Δεν υπάρχει όφελος χωρίς κόστος – στην οικονομία και στην πολιτική

Έγραφα χθες για τις όψεις της οικονομίας – που συχνά θυμίζουν τις όψεις του Ιανού – μόνο που η αναφορά δεν είναι στην κομματική πολιτική που αλλάζει την όψη αλλά στον αδήριτο οικονομικό νόμο ότι τα πάντα έχουν κόστος.

Τα παραδείγματα είναι πολλά, σταχυολογώ μερικά.

Η χρυσή βίζα απέδωσε στο δημόσιο περίπου 4,5 δισ. ευρώ.  Το κόστος της, όμως, δεν έχει υπολογιστεί σε νούμερα αλλά, βλέποντας το θέμα λογικά έχει συνεισφέρει στην άνοδο των τιμών των ακινήτων, στην δημιουργία μίας νέας τάξης ραντιέρηδων (Airbnb), στην έμφαση στο άμεσο κέρδος, στην αύξηση της φοροδιαφυγής – κι αυτά από την οικονομική πλευρά μόνο.

Υπάρχει και η πολιτιστική, όμως. Ακούγεται χαριτωμένο φολκλορικό ότι στον Άλιμο έχει δημιουργηθεί μία China Town. Θα κατηγορηθώ για την ερώτηση αλλά θα την κάνω: έχει συνειδητοποιήσει πλήρως ο νεοέλληνας τι σημαίνει πολυπολιτισμικότητα και τι επιπτώσεις έχει; Έχει ληφθεί υπόψη η εμπειρία άλλων χωρών, όπου οι «πόλεις» αυτής της μορφής συχνά εξελίσσονται π.χ. σε αυτόνομα εθνικά γκέτο—σχεδόν με δικούς τους κανόνες;

Διθύραμβοι ακούγονται για την κερδοφορία των τραπεζών και ύμνοι που θα μοιράσουν μέρισμα. Στο ΧΑ γίνεται κάθε μέρα ένα μικρό πάρτι. Είναι η θετική πλευρά της εικόνας. Στην αρνητική καταγράφονται τα 46 δισ. που ακόμη εξοφλούμε ως κράτος και το έλλειμμα στα εποπτικά κεφάλαια, που πάλι ως κράτος πληρώνουμε.

Μέτρα κατά της αύξησης στις τιμές των τροφίμων λαμβάνει η κυβέρνηση και, κατά τα φαινόμενα, υπάρχει αποτέλεσμα. Θετική η εξέλιξη. Στην αντίπερα…όχθη, έχει ξεσπάσει διαμάχη ανάμεσα στους προμηθευτές και το λιανεμπόριο—όπου ορθά οι προμηθευτές δεν εκβιάζονται πιά από τους λιανέμπορους για υποχρεωτικές προσφορές. Θα με ρωτήσετε που είναι η αρνητική πλευρά. Βρίσκεται κρυμμένη στην προσπάθεια του λιανεμπορίου θα μην χάσει από τα κέρδη του μειώνοντας την ποιότητα— όπου τα μέσα είναι πολλά.

Ως αρνητική καταγράφεται η απόφαση της Moody’s να μην μας δώσει κι αυτή την επενδυτική βαθμίδα. Δικαιολογίες με την σέσουλα. Υπάρχει, όμως, και η θετική πλευρά: θα είχε αντέξει η χώρα από πλευράς δημοσιονομικής συνέπειας και επιπτώσεις στο καθαρό εθνικό εισόδημα την αυξημένη εισροή εξαιρετικά κινητικών και με άμεσα βραχυχρόνιο ορίζοντα κεφαλαίων; Ίσως όχι.

Αφήνοντας κατά μέρος τα καθ’ ημάς, στην διεθνή εικόνα πολλά λέγονται και με έπαρση γράφονται για την δραματική μείωση του μεριδίου του άνθρακα στην παραγωγή πρωτογενούς ενέργειας. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία το 1965 η συμμετοχή ήταν λίγο πάνω από το 90%, σήμερα έχει μειωθεί στο …5%. Θετική η εξέλιξη. Ταυτόχρονα, όμως, στην ίδια περίοδο οι παγκόσμιες εκπομπές από την παραγωγή ενέργειας έχει αυξηθεί από 12 δισ. τόνους CO2  σε 35 δισ. Αυτή είναι η αρνητική εξέλιξη.

ΟΙ επισημάνσεις αυτές έχουν σημασία, διότι στην Ελλάδα και όχι μόνο (στην χώρα μας, όμως, ειδικά) επικρατεί η πεποίθηση ότι υπάρχουν τζάμπα πράγματα. Δηλαδή οφέλη χωρίς κόστος. Πρόκειται για οικτρή πλάνη, που έχει κυριαρχήσει και στο κομματικό πεδίο, με αποτέλεσμα οι ψευδείς υποσχέσεις να βρίσκονται αναίσχυντα στην προμετωπίδα της πολιτικής διαμάχης.

Πολλά δεν γνωρίζουν οι οικονομολόγοι, πολλά λάθη κάνουν, πολλά τα στραβοπατήματα των τελευταίων δεκαετιών επειδή έχασαν την ψυχή τους στην απεραντοσύνη των μαθηματικών μοντέλων. Μία φράση, όμως, του Edwin G. Dolan θα ορίζει τα οικονομικά πράγματα για πάντα: There ain’t no such thing as a free lunch—σε ακριβή μετάφραση: δεν υπάρχει τέτοιο πράγμα όπως ένα τζάμπα γεύμα.

Διαβάστε επίσης

Οι όψεις της οικονομίας και οι επιλογές πάντα με κόστος