Δεν είναι η εποχή για σπίτια

Από μία άποψη το θέμα των ακινήτων ήταν πάντα η ευχή και η κατάρα της ελληνικής οικονομίας.

Άλλοτε του ύψους και άλλοτε του βάθους.

Η μισή Ελλάδα διαμαρτύρεται πως η οικοδομή δεν πρέπει να έχει τόση σημαντική συνεισφορά στην ανάπτυξη και η άλλη μισή ισχυρίζεται το αντίθετο. Στο μεταξύ, ο Έλληνας κυνηγά ανελέητα την απόκτηση στέγης ως την λύση του οικονομικού προβλήματος και την απάντηση στην κοινωνική καχεξία.

Αν δεν κάνω λάθος, έχουμε από τα μεγαλύτερα ποσοστά ιδιοκτησίας σπιτιού στον κόσμο.

Το θέμα έχει και πολιτική διάσταση, Μία από τις κατηγορίες κατά της οικονομικής πολιτικής της επταετίας ήταν ότι οι υψηλοί ρυθμοί ανάπτυξης στηρίχτηκαν σε μεγάλο βαθμό στην έξαρση της οικοδομικής δραστηριότητας.

Παρά ταύτα, ο Έλληνας ως άτομο μάλλον αδιαφόρησε για την διάκριση αυτή και με πείσμα κυνήγησε να «αγοράσει το σπίτι του».

Το αποκορύφωμα ήρθε με τα στεγαστικά δάνεια της περιόδου 1995- 2010.

Ήταν μία δεκαπενταετία θαυμάτων. Αβέρτα τα δάνεια, χαμηλά τα επιτόκια (ιδιαίτερα από το 2002 και μετά), πολλά τα δανειακά προϊόντα που πρόσφεραν οι τράπεζες, λίγες οι εγγυήσεις που ζητούσαν.

Κι αν ήθελες να παίξεις και το παιγνίδι των ισοτιμιών, υπήρχε πάντα το ελβετικό φράγκο με σταθερότητα στην συναλλαγματική τιμή του και με χαμηλά επιτόκια.
Αυτή η περίοδος ήταν κάτι σαν μία φωτογραφία: δες την σήμερα γιατί δεν θα την ξαναδείς.

Ή, αλλιώς, άρπαξε σήμερα ότι μπορείς, και ο διάβολος ας πάρει το αύριο.

Η κατάρρευση ήρθε, όπως είδαμε, απότομα και γρήγορα.

Το τελικό αποτέλεσμα είναι πασίγνωστο: σήμερα, οι τράπεζες πωλούν κατά δισεκατομμύρια τα μη εξυπηρετούμενα στεγαστικά δάνεια που θεωρούν χαμένα στα ειδικά funds.

Σε άλλες περιπτώσεις, όπου η εγγύηση ήταν σημαντική και εμπορεύσιμη, μπήκαν στους πλειστηριασμούς και τα πήραν για δικά τους.

Σήμερα, όλη η αγορά εύλογα αναρωτιέται: τι θα γίνει αν όλα αυτά τα ακίνητα που έχουν συγκεντρώσει οι τράπεζες βγουν για πώληση – έστω με πρόγραμμα και σταδιακά;

Πολλοί υποπτεύονται την απάντηση: δεν βγαίνουν γιατί τότε οι τιμές θα καταρρεύσουν.

Και σε όσους υποστηρίζουν ότι το real estate πηγαίνει θαύμα, έρχεται η άμεση ανταπάντηση: ναι, σε ορισμένες περιοχές και για ορισμένου τύπου ακίνητα.

Στον καμβά έρχεται τώρα η νέα τάση αναθέρμανσης της οικοδομής – της οικοδομής σε σπίτια.

Τρέξτε να προλάβετε λένε κάποιοι– ειδικοί και μη. Και ο πολύς κόσμος ανταποκρίνεται, αν όχι με άμεση πράξη αλλά τουλάχιστον με άμεση σκέψη και προβληματισμό.

Αυτή η οικονομία δεν έχει τις αντοχές να ζήσει μία νέα φούσκα ακινήτων.

Δηλαδή, ένα νέο γύρο όπου το στεγαστικό δάνειο κάλυπτε το 100% ή και το 120% της εμπορικής αξίας του ακινήτου, καθώς οι τράπεζες συμμετείχαν στην καταβολή των «μαύρων» στον κατασκευαστή, δικαιολογώντας τα πρόσθετα χρήματα ως κόστος επισκευών.

Ένα νέο γύρο με εύκολα και φτηνά δάνεια αλλά με την ανατροπή ίσως ήδη στο παρασκήνιο.

Τότε, το πρόβλημα ήταν απλό: εν μέσω γενικευμένης ευφορίας και φτηνού χρήματος όλοι δανείζονταν.

Σήμερα, όμως, το πρόβλημα είναι πολυδιάστατο:

• Τα επιτόκια μπορεί να είναι χαμηλά αλλά η προοπτική ανόδου τους διόλου δεν αποκλείεται, κιόλας.
•  Το χρήμα μπορεί να ρέει άφθονο αλλά τα μέτρα στήριξης σίγουρα θα αποσύρονται σταδιακά, όπως θα συμβεί και με την πρόγραμμα αγοράς ομολόγων της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας – για να μην μιλήσουμε για τις ΗΠΑ και το Η.Β.
•  Η οικονομία πάει άριστα, αλλά είναι μάλλον νωρίς να μιλήσουμε για μονιμότητα του ρυθμού ανάπτυξης ακόμη και σε βραχυχρόνια βάση.
• Ο πληθωρισμός μπορεί να αποδυναμωθεί καθώς θα διορθώνονται οι ατέλειες στην παγκόσμια εφοδιαστική και μεταφορική αλυσίδα, αλλά δεν αποκλείεται οι πιέσεις να συνεχιστούν τόσο όσο για να δημιουργήσουν κύκλο για πληθωριστικές προσδοκίες.

Η χώρα παραμένει σε ευάλωτη κατάσταση, γι’ αυτό και οι εταίροι μας συνεχίζουν την εκ του σύνεγγυς την παρακολούθηση.

Υπάρχει, εξάλλου, και το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης, όπου αν η Γερμανική ορθοδοξία επικρατήσει θα έχουμε άλλα οικονομικά και κοινωνικά παρατράγουδα.

Αυτή η εποχή δεν είναι για στεγαστικά δάνεια. Δεν είναι για καταναλωτικά δάνεια.

Είναι για συγκράτηση, είναι η εποχή της αποταμίευσης των νοικοκυριών και της αναβάθμισης των τραπεζών ώστε να αποκτήσουν ξανά τον πραγματικό ρόλο τους στην οικονομία του σήμερα, ειδικά στην Ελλάδα: την χρηματοδότηση των επενδύσεων.