Αν μπορούσε, δεν θα ήταν απούσα από την διαδικασία διευθέτησης ενός θέματος που την αφορά ευθέως και την επηρεάζει καθοριστικά.

Το μεγαλύτερο και πιο επικίνδυνο για το μέλλον της είναι το δημοκρατικό έλλειμμα. Η απέραντη γραφειοκρατία των Βρυξελλών, η αδυναμία να αποκτήσουν οντότητα οι θεσμοί της – πέρα από την Commission—και η επιλογή της δημοκρατίας ως… κουστούμι κατά παραγγελία, αποτελεί τούτη την στιγμή την Αχίλλειο Πτέρνα της Ευρώπης.

Η δημοκρατία είναι όπως η εγκυμοσύνη. Ή είσαι υπέρ των αδιαίρετων αρχών της φιλελεύθερης δημοκρατίας η δεν είσαι. Ο ηθικός ρελατιβισμός δεν έχει θέση στην φιλελεύθερη δημοκρατία.   Η Ευρώπη, όμως,  έμεινε ουσιαστικά σιωπηλή στο θέμα της Κύπρου. Επέλεξε να κάνει στα στραβά μάτια στο θέμα της Γεωργίας. Ακόμη περισσότερο με την κατάκτηση της Κριμαίας. Κι όταν ξέσπασε η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, πρώτα θεώρησε πως δεν μπορούσε να κάνει και πολλά, ενώ στην συνέχεια, όταν είδε ότι οι Ουκρανοί είχαν περισσότερο τσαγανό από την ίδια, πάλι απέφυγε να αναλάβει τις ουσιαστικές γεωπολιτικές ευθύνες της, αφήνοντας τα πράγματα ως έχουν διάσπαρτα όσον αφορά στην αμυντική της πολιτική, αυτόματα συνεχίζοντας να περιμένει τις ΗΠΑ να πρωτοστατήσουν. Επί Biden η δημοκρατία sur measure  ήταν εφικτή. Ο Tramp την κατέστησε ανέφικτη.

Οι επιλογές της Ευρώπης δεν είναι πλέον επιλογές. Μία περίπτωση είναι να δεχτεί το σχέδιο «ειρήνευσης» Τραμπ και να συνεχίσει όπως και πριν – οπότε τίθεται το ερώτημα: αν στο αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα ο Ρωσικός αναθεωρισμός εκδηλωθεί, π.χ., με συνεχώς εντεινόμενο υβριδικό πόλεμο, ή με επίθεση κατά της Λιθουανίας, ή με τον στενό σε βαθμό υποχρέωσης προσεταιρισμό της Σλοβακίας ή της Ουγγαρίας, η Ε.Ε. τι θα κάνει; Κι ας μην ακουστεί το επιχείρημα ότι αυτές είναι μέλη του ΝΑΤΟ, διότι με τα σημερινά Τραμπικά δεδομένα η συμμαχία αυτή δεν υπάρχει αν δεν αποκτήσει ως δεύτερο πυλώνα την κοινή ευρωπαϊκή άμυνα.

Σε περίπτωση που η Ευρώπη δεν αποδεχτεί το σχέδιο, θα μπορέσει να πείσει μία πολιτικά και πολιτισμικά διχασμένη κοινωνία, που δεν ευημερεί, δεν έχει όραμα, δεν εμπιστεύεται τους ηγέτες της, δεν βλέπει την δημοκρατία ως πολίτευμα να υλοποιεί τις προσδοκίες της, πως οφείλει να υποστεί σημαντικές οικονομικές θυσίες και να προετοιμαστεί να αντιμετωπίσει νέους προσωπικούς κινδύνους, προκειμένου να υπερασπιστεί την Ουκρανία;

Μία Ευρώπη χωρίς πρωτοπορία στην καινοτομία και χωρίς την πολιτική βούληση να στηρίξει το κοινωνικό κράτος, σε τι κοινωνική συνοχή μπορεί να ελπίζει; Μία Ευρώπη χωρίς ουσιαστική αμυντική ισχύ, τι γεωπολιτικό ρόλο μπορεί να παίξει; Μία Ευρώπη που δέχεται την πτώση της δημοκρατίας δίπλα στα σύνορα της, σε τι υποστήριξη της δημοκρατίας μέσα στα σύνορα της μπορεί να προσβλέπει;